ਰਾਜਨਕਾ ਭੂਮੀ ਚੰਦ
ਰਾਜਨਕਾ (ਮਹਾਨ ਰਾਜਾ) ਭੂਮੀ ਚੰਦ ਸਤਯੁਗ ਵਿੱਚ ਤ੍ਰਿਗਰਤਾ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦਾ ਸੰਸਥਾਪਕ ਸੀ। ਉਹ ਖੱਤਰੀ ਰਾਜਪੂਤਾਂ ਦੇ ਚੰਦਰਵੰਸ਼ੀ ਸਮੂਹ (ਉਪ-ਸਮੂਹ ਕਟੋਚ) ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਮਹਾਨ ਰਾਜਾ ਸੀ। ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਗ੍ਰੰਥ ਪੁਰਾਣ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਪੁਰਾਣ ਵਜੋਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਸ ਪਵਿੱਤਰ ਗ੍ਰੰਥ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਦੇਵੀ ਪਾਰਵਤੀ ਦੇ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਨਾਲ, ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਅਪ੍ਰੈਲ ਜਾਂ ਮਈ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਦਿਨ 'ਚੇਤਰਮਾਸ ਕੀ ਅਸ਼ਟਮੀ' ਆਉਂਦੀ ਹੈ।
ਦੇਵੀ ਪਾਰਵਤੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਰਾਕਸ਼ਸ (ਸ਼ੈਤਾਨਾਂ) ਨਾਲ ਲੜਨ ਲਈ ਬਣਾਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਉਸ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਦੇਵੀ ਪਾਰਵਤੀ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਤ੍ਰਿਗਰਤਾ ਦਾ ਇਲਾਕਾ, ਸਤਲੁਜ, ਬਿਆਸ ਅਤੇ ਰਾਵੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਦਰਿਆਵਾਂ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦਾ ਇਲਾਕਾ ਸੌਂਪਿਆ। ਰਾਜਨਕਾ ਭੂਮੀ ਚੰਦ ਨੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਜਵਾਲਾਜੀ ਮੰਦਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ।
ਕਟੋਚ ਕਬੀਲਾ ਮੱਧਕਾਲੀ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਜੰਮੂ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ 14 ਸ਼ਾਸਕ ਕਬੀਲਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਕਟੋਚ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਨੇ ਕਾਂਗੜਾ ਕਸਬੇ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਆਸਪਾਸ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੁਰਾਣੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਰਾਜ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਰਾਜਵੰਸ਼ ਦੇ ਉਭਾਰ ਤੱਕ ਕਟੋਚਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਾਵਾਂ ਨਾਲ ‘ਚੰਦਰ’ ਪਿਛੇਤਰ ਲਾਇਆ ਜਿਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਕੁਝ ਕਬੀਲੇ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ‘ਸਿੰਘ’ ਵੀ ਲਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। 1930 ਦੇ ਸੁਧਾਰਾਂ ਤੱਕ, ਕਟੋਚ ਔਰਤਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਪੱਛਮ ਵੱਲ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਠਾਨੀਆ ਅਤੇ ਜਮਵਾਲ /ਜਮੂਵਾਲ ਮਰਦਾਂ ਨਾਲ ਵਿਆਹੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ। [1]
ਤ੍ਰਿਗਰਤਾ ਰਾਜੇ ਵੰਸ਼ ਦੀਆਂ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਹਨ:
- ਕਟੋਚ ਕਬੀਲਾ, ਤ੍ਰਿਗਰਤ ਰਾਜੇ ਵੰਸ਼ ਨੇ ਕਾਹਲੀ ਨਾਲ ਛੱਡਿਆ ਸੀ। ਸਭ ਤੋਂ ਹਿੱਲਾਂ ਦੁਵਾਪਰ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਆਇਆ।
- ਜਸਵਾਲ ਗੋਤ (ਕਟੋਚ) ਕਲਯੁਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ
- ਗੁਲੇਰੀਆ ਕਬੀਲਾ (ਕਟੋਚ) ਕਲਯੁਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ
- ਸਿਬੀਆ ਗੋਤ (ਕਟੋਚ) ਕਲਿਯੁਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ
- ਡਡਵਾਲ ਗੋਤ (ਕਟੋਚ) ਕਲਿਯੁਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ
- ਚਿਬ ਕਬੀਲਾ (ਕਟੋਚ) ਕਲਿਯੁਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "Everything you need to know about Katoch Dynasty - Daily Himachal GK" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2020-06-04. Archived from the original on 2023-02-01. Retrieved 2023-02-01.