ਰਾਜ ਕੁਮਾਰ ਪਾਥਰੀਆ
ਰਾਜ ਕੁਮਾਰ ਪਥਰੀਆ (ਜਨਮ 30 ਮਾਰਚ, 1933) ਇੱਕ ਸਿਧਾਂਤਕ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ, ਵਾਟਰਲੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤਿਸ਼ਠਿਤ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰ ਐਮਰੀਟਸ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਉਰਦੂ ਕਵੀ ਹੈ[1][2]
ਰਾਜ ਕੁਮਾਰ ਪਥਰੀਆ | |
|---|---|
 | |
| ਜਨਮ | ਮਾਰਚ 30, 1933 ਰਾਮਦਾਸ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਭਾਰਤ |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਯੂ.ਐੱਸ. ਅਤੇ ਕੈਨੇਡਾ |
| ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ | |
| ਵਿਗਿਆਨਕ ਕਰੀਅਰ | |
| ਖੇਤਰ | |
| ਅਦਾਰੇ | |
ਪਥਰੀਆ ਨੂੰ ਤਰਲ ਹੀਲੀਅਮ ਵਿੱਚ ਸੁਪਰਫਲੂਇਡਿਟੀ, ਥਰਮੋਡਾਇਨਾਮਿਕ ਮਾਤਰਾਵਾਂ ਦੇ ਲੋਰੇਂਟਜ਼ ਪਰਿਵਰਤਨ, ਫੇਜ਼ ਟ੍ਰਾਂਸ ਵਿੱਚ ਜਾਲੀਦਾਰ ਜੋੜਾਂ ਅਤੇ ਸੀਮਿਤ-ਆਕਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਮੁਲਾਂਕਣ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਪਥਰੀਆ ਸਟੈਟਿਸਟੀਕਲ ਮਕੈਨਿਕਸ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਗ੍ਰੈਜੂਏਟ ਪਾਠ-ਪੁਸਤਕ ਦਾ ਲੇਖਕ ਵੀ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਚੌਥਾ ਐਡੀਸ਼ਨ ਸਾਲ 2021 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਸਾਪੇਖਤਾ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਵੀ ਲਿਖੀ ਜੋ ਸਾਲ 2003 ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਡੋਵਰ ਐਡੀਸ਼ਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।[3]
ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ
ਸੋਧੋਪਥਰੀਆ ਦਾ ਜਨਮ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਦੇ ਉੱਤਰ ਵੱਲ 28 ਮੀਲ ਦੂਰ ਰਾਮਦਾਸ ਨਾਮ ਦੇ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਮਾਪਿਆਂ ਰਾਮਜੀ ਦਾਸ ਪਥਰੀਆ ਅਤੇ ਮੇਲਾ ਦੇਵੀ ਪਥਰੀਆ ਦੇ ਘਰ ਇੱਕ ਮੱਧ ਵਰਗੀ ਪੰਜਾਬੀ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਸਥਾਨਕ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਮੁਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਫਿਰ ਆਪਣੀ ਐਫਐਸਸੀ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਹਿੰਦੂ ਕਾਲਜ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ। ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਲ 1950 ਵਿੱਚ ਉਸ ਕਾਲਜ ਦੀ 'ਰੋਲ ਆਫ ਆਨਰ' 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਖੋਜ ਹਿੱਤ
ਸੋਧੋ- Superfluidity in liquid helium II --- one of the topics of Pathria’s Ph.D. thesis.
- Lorentz transformation of thermodynamic quantities --- another topic of Pathria’s Ph.D. thesis.
- Polymers and the Theory of Numbers --- a fascinating subject pursued in collaboration with V.S. Nanda.
- Finite-size effects in systems undergoing phase transitions --- the main topic of Pathria's life-long pursuit.
- An exact evaluation of ‘lattice sums’ using Poisson’s summation formula.
- A study of ‘stochastic phenomena in sociology’ --- pursued in collaboration with Karmeshu.
- Finite-time thermodynamics --- a new ripple in an old pond.
- ਰੀਲੇਟੀਵਿਟੀ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿਗਿਆਨ.
ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ
ਸੋਧੋਪਾਥਰੀਆ ਦਾ ਵਿਆਹ ਉਸ ਦੀ ਇੱਕ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਰਾਜ ਕੁਮਾਰੀ (ਨੀ ਗੁਲਾਟੀ) ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦੋ ਧੀਆਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਪੰਜ ਪੋਤੇ-ਪੋਤੀਆਂ ਦੀ ਬਖਸ਼ਿਸ਼ ਹੋਈ; ਬਦਕਿਸਮਤੀ ਨਾਲ, ਉਹਨਾਂ ਨੇ 2011 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਛੋਟੀ ਧੀ ਨੂੰ ਕੈਂਸਰ ਕਾਰਣ ਗੁਆ ਦਿੱਤਾ।
ਪਾਥਰੀਆ ਦੇ ਮੌਜੂਦਾ ਸ਼ੌਕ 'ਸਮਕਾਲੀ ਵਿਸ਼ਵ ਮਾਮਲੇ' ਅਤੇ 'ਉਰਦੂ ਸ਼ਾਇਰੀ' ਹਨ। ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ, ਪਾਥਰੀਆ ਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਉਰਦੂ ਭਾਸ਼ਾ, ਉਰਦੂ ਮੁਹਾਵਰੇ ਅਤੇ ਉਰਦੂ ਸ਼ਾਇਰੀ ਨਾਲ ਭਰੇ ਮਾਹੌਲ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਮੀਰ, ਗਾਲਿਬ, ਜ਼ੌਕ, ਮੋਮਿਨ, ਹਾਲੀ, ਦਾਗ ਅਤੇ ਇਕਬਾਲ ਵਰਗੇ ਦਿੱਗਜਾਂ ਤੋਂ ਨਿਕਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਦਰਜਨਾਂ ਕਲਾਸਿਕਸ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹਨ ਅਤੇ ਗ੍ਰਹਿਣ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਅਸਗਰ, ਫਾਨੀ, ਹਸਰਤ, ਜਿਗਰ, ਫਿਰਾਕ ਅਤੇ ਫੈਜ਼ ਵਰਗੇ ਆਧੁਨਿਕਤਾਵਾਦੀਆਂ ਤੱਕ, ਪਾਥਰੀਆ ਨੇ ਆਖਰਕਾਰ ਉਰਦੂ ਕਵਿਤਾ ਖੁਦ ਲਿਖਣ ਵੱਲ ਰੁਖ ਕੀਤਾ - ਪਰ ਸਿਰਫ ਸਾਲ ੧੯੯੩ ਦੇ ਆਸ ਪਾਸ ਜਦੋਂ ਉਹ ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਤੋਂ ਰਿਟਾਇਰਮੈਂਟ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸੀ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Men of Sciences & Technology in India, Edited by Raj K Khosla, Premier Publishers (India), New Delhi, 1967, page P-20.
- ↑ Men of Education in India (Distinguished Who's Who), Compiled by C L Khosla, Premier Publishers (India), New Delhi, 1965, page 211.
- ↑ Dover edition of the book on relativity