ਰਾਮਪੁਰ ਦੇ ਰਜ਼ਾ ਅਲੀ ਖਾਨ

ਸਰ ਰਜ਼ਾ ਅਲੀ ਖਾਨ ਬਹਾਦਰ ਜੀਸੀਆਈਈ, ਕੇਸੀਐਸਆਈ (17 ਨਵੰਬਰ 1908 – 6 ਮਾਰਚ 1966) 1930 ਤੋਂ 1966 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਦੇਹਾਂਤ ਤੱਕ ਰਾਮਪੁਰ ਰਿਆਸਤ ਦਾ ਨਵਾਬ ਰਿਹਾ।

ਇੱਕ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਅਗਾਂਹਵਧੂ ਸ਼ਾਸਕ, ਸਰ ਰਜ਼ਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਲੈਫਟੀਨੈਂਟ ਕਰਨਲ ਹੋਰੀਲਾਲ ਵਰਮਾ ਬਾਰ ਐਟ ਲਾਅ ਸਣੇ ਆਪਣੀ ਸਰਕਾਰ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕੀਤਾ। ਉਸਨੇ ਸਿੰਚਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਕੀਤਾ, ਬਿਜਲੀਕਰਨ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਪੂਰੇ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਸਕੂਲਾਂ, ਸੜਕਾਂ ਅਤੇ ਸੀਵਰੇਜ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਕਰਨਾ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ। ਨਾਲ ਹੀ ਨਵਾਬ ਨੇ ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੇ ਮੱਧ ਪੂਰਬੀ ਮੋਰਚਿਆਂ ਤੇ ਲੜਨ ਲਈ ਆਪਣੇ ਸਿਪਾਹੀ ਭੇਜੇ। 15 ਅਗਸਤ 1947 ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਘ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਕੇ, ਰਾਮਪੁਰ ਨੂੰ ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ 1949 ਵਿੱਚ ਇਸ ਵਿੱਚ ਅਤੇ 1950 ਵਿੱਚ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਨਵੇਂ ਰਾਜ ਨਾਲ ਮਿਲਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਰ ਰਜ਼ਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਚੈਰੀਟੇਬਲ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟਾਂ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਗ੍ਰੈਂਡ ਲਾਜ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਗ੍ਰੈਂਡ ਮਾਸਟਰ ਵਜੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਫ੍ਰੀਮੇਸਨ ਦੇ ਮੁਖੀ ਵਜੋਂ ਆਪਣੇ ਅਹੁਦੇ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਕੀਤਾ।

ਉਹ ਆਪਣੇ ਰਿਆਸਤ, ਧਰਮ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ 'ਤੇ ਉਰਦੂ -ਭਾਸ਼ਾ ਦਾ ਲੇਖਕ ਅਤੇ ਅਨੁਵਾਦਕ ਵੀ ਸੀ। ਹੋਲੀ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ ਬਾਰੇ ਬ੍ਰਜ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀਆਂ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਗੀਤ ਅੱਜ ਵੀ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। [1] [2]

ਸਰ ਰਜ਼ਾ ਦੀ ਮੌਤ 1966 ਵਿੱਚ, 57 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਵਾਂਗ, ਕਰਬਲਾ, ਇਰਾਕ ਵਿੱਚ ਦਫ਼ਨਾਇਆ ਗਿਆ। ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦਾ ਵੱਡਾ ਪੁੱਤਰ ਮੁਰਤਜ਼ਾ ਅਲੀ ਖ਼ਾਨ ਬਹਾਦਰ ਬਣਿਆ।

ਹਵਾਲੇ

ਸੋਧੋ
  1. Songs written by Nawab Raza Ali Khan are still sung on Holi. Jagran.com.
  2. Raza Ali Khan. Rekhta.org.