ਵਰਨਰ ਸੋਮਬਾਰਟ
ਵਰਨਰ ਸੋਮਬਾਰਟ (/ˈvɜːrnər ˈzɒmbɑːrt/; 19 ਜਨਵਰੀ 1863 – 18 ਮਈ 1941) ਇੱਕ ਜਰਮਨ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੀ। ਉਹ 20 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਤਿਮਾਹੀ ਦੌਰਾਨ "ਯੰਗੈਸਟ ਹਿਸਟੋਰੀਕਲ ਸਕੂਲ" ਦਾ ਮੁਖੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕੌਂਟੀਨੈਂਟਲ ਯੂਰਪੀਨ ਸਮਾਜਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀ ਸੀ।
ਵਰਨਰ ਸੋਮਬਾਰਟ | |
|---|---|
 | |
| ਜਨਮ | 19 ਜਨਵਰੀ 1863 |
| ਮੌਤ | 18 ਮਈ 1941 (ਉਮਰ 78) |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਜਰਮਨ |
| ਵਿਗਿਆਨਕ ਕਰੀਅਰ | |
| ਖੇਤਰ | ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ, ਸਮਾਜਵਾਦ, ਇਤਿਹਾਸ |
| ਅਦਾਰੇ | ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਆਫ ਬ੍ਰੇਸਲਾਉ, ਹੈਂਡਲਸੋਚਸ਼ਚਲੀ ਬਰਲਿਨ, ਫਰੀਡਰਿਚ-ਵਿਲਹੇਲਮਸ-ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ |
| ਡਾਕਟੋਰਲ ਸਲਾਹਕਾਰ | ਗੁਸਤਵ ਵਾਨ ਸਕਮੋਲਰ ਐਡੋਲਫ ਵੈਗਨਰ |
| ਡਾਕਟੋਰਲ ਵਿਦਿਆਰਥੀ | ਵਸੀਲੀ ਲਿਓਨਟੀਫ ਰਿਚਰਡ ਲੋਵਨਥਾਲ |
| Influenced | ਮੈਕਸ ਵੇਬਰ, ਕਾਰਲ ਪੋਲਾਨੀ, ਜੋਸਫ ਸ਼ਮਪੀਟਰ, ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ |
ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕੰਮ
ਸੋਧੋ
ਸ਼ੁਰੂ ਦਾ ਕੈਰੀਅਰ, ਸਮਾਜਵਾਦ ਅਤੇ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ
ਸੋਧੋਵਰਨਰ ਸੋਮਬਾਰਟ ਦਾ ਜਨਮ ਏਰਮਸਲੇਬੇਨ, ਹਰਜ਼ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਇੱਕ ਅਮੀਰ ਉਦਾਰਵਾਦੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ, ਉਦਯੋਗਪਤੀ ਅਤੇ ਜਾਇਦਾਦ ਮਾਲਕ, ਐਂਟਰ ਲੂਡਵਿਗ ਸੋਮਬਰਟ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਪੀਸਾ, ਬਰਲਿਨ, ਅਤੇ ਰੋਮ ਦੀਆਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਾਨੂੰਨ ਅਤੇ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ। 1888 ਵਿਚ, ਉਸਨੇ ਬਰਲਿਨ ਤੋਂ ਉਦੋਂ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਜਰਮਨ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰੀਆਂ ਗੁਸਟਾਵ ਵਾਨ ਸਕਮੋਲਰ ਅਤੇ ਐਡੋਲਫ ਵੈਗਨਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਆਪਣੀ ਪੀਐਚ.ਡੀ. ਕੀਤੀ।
ਇੱਕ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ ਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਐਕਟੀਵਿਸਟ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਸੋਮਬਾਰਟ ਨੂੰ ਉਦੋਂ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਖੱਬੇ-ਪੱਖੀ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ - ਬ੍ਰੇਨ ਚੈਂਬਰ ਆਫ ਕਾਮਰਸ ਦੇ ਮੁਖੀ ਵਕੀਲ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਕੁਝ ਅਮਲੀ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਅਦ - ਇੱਕ ਹਟਵੀਂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਬ੍ਰੇਸਲਾਊ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਜੂਨੀਅਰ ਪ੍ਰੋਫੈਸਰਸ਼ਿਪ ਮਿਲ ਸਕੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਹੈਡਲਬਰਗ ਅਤੇ ਫ੍ਰੀਬਰਗ ਵਰਗੀਆਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਫੈਕਲਟੀਆਂ ਉਸ ਨੂੰ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀਆਂ ਲਈ ਬੁਲਾਇਆ ਸੀ, ਪਰ ਸੰਬੰਧਤ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੇ ਹਮੇਸ਼ਾ ਇਸ ਨੂੰ ਵੀਟੋ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਸੋਮਬਾਰਟ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ ਸੀ ਜੋ ਕਿ ਕਾਰਲ ਮਾਰਕਸ ਦੀ ਇਸ ਹੱਦ ਤੱਕ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਦਾ ਸੀ ਕਿ ਫਰੀਡਰਿਸ਼ ਏਂਗਲਜ਼ ਨੇ ਉਸ ਬਾਰੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਇਕੋ ਇੱਕ ਜਰਮਨ ਪ੍ਰੋਫ਼ੈਸਰ ਸੀ ਜੋ ਦਾਸ ਕੈਪੀਟਲ ਨੂੰ ਸਮਝਦਾ। ਸੋਮਬਾਰਟ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ "ਪੱਕਾ ਮਾਰਕਸਵਾਦੀ" ਕਿਹਾ ਕਰਦਾ ਸੀ,[1] ਪਰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਲਿਖਿਆ ਕਿ "ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਇਹ ਮੰਨ ਲੈਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਸੀ ਕਿ ਮਾਰਕਸ ਨੇ ਮਹੱਤਵ ਦੇ ਕਈ ਬਿੰਦੂਆਂ ਤੇ ਗਲਤੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਸੀ।"[2]
ਸਮਕਾਲੀ ਸਮਾਜਿਕ ਨੀਤੀ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਇੱਕ ਜਰਮਨ ਅਕਾਦਮਿਕ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, 1888 ਦੇ ਆਸਪਾਸ, ਸੋਮਬਾਰਟ ਆਪਣੇ ਦੋਸਤ ਅਤੇ ਸਾਥੀ ਮੈਕਸ ਵੇਬਰ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ Verein für Socialpolitik[3] (ਸੋਸ਼ਲ ਪਾਲਿਸੀ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ) ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋ ਗਿਆ। ਇਹ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਕੂਲ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਜਰਮਨ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰੀਆਂ ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਪੇਸ਼ਾਵਰ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ ਉਮਰ ਦੀਆਂ ਸਮਾਜਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਦੇ ਹੱਲ ਲੱਭਣ ਲਈ ਆਰਥਿਕਤਾ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਵੇਖਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਰਥਿਕ ਮੁੱਦਿਆਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ ਦੇ ਅੰਕੜਾ ਅਧਿਐਨ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਸੋਮਬਬਾਰਟ ਪਹਿਲੀ ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਨਹੀਂ ਸਨ ਜਿਸ ਨੇ ਇੱਕ ਪੂਰੀ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਸਮਾਜਿਕ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਅਰਪਿਤ ਕੀਤੀ ਹੋਵੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਸ ਨੇ 1896 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਆਪਣੀ Sozialismus und soziale Bewegung ਕੀਤੀ ਸੀ। ਸਮਾਜਿਕ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਬਾਰੇ ਉਸਦੀ ਸਮਝ ਨੂੰ ਮਾਰਕਸ ਨੇ ਅਤੇ ਲੋਰਨਜ਼ ਵੌਨ ਸਟੇਨ ਦੀ ਸਮਾਜਿਕ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਨੇ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਉਸ ਲਈ, ਵਧਦਾ ਮਜ਼ਦੂਰ ਅੰਦੋਲਨ ਪੂੰਜੀਵਾਦ ਦੀਆਂ ਅੰਦਰੂਨੀ ਵਿਰੋਧਤਾਈਆਂ ਦਾ ਨਤੀਜਾ ਸੀ। ਪ੍ਰੋਲਤਾਰੀਆ ਹਾਲਾਤ ਨੇ "ਜਨਤਾ ਲਈ ਪਿਆਰ" ਸਿਰਜਿਆ, ਜੋ ਸਮਾਜਿਕ ਉਤਪਾਦਨ ਵਿੱਚ "ਕਮਿਊਨਿਸਟਿਕ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਜੀਵਨ" ਦੇ ਰੁਝਾਣ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਸਮਾਜਿਕ ਅੰਦੋਲਨ ਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਗੁਣ ਸੀ।
1902 ਵਿਚ, ਉਸ ਦੀ ਸ਼ਾਹਕਾਰ, ਆਧੁਨਿਕ ਪੂੰਜੀਵਾਦ (ਸਰਬ-ਯੂਰਪੀਅਨ ਆਰਥਿਕ ਜੀਵਨ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਤੁਤੀਕਰਨ, ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਤੋਂ ਵਰਤਮਾਨ ਤਕ) (ਮੂਲ: Der moderne Kapitalismus (Historisch-systematische Darstellung des gesamteuropäischen Wirtschaftslebens von seinen Anfängen bis zur Gegenwart), ਦੋ ਭਾਗਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਹਮਣੇ ਆਇਆ (ਉਸ ਨੇ 1916 ਵਿੱਚ ਇਸ ਰਚਨਾ ਨੂੰ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ 1927 ਵਿੱਚ ਤੀਜੀ ਜਿਲਦ ਦਾ ਵਾਧਾ ਕੀਤਾ; ਫਿਰ ਕੁੱਲ ਛੇ ਪੁਸਤਕਾਂ ਲਈ ਅਰਧ-ਖੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ)।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Harris, Abram L. (1942). "Sombart and German (National) Socialism". Journal of Political Economy. 50 (6): 805–835. doi:10.1086/255964
{{cite journal}}: CS1 maint: postscript (link). - ↑ Werner Sombart (1896), Socialism and the Social System NY: Dutton and Sons, translated by M. Epstein, p. 87
- ↑ See the German WP article about the Verein, here