ਵਿਵਹਾਰਕ ਤੰਤੂ
Behavioral neuroscience, also known as biological psychology, biopsychology, or psychobiology, is the application of the principles of biology to the study of physiological, genetic, and developmental mechanisms of behavior in humans and other animals.[1]
ਇਤਿਹਾਸ ਸੋਧੋ
ਵਿਵਹਾਰਕ ਤੰਤੂ ਵਿਗਿਆਨ ਇੱਕ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ 18 ਵੀਂ ਅਤੇ 19 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਵਿਭਿੰਨ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਤੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਤੋਂ ਉਭਰਿਆ। ਦਰਸ਼ਨ ਵਿਚ, ਰੇਨੇ ਡੇਸਕਾਰਟਸ ਵਰਗੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਵਿਵਹਾਰ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਭੌਤਿਕ ਮਾਡਲਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦਿੱਤਾ। ਡੇਸਕਾਰਟ ਨੇ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਪਾਈਨਲ ਗਲੈਂਡ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜੀਵਾਣੂਆਂ ਦੇ ਦਿਮਾਗ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਿਡਲਲਾਈਨ ਅਣ-ਪੇਅਰ ਬਣਤਰ, ਮਨ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਪਰਕ ਦਾ ਬਿੰਦੂ ਸੀ। ਰੁਕਾਟਵ ਵੀ ਇੱਕ ਥਿਊਰੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਵਿਸਥਾਰ ਨੂਮੈਟਿਕਸ ਸਰੀਰਕ ਤਰਲ ਦੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਸੰਸਕਾਰ ਅਤੇ ਹੋਰ ਮੋਟਰ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ। ਇਸ ਸਿਧਾਂਤ ਨੂੰ ਪੈਰਿਸ ਦੇ ਇੱਕ ਬਗੀਚੇ ਵਿੱਚ ਮੂਰਤੀਆਂ ਘੁੰਮਣ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[2] ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਉਤੇਜਨਾ[3] ਅਤੇ ਜਖਮ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੇ ਮੋਟਰ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਨੂੰ ਵੀ ਦਰਸਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।ਉਹ ਕ੍ਰਿਆਵਾਂ, ਹਾਰਮੋਨਜ਼, ਰਸਾਇਣਾਂ ਅਤੇ ਨਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਸਿਸਟਮ ਤੇ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦੀ ਬਿਜਲੀ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਨੂੰ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਵਿਵਹਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਦੂਜੇ ਦਾਰਸ਼ਨਿਕਾਂ ਨੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ। ਵਿਲਿਅਮ ਜੇਮਜ਼ ਦੁਆਰਾ ਨਵੇਂ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੀ ਪਾਠ ਪੁਸਤਕਾਂ, ਸਿਧਾਂਤਕ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਤਰਕ ਹੈ ਕਿ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਅਧਿਐਨ ਨੂੰ ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਸਮਝ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਵਿਵਹਾਰਕ ਨਿੳਰੋਸਾਇੰਸ ਦੇ ਉਚਿਤ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਉਭਾਰ ਦਾ ਪਤਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਸਰੀਰ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਸਰੀਰਕ ਵਿਗਿਆਨ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਨਿੳਰੋਆਨਾਟਮੀ ਤੋਂ। ਭੌਤਿਕ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੇ ਜੀਵਿਤ ਜੀਵਾਣੂਆਂ 'ਤੇ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤੇ, ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਅਭਿਆਸ ਜੋ 18 ਵੀਂ ਅਤੇ 19 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਸਰੀਰ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[4] ਕਲਾਉਡ ਬਰਨਾਰਡ, ਚਾਰਲਸ ਬੈੱਲ ਅਤੇ ਵਿਲੀਅਮ ਹਾਰਵੇ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਕੰਮ ਨੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਭਾਈਚਾਰੇ ਨੂੰ ਯਕੀਨ ਦਿਵਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ ਕਿ ਜੀਵਤ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਤੋਂ ਭਰੋਸੇਯੋਗ ਅੰਕੜੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
18 ਵੀਂ ਅਤੇ 19 ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ, ਵਿਵਹਾਰਕ ਤੰਤੂ ਵਿਗਿਆਨ 1700 ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਰੂਪ ਧਾਰਨ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ[5] ਜਿਹੜਾ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਲਗਾਤਾਰ ਉੱਠਦਾ ਪ੍ਰਤੀਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਉਹ ਇਹ ਹੈ: ਮਨ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਕੀ ਸੰਬੰਧ ਹੈ? ਬਹਿਸ ਨੂੰ ਰਸਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਨ-ਸਰੀਰ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਵਿਚਾਰ ਦੇ ਦੋ ਵੱਡੇ ਸਕੂਲ ਹਨ ਜੋ ਦਿਮਾਗ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ; ਅਦਵੈਤਵਾਦ ਅਤੇ ਦੋਹਾਰਾਵਾਦ।[2] ਪਲਾਟੋ ਅਤੇ ਅਰਸਤੂ ਕਈ ਅਜਿਹੇ ਫ਼ਿਲਾਸਫ਼ਰ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਬਹਿਸ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਸੀ। ਪਲੈਟੋ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਦਿਮਾਗ ਉਹ ਸੀ ਜਿਥੇ ਸਾਰੀ ਮਾਨਸਿਕ ਸੋਚ ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਇਸਦੇ ਉਲਟ, ਅਰਸਤੂ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਦਿਮਾਗ ਨੇ ਦਿਲ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਵਾੲਡਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਕਰਨ ਦੇ ਉਦੇਸ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ। ਦਿਮਾਗ਼-ਸਰੀਰ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਮਨ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਬੰਧ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵੱਲ ਇੱਕ ਕਦਮ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲੀ ਪੱਥਰ ਸੀ।
ਇਕ ਹੋਰ ਬਹਿਸ ਫੰਕਸ਼ਨ ਜਾਂ ਕਾਰਜਕੁਸ਼ਲ ਮੁਹਾਰਤ ਬਨਾਮ ਇਕੁਪੋਟੇਂਸਿਲਟੀ ਦੇ ਸਥਾਨਕਕਰਨ ਬਾਰੇ ਹੋਈ ਜਿਸ ਨੇ ਵਿਵਹਾਰਕ ਨਿੳਰੋਸਾਇੰਸ ਵਿੱਚ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ. ਫੰਕਸ਼ਨ ਰਿਸਰਚ ਦੇ ਸਥਾਨਕਕਰਨ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪਾਏ ਗਏ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਲੋਕ ਵੱਖੋ ਵੱਖਰੇ ਸਿੱਟੇ ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ ਹਨ। ਵਾਈਲਡਰ ਪੇਨਫੀਲਡ ਰਾਸਮੁਸਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮਿਰਗੀ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ ਦੁਆਰਾ ਦਿਮਾਗ਼ ਦੇ ਤਾਣੇ ਦਾ ਨਕਸ਼ਾ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਸੀ।[2] ਫੰਕਸ਼ਨ ਦੇ ਸਥਾਨਕਕਰਨ 'ਤੇ ਕੀਤੀ ਗਈ ਖੋਜ ਨੇ ਵਿਹਾਰਕ ਨਿੳਰੋਸਾਈਸਿਸਟਾਂ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਸਮਝ ਲਈ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਦਿਮਾਗ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਣ ਦੇ ਕਿਹੜੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਫਾਈਨਸ ਗੇਜ ਦੇ ਕੇਸ ਅਧਿਐਨ ਦੁਆਰਾ ਇਸਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ।
"ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ" ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਈ ਪ੍ਰਸੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ, ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਉਹ ਅਨੁਸ਼ਾਸ਼ਨ ਹੈ ਜੋ ਵਿਵਹਾਰ ਵਿੱਚ ਜੈਵਿਕ, ਤੰਤੂ ਅਤੇ ਸੈਲੂਲਰ ਸੋਧਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤੰਤੂ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਪਲਾਸਟਿਕਤਾ, ਅਤੇ ਜੀਵ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਪਹਿਲੂਆਂ ਵਿੱਚ, ਇਸਦੇ ਇਲਾਵਾ, ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ।ਵਿਗਿਆਨਕ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ, ਵਿਵਹਾਰ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦ੍ਰਤ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ, ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਨਿੳਰੋਬਾਇਓਲੋਜੀਕਲ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੂਰਕ, ਪਰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਵਿੱਚ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਇੱਕ ਸਮਾਜਿਕ ਉਪਕਰਣ ਦੀ ਹੈ ਜੋ ਮੁੱਖ ਜਾਂ ਮਜ਼ਬੂਤ ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੀ ਹੈ. ਸ਼ਬਦ "ਸਾਈਕੋਬਾਇਓਲੋਜੀ" ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਨਾਈਟ ਡਨਲੈਪ ਨੇ ਆਪਣੀ ਕਿਤਾਬ ਐਨ ਆੳਟਲਾਈਨ ਆਫ਼ ਸਾਈਕੋਬਾਇਓਲੋਜੀ (1914) ਵਿੱਚ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕੀਤਾ ਸੀ।[6] ਡਨਲੈਪ ਸਾਈਕੋਬਾਇਓਲੋਜੀ ਜਰਨਲ ਦੇ ਸੰਸਥਾਪਕ ਅਤੇ ਸੰਪਾਦਕ-ਮੁਖੀ ਵੀ ਸਨ। ਉਸ ਰਸਾਲੇ ਦੀ ਘੋਸ਼ਣਾ ਵਿਚ, ਡਨਲੈਪ ਲਿਖਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਰਨਲ ਖੋਜ "... ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਕਾਰਜਾਂ ਦੇ ਆਪਸੀ ਸੰਬੰਧ 'ਤੇ ਅਸਰ ਪਾਵੇਗੀ", ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਿਵਹਾਰਕ ਨਿ ੳਰੋਸਾਇੰਸ ਦੇ ਖੇਤਰ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।
ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧ ਸੋਧੋ
ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਮਨੁੱਖ ਵਿਵਹਾਰਕ ਨਿੳਰੋਸਾਇੰਸ ਦੇ ਪ੍ਰਯੋਗਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ; ਹਾਲਾਂਕਿ, ਵਿਹਾਰਕ ਤੰਤੂ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਯੋਗਾਤਮਕ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਗੱਲ ਗੈਰ-ਮਨੁੱਖੀ ਸਪੀਸੀਜ਼, ਅਕਸਰ ਚੂਹਿਆਂ, ਚੂਹਿਆਂ ਅਤੇ ਬਾਂਦਰਾਂ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਦੁਆਰਾ ਆਉਂਦੀ ਹੈ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਵਿਵਹਾਰਕ ਤੰਤੂ ਵਿਗਿਆਨ ਦੀ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਧਾਰਣਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੀਵ ਜੈਵਿਕ ਅਤੇ ਵਿਵਹਾਰ ਸੰਬੰਧੀ ਸਮਾਨਤਾਵਾਂ ਸਾਂਝੇ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਸਪੀਸੀਜ਼ ਵਿੱਚ ਐਕਸਟਰਾਪੋਲੇਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦੇਣ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਹਨ। ਇਹ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ, ਵਿਕਾਸਵਾਦੀ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ, ਵਿਕਾਸਵਾਦੀ ਜੀਵ ਵਿਗਿਆਨ, ਅਤੇ ਨਿੳਰੋਬਾਇਓਲੋਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਵਰਤਾਓ ਸੰਬੰਧੀ ਨਿੳਰੋਸਾਈੰਸ ਨੂੰ ਨੇੜਿਓਂ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਵਿਹਾਰਕ ਤੰਤੂ ਵਿਗਿਆਨ ਵੀ ਅਤੇ ਵਿਧੀ ਵਰਗਾ ਹੈ ਤੰਤੂ ਵਿਗਿਅਨਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਦਿਮਾਗੀ ਸਿਸਟਮ ਨਪੁੰਸਕਤਾ (ਭਾਵ, ਇੱਕ ਗੈਰ- ਅਧਾਰਿਤ ਜੀਵ ਹੇਰਾਫੇਰੀ) ਦੇ ਨਾਲ ਇਨਸਾਨ ਦੇ ਵਿਵਹਾਰ ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਕਰਨ 'ਤੇ ਹੀ ਨਿਰਭਰ ਹੈ।
ਵਿਹਾਰਕ ਨਿੳਰੋਸਾਇੰਸ ਦੇ ਸਮਾਨਾਰਥੀ ਬਾਇਓਪਸਕੋਲੋਜੀ, ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਅਤੇ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਸਰੀਰਕ ਮਨੋਵਿਗਿਆਨ ਵਿਵਹਾਰਕ ਨਿੳਰੋ ਸਾਇੰਸ ਦਾ ਇੱਕ ਉਪ-ਖੇਤਰ ਹੈ, ਇੱਕ ਉਚਿਤ ਸੰਖੇਪ ਪਰਿਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਨਾਲ
ਖੋਜ ਦੇ ਢੰਗ ਸੋਧੋ
ਇੱਕ ਵਿਵਹਾਰਕ ਨਿੳਰੋਸਾਇੰਸ ਪ੍ਰਯੋਗ ਦੀ ਵੱਖਰੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜਾਂ ਤਾਂ ਪ੍ਰਯੋਗ ਦਾ ਸੁਤੰਤਰ ਪਰਿਵਰਤਨ ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਹੈ, ਜਾਂ ਕੁਝ ਨਿਰਭਰ ਪਰਿਵਰਤਨ ਜੀਵ-ਵਿਗਿਆਨਕ ਹੈ। ਦੂਜੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿਚ, ਅਧਿਐਨ ਅਧੀਨ ਜੀਵ ਦੇ ਦਿਮਾਗੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਪੱਕੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਂ ਅਸਥਾਈ ਤੌਰ' ਤੇ ਬਦਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਾਂ ਦਿਮਾਗੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਕੁਝ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨੂੰ ਮਾਪਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ (ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਵਹਾਰਕ ਪਰਿਵਰਤਨ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਤ ਹੋਣਾ)।
- ↑ Thomas, R.K. (1993). "INTRODUCTION: A Biopsychology Festschrift in Honor of Lelon J. Peacock". Journal of General Psychology. 120 (1): 5.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 Carlson, Neil (2007). Physiology of Behavior (9th ed.). Allyn and Bacon. pp. 11–14. ISBN 978-0-205-46724-2.
- ↑ "Behavioral Neuroscience - an overview | ScienceDirect Topics". www.sciencedirect.com. Retrieved 2019-04-24.
- ↑ Shepherd, Gordon M. (1991). Foundations of the Neuron Doctrine. Oxford University Press. ISBN 0-19-506491-7.
- ↑ "History of Neuroscience". Columbia University. Retrieved 2014-05-04.
- ↑ Dewsbury, Donald (1991). "Psychobiology". American Psychologist. 46 (3): 198–205. doi:10.1037/0003-066x.46.3.198. PMID 2035930.