ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ

ਸਬੀਨ ਮਹਿਮੂਦ

ਸਬੀਨ ਮਹਿਮੂਦ (20 ਜੂਨ 1974 – 24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2015) (ਉਰਦੂ: صبین محمود ) ਇੱਕ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਮਨੁੱਖੀ ਅਧਿਕਾਰ ਕਾਰਕੁਨ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਸੇਵਕ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਕਰਾਚੀ ਸਥਿਤ ਕੈਫੇ ਦ ਸੈਕਿੰਡ ਫਲੋਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਸਨੇ TiE ਦੀ ਕਰਾਚੀ ਸ਼ਾਖਾ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਵੀ ਕੀਤੀ।[1]

ਕਰਾਚੀ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਵੱਡਾ ਹੋਇਆ, ਮਹਿਮੂਦ ਨੇ ਕਰਾਚੀ ਵਿਆਕਰਣ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਕਿਨਾਰਡ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇੰਟਰਐਕਟਿਵ ਮੀਡੀਆ ਅਤੇ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਸਲਾਹਕਾਰ ਫਰਮ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਿਟੀਜ਼ਨ ਆਰਕਾਈਵ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ।[2] ਉਸਨੇ 2007 ਵਿੱਚ ਦ ਸੈਕਿੰਡ ਫਲੋਰ (T2F)</i> ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਜਿਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਖੁੱਲੇ ਸੰਵਾਦ ਲਈ ਇੱਕ ਕਮਿਊਨਿਟੀ ਸਪੇਸ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਾ ਸੀ।[3] ਮਹਿਮੂਦ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ, T2F ਨੇ ਉਦਾਰਵਾਦੀ ਸਮਾਜਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲੜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ।[4] ਉਸਨੇ ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਵਿੱਚ ਲਾਲ ਮਸਜਿਦ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਵਿਰੋਧ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦੀ ਸਹਿ-ਅਗਵਾਈ ਵੀ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸੰਪਰਦਾਇਕਤਾ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਅਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਫਾਰ ਆਲ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ।[4]

24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2015 ਨੂੰ, ਮਹਿਮੂਦ ਨੇ ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ ਸੰਘਰਸ਼ 'ਤੇ ਇੱਕ ਬਹਿਸ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮਾਮਾ ਕਾਦੀਰ ਵਰਗੇ ਕਾਰਕੁਨ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।[5] ਇਵੈਂਟ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, T2F ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਸੈਮੀਨਾਰ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਘਰ ਜਾਂਦੇ ਸਮੇਂ ਇੱਕ ਬੰਦੂਕਧਾਰੀ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ।[6] 20 ਮਈ 2015 ਤੱਕ, ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਮਹਿਮੂਦ ਦੇ ਕਤਲ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਦੋਸ਼ੀ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਹੈ।[7] ਮਹਿਮੂਦ ਨੂੰ 'ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਉਦਾਰਵਾਦੀ, ਸ਼ਹਿਰੀ, ਵਿਸ਼ਵੀਕਰਨ ਵਾਲੇ ਨਾਗਰਿਕ ਸਮਾਜ' ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[8]

ਜੀਵਨ

ਸੋਧੋ

ਮਹਿਮੂਦ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ ਅਤੇ ਵਿਤਕਰੇ ਨੂੰ ਚੁਣੌਤੀ ਦੇਣਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਸੋਚ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਸੀ; ਉਸਨੇ ਡਾਨ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸੁਪਨਾ "ਇੰਟਰਨੈਟ ਰਾਹੀਂ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਬਿਹਤਰ ਲਈ ਬਦਲਣਾ" ਹੈ।[9] ਉਸਨੇ PeaceNiche ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਇੱਕ ਸੰਸਥਾ ਜੋ ਜਨਤਕ ਭਲੇ ਲਈ ਇੱਕ "ਸਮਾਜਿਕ ਪਲੇਟਫਾਰਮ" ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ।[10][11]

ਮਹਿਮੂਦ ਨੇ ਜ਼ਹੀਰ ਕਿਦਵਈ ਦੇ ਨਾਲ "ਬਿਟਸ" ਨਾਮਕ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਤਕਨੀਕੀ ਕੰਪਨੀ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸਨੇ 14 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੋਂ 2 ਹੋਰ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਆਪਣਾ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਅਤੇ ਸਲਾਹਕਾਰ ਮੰਨਿਆ। 2006 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਦ ਸੈਕਿੰਡ ਫਲੋਰ (T2F) ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਇੱਕ ਕੈਫੇ ਜੋ ਜਨਤਕ ਫੋਰਮ ਚਰਚਾਵਾਂ, ਫਿਲਮ ਸਕ੍ਰੀਨਿੰਗ, ਕਵਿਤਾ ਲਿਖਣ, ਸਟੈਂਡ-ਅੱਪ ਕਾਮੇਡੀ, ਅਤੇ ਲਾਈਵ ਥੀਏਟਰ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕਰਦਾ ਸੀ।[12] 2013 ਵਿੱਚ, ਸਬੀਨ ਨੇ ਕਰਾਚੀ ਵਿੱਚ T2F ਵਿਖੇ ਆਯੋਜਿਤ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਸਿਵਿਕ ਹੈਕਾਥੌਨ ਦੀ ਸਹਿ-ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ,[13] ਜੋ ਕਿ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਵਿਸ਼ਿਆਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਨਾਗਰਿਕ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਹੱਲ ਕਰਨ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਬਾਰੇ ਸੋਚਣ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[14] ਮਹਿਮੂਦ ਨੇ ਜਨਤਕ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਆਇਸ਼ਾ ਸਿੱਦੀਕਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਮਿਲਟਰੀ ਫਾਈਨੈਂਸਿੰਗ 'ਤੇ ਇੱਕ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਕਿਤਾਬ ਲਿਖੀ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਇੰਟਰ-ਸਰਵਿਸ ਇੰਟੈਲੀਜੈਂਸ ਨੇ ਦੂਜੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਨਾਲ ਸੰਪਰਕ ਕੀਤਾ।[15]

2013 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ <i id="mwTA">ਵਾਇਰਡ</i> ਮੈਗਜ਼ੀਨ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਦੂਜੀ ਮੰਜ਼ਿਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸੁਰੱਖਿਆ ਗਾਰਡ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ: "ਮੈਂ ਕਿਹਾ, ਇਹ ਉਹ ਕੀਮਤ ਹੈ ਜੋ ਤੁਸੀਂ ਜਨਤਕ ਥਾਂ ਹੋਣ ਲਈ ਅਦਾ ਕਰਦੇ ਹੋ। ਮੈਂ ਵਿਆਪਕ ਡਰ ਦੇ ਕਾਰਨ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਜਾਂਚ ਨਹੀਂ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹਾਂ ਅਤੇ ਇੱਕ ਫੌਜੀ ਲੜਕਾ ਹੈ।" ਉਸਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ, "ਚੌਮਸਕੀ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹੋ। ਚੀਜ਼ਾਂ ਖ਼ਤਰਨਾਕ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਮਾੜੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਪਰ ਤੁਸੀਂ ਡਰ ਨੂੰ ਤੁਹਾਡੇ 'ਤੇ ਕਾਬੂ ਨਹੀਂ ਕਰਨ ਦੇ ਸਕਦੇ, ਤੁਸੀਂ ਕਦੇ ਵੀ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੋਗੇ।"[13] ਉਸਦੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੀਡੀਆ ਵਿੱਚ ਕਵਰੇਜ ਮਿਲੀ।[16][17][18][19]

ਮੌਤ

ਸੋਧੋ
 
ਕਤਲ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਰੋਸ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ

24 ਅਪ੍ਰੈਲ 2015 ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਘੰਟਿਆਂ ਦੌਰਾਨ, ਮਹਿਮੂਦ ਨੂੰ ਇੱਕ ਸੈਮੀਨਾਰ ਦੀ ਮੇਜ਼ਬਾਨੀ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਘਰ ਜਾਂਦੇ ਸਮੇਂ ਬੰਦੂਕਧਾਰੀਆਂ ਨੇ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।[20] ਬੰਦੂਕਧਾਰੀਆਂ (ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਾਦ ਅਜ਼ੀਜ਼ ਅਤੇ ਅਲੀਉਰ ਰਹਿਮਾਨ ਵਜੋਂ ਪਛਾਣਿਆ ਗਿਆ) ਨੇ ਉਸਨੂੰ 9mm ਬੰਦੂਕ ਨਾਲ ਚਾਰ ਜਾਂ ਪੰਜ ਵਾਰ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਉਸਦੀ ਕਾਰ T2F ਤੋਂ 500 ਮੀਟਰ ਤੋਂ ਘੱਟ ਦੂਰ ਇੱਕ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਲਾਈਟ ਵਿੱਚ ਉਡੀਕ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ।[20]

ਇੱਕ ਪੁਲਿਸ ਅਧਿਕਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਇਹ ਕਤਲ ਇੱਕ ਸਿੱਧੀ ਟਾਰਗੇਟ ਕਿਲਿੰਗ ਸੀ[6] ਅਤੇ ਪੁਲਿਸ ਦੁਆਰਾ ਅੱਤਵਾਦ ਐਕਟ ਦੇ ਤਹਿਤ ਮਾਮਲਾ ਦਰਜ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਮਲੇ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਮਹਿਨਾਜ਼ ਮਹਿਮੂਦ ਵੀ ਗੰਭੀਰ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਨੁਜ਼ਹਤ ਕਿਦਵਈ ਦੁਆਰਾ ਇਲਾਜ ਲਈ ਆਗਾ ਖਾਨ ਹਸਪਤਾਲ ਲਿਜਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।[6] 'ਅਨਸਾਈਲੈਂਸਿੰਗ ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ (ਟੇਕ 2)' ਸਿਰਲੇਖ ਵਾਲਾ ਸੈਮੀਨਾਰ, ਟੀ2ਐਫ ਕੈਫੇ ਵਿਖੇ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਬਲੋਚਿਸਤਾਨ ' ਤੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਸੀ। ਮਹਿਮਾਨ ਬੁਲਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਲੋਚ ਕਾਰਕੁਨ ਮਾਮਾ ਕਾਦੀਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।[6]

ਮਾਮਾ ਕਾਦੀਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮਹਿਮੂਦ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਸਮਾਗਮ ਖਤਮ ਹੋਣ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ ਚਲੇ ਗਏ। ਸਮਾਗਮ ਨੂੰ 21 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੋਂ 24 ਅਪ੍ਰੈਲ ਤੱਕ ਅਤੇ ਇੱਕ ਵੱਖਰੇ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਮੁੜ ਤਹਿ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਧਮਕੀਆਂ ਮਿਲੀਆਂ ਸਨ।[6] ਸਿੰਧ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਕਾਇਮ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਹੱਤਿਆ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ ਅਤੇ ਘਟਨਾ ਦੀ ਜਾਂਚ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਵਾਜ਼ ਸ਼ਰੀਫ ਨੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਹਮਦਰਦੀ ਪ੍ਰਗਟਾਈ ਹੈ ਅਤੇ ਜਾਂਚ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਰਿਪੋਰਟ ਮੰਗੀ ਹੈ।[6] ਕਾਰਕੁਨ ਦੀ ਮੌਤ 'ਤੇ ਸੋਸ਼ਲ ਮੀਡੀਆ 'ਤੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮੀਡੀਆ ਅਤੇ ਸਿਵਲ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵੀ ਸਦਮੇ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।[6] ਨਸਰੀਨ ਜਲੀਲ, ਮੁਸ਼ੱਰਫ ਜ਼ੈਦੀ, ਅਲਤਾਫ ਹੁਸੈਨ, ਫਾਸੀ ਜ਼ਕਾ, ਰਜ਼ਾ ਰੂਮੀ, ਹਾਮਿਦ ਮੀਰ, ਆਰਿਫ ਅਲਵੀ, ਫਾਤਿਮਾ ਭੁੱਟੋ, ਤੈਮੂਰ ਰਹਿਮਾਨ, ਕਾਮਿਲਾ ਸ਼ਮਸੀ, ਮਲਾਲਾ ਯੂਸਫਜ਼ਈ[21] ਅਤੇ ਸ਼ਰਮੀਲਾ ਫਾਰੂਕੀ ਸਮੇਤ ਹੋਰਨਾਂ ਨੇ ਇਸ ਘਟਨਾ ਦੀ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਹੈ।[6][22][23] ਇੰਟਰ-ਸਰਵਿਸਜ਼ ਪਬਲਿਕ ਰਿਲੇਸ਼ਨਜ਼ ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਜਨਰਲ, ਜਨਰਲ ਅਸੀਮ ਬਾਜਵਾ ਨੇ ਇਸ ਕਤਲ ਦੀ ਸਖ਼ਤ ਨਿੰਦਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਭਰੋਸਾ ਦਿਵਾਇਆ ਕਿ ਖੁਫੀਆ ਏਜੰਸੀਆਂ ਦੋਸ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਫੜਨ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨਗੀਆਂ।[24] ਮਹਿਮੂਦ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੈਨਲ 2015 ਇਸਲਾਮਾਬਾਦ ਲਿਟਰੇਚਰ ਫੈਸਟੀਵਲ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[6] 23 ਮਈ 2015 ਨੂੰ ਮਹਿਮੂਦ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਹੈਕਾਥੌਨ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[25]

20 ਮਈ ਨੂੰ ਸਿੰਧ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਕਾਇਮ ਅਲੀ ਸ਼ਾਹ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਮਹਿਮੂਦ ਦੇ ਕਤਲ ਦੇ ਮਾਸਟਰਮਾਈਂਡ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਦੋਸ਼ੀ ਨੇ ਕਰਾਚੀ ਵਿੱਚ ਇਸਮਾਇਲੀਆਂ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਬੱਸ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਸ਼ਮੂਲੀਅਤ ਵੀ ਕਬੂਲ ਕੀਤੀ ਹੈ।[7] ਮੁਲਜ਼ਮ ਦੀ ਪਛਾਣ ਸਾਦ ਅਜ਼ੀਜ਼ ਵਜੋਂ ਹੋਈ ਹੈ।[7]

ਹਵਾਲੇ

ਸੋਧੋ
  1. ↑ "Sabeen Mahmud Director T2F gunned down in Karachi". TheNews.com.pk. 25 Apr 2015.
  2. ↑ Siddiqui, Maleeha Hamid (2015-04-25). "Sabeen Mahmud — a profile". Retrieved 2016-09-06.
  3. ↑ "T2F | A Project of PeaceNiche". www.t2f.biz. Archived from the original on 2021-05-05. Retrieved 2016-09-06.
  4. ↑ 4.0 4.1 Zaidi, Hassan Belal (2015-04-25). "Sabeen, the one who never backed down". Retrieved 2016-09-06.
  5. ↑ Rafi, Haneen (2015-04-25). "T2F hosts the Balochistan discussion that others shy away from". Retrieved 2016-09-06.
  6. ↑ 6.0 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7 6.8 "T2F director Sabeen Mehmud shot dead in Karachi". The Express Tribune. 24 April 2015. Retrieved 25 April 2015.
  7. ↑ 7.0 7.1 7.2 "Arrested Safoora attack mastermind behind Sabeen's murder: Sindh CM". The Express Tribune. 20 May 2015. Retrieved 21 May 2015.
  8. ↑ Soofi, Mayank Austen (2015-04-25). "Death of a liberal". Retrieved 2016-09-06.
  9. ↑ Saad Shafqat (18 Sep 2008). "Profile: 'Sabeen Mahmud': Striving For Better" (PDF). Dawn. Archived from the original (PDF) on 3 ਮਾਰਚ 2016. Retrieved 29 ਮਾਰਚ 2023.
  10. ↑ "T2F: A pursuit of the heart". Tribune blog. 7 Aug 2010.
  11. ↑ Mahmud, Sabeen (2013). "Creative Karachi: Establishing an Arts & Culture Center for the World's Most Rapidly Growing City (Innovations Case Narrative:PeaceNiche and The Second Floor)". Innovations: Technology, Governance, Globalization. 8 (3–4): 27–41. doi:10.1162/INOV_a_00185. ISSN 1558-2477.
  12. ↑ "Sabeen Mahmud — a profile". DAWN. 24 Apr 2015.
  13. ↑ 13.0 13.1 "Meet the Woman Behind Pakistan's First Hackathon". Wired. 15 May 2013.
  14. ↑ "Meet Sabeen Mahmud, a Woman Trying to Change Pakistan One Line of Code at a Time". The Mary Sue. 15 May 2013.
  15. ↑ "Pakistani Cafe Is Oasis In Desert Of Civil Discourse". NPR. 5 Jan 2013.
  16. ↑ "Pakistani activist Sabeen Mahmud shot dead in Karachi". BBC. 24 April 2015. Retrieved 25 April 2015.
  17. ↑ "Pakistani rights activist Sabeen Mahmud shot dead". Al Jazeera. 25 April 2015. Retrieved 25 April 2015.
  18. ↑ Saifi, Sophia; Brumfield, Ben (25 April 2015). "'Bravest woman,' free speech activist Sabeen Mahmud killed in Pakistan". CNN. Retrieved 25 April 2015.
  19. ↑ "Pakistan activist, Sabeen Mahmud, who said fear is just line in her head, shot dead in Karachi". The Indian Express. 25 April 2015. Retrieved 25 April 2015.
  20. ↑ 20.0 20.1 Zaman, Naziha Syed Ali | Fahim. "Anatomy of a murder". Retrieved 2015-07-31.
  21. ↑ "Malala Condemns Tragic Killing Of Pakistani Human Rights Activist Sabeen Mahmud". Malala Fund Blog. 26 April 2015. Archived from the original on 27 April 2015. Retrieved 26 April 2015.
  22. ↑ "Director T2F Sabeen Mahmud shot dead in Karachi". Dawn. 25 April 2015. Retrieved 25 April 2015.
  23. ↑ "Sabeen Mahmud Director T2F gunned down in Karachi". The News. 24 April 2015. Retrieved 25 April 2015.
  24. ↑ "Intelligence agencies to assist in investigation of Sabeen Mahmud's murder". Express Tribune. 25 April 2015. Retrieved 25 April 2015.
  25. ↑ "In loving memory of Sabeen". 15 May 2015. Archived from the original on 24 ਮਈ 2015. Retrieved 23 May 2015.
"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਸਬੀਨ_ਮਹਿਮੂਦ&oldid=756345" ਤੋਂ ਲਿਆ