ਸਿੰਧੂ ਦਰਸ਼ਨ ਉਤਸਵ
ਸਿੰਧੂ ਦਰਸ਼ਨ ਫੈਸਟੀਵਲ ਲੇਹ, ਲੱਦਾਖ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਇੱਕ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਹਰ ਸਾਲ ਜੂਨ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਪੂਰਨਿਮਾ ਦੀ ਪੂਰਨਮਾਸ਼ੀ ਦੇ ਦਿਨ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ, ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸਿੰਧੂ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਇਕੱਠੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਿੰਧੂ ਨਦੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 1997 ਤੋਂ, ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਤਿੰਨ ਦਿਨਾਂ ਤੱਕ ਚੱਲਿਆ, ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਅਤੇ ਘਰੇਲੂ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ।
ਸਿੰਧੂ ਦਰਸ਼ਨ ਤਿਉਹਾਰ ਸਿੰਧੂ ਨਦੀ ਦੇ ਜਸ਼ਨ ਵਜੋਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਨਦੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਇਸਦੀ ਪੂਜਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਰਹੀ ਹੈ। ਬਾਲੀਵੁੱਡ ਫਿਲਮ ਦਿਲ ਸੇ ਦੀ ਸ਼ੂਟਿੰਗ ਅਕਤੂਬਰ 1997 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਸਿੰਧੂ ਦਰਸ਼ਨ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦੌਰਾਨ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ[1]
ਤਿਉਹਾਰ ਦਾ ਮੂਲ
ਸੋਧੋਲਾਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਡਵਾਨੀ ਅਤੇ ਤਰੁਣ ਵਿਜੇ, ਅਨੁਭਵੀ ਪੱਤਰਕਾਰਾਂ, ਨੇ ਜਨਵਰੀ 1996 ਵਿੱਚ ਲੇਹ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਨ ਵੇਲੇ ਲੱਦਾਖ ਵਿੱਚੋਂ ਵਗਦੀ ਸਿੰਧੂ ਨਦੀ ਦੀ ਮੁੜ ਖੋਜ ਕੀਤੀ। ਵਿਜੇ ਨੇ ਇਸ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ ਇੱਕ ਤਿਉਹਾਰ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਕੀਤੀ ਕਿਉਂਕਿ ਨਦੀ ਭਾਰਤ ਲਈ ਪਛਾਣ ਦਾ ਸਰੋਤ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤ, ਭਾਰਤੀ, ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਨਾਮ ਸਿੰਧੂ ਅਤੇ ਸਿੰਧੂ ਤੋਂ ਲਏ ਗਏ ਹਨ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ, ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ, ਜਾਤਾਂ, ਧਰਮਾਂ ਅਤੇ ਸਥਾਨਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿੰਧੀ ਹਿੰਦੂਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਵੰਡ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਆਪਣੇ ਵਤਨ ਸਿੰਧ, ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਨਦੀ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। . ਲਾਲ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਅਡਵਾਨੀ, 1996 ਵਿੱਚ, ਜੋ ਖੁਦ ਸਿੰਧੀ ਸੀ, ਚੋਗਲਾਮਸਰ (8 ਲੇਹ ਤੋਂ ਕਿਲੋਮੀਟਰ) ਅਤੇ ਮੁੱਠੀ ਭਰ ਹੋਰ ਸਿੰਧੀਆਂ ਨਾਲ ਸਿੰਧੂ ਦਰਸ਼ਨ ਅਭਿਆਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।[2]
ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਇਹ ਸਮਾਗਮ ਸਿੰਧੂ ਦਰਸ਼ਨ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅਕਤੂਬਰ, 1997 ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਸਾਲ 2000 ਸਿੰਧੂ ਦਰਸ਼ਨ ਫੈਸਟੀਵਲ
ਸੋਧੋਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸਾਲ 2000 ਵਿੱਚ, 7 ਜੂਨ ਨੂੰ, ਸਿੰਧੂ ਦਰਸ਼ਨ ਫੈਸਟੀਵਲ ਬਹੁਤ ਧੂਮਧਾਮ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਨਾਲ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸ਼ੇ (15) ਵਿਖੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਤਤਕਾਲੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ ਦੁਆਰਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਲੇਹ ਤੋਂ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ) ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨੇ ਸਿੰਧੂ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਕੇਂਦਰ ਦਾ ਨੀਂਹ ਪੱਥਰ ਰੱਖਿਆ ਅਤੇ ਲੱਦਾਖ ਆਟੋਨੋਮਸ ਪਹਾੜੀ ਵਿਕਾਸ ਕੌਂਸਲ ਦੇ ਨਵੇਂ ਦਫ਼ਤਰ ਕੰਪਲੈਕਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਵੀ ਕੀਤਾ।[2]
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ, ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ ਨੇ ਕਿਹਾ, "ਕੁਝ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਿੰਧੂ ਦੀ ਹੋਂਦ ਬਾਰੇ ਸਵਾਲ ਕੀਤਾ ਸੀ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਾਡੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਗੀਤ ਵਿੱਚ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਹੀ ਪਤਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਲੱਦਾਖ ਵਿੱਚ ਸਾਡੀ ਮਿੱਟੀ ਤੋਂ ਵਹਿੰਦੀ ਹੈ।" ਉਸਨੇ ਅੱਗੇ ਕਿਹਾ : "ਸਿੰਧੂ ਭਾਰਤੀ ਸਭਿਅਤਾ ਦੇ 5,000 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਚਾਰ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਮੁੜ ਖੋਜ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਭਾਵਨਾਤਮਕ ਏਕੀਕਰਨ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰੇਗੀ।" ਅਤੇ ਰਿਗਵੇਦ ਦੇ ਭਜਨ ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ: "ਸਿੰਧੂ ਇਹ ਵਹਿਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਧਾਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ - ਉਸਦੀ ਗਰਜ ਧਰਤੀ ਦੇ ਉੱਪਰ ਸਵਰਗ ਤੱਕ ਉੱਚੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਦੀ ਚਮਕ ਨਾਲ ਬੇਅੰਤ ਜੋਸ਼ ਫੈਲਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦੁੱਧ ਵਾਲੀ ਗਾਂ ਆਪਣੇ ਵੱਛਿਆਂ ਵੱਲ ਦੌੜਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਹੋਰ ਦਰਿਆ ਸਿੰਧੂ ਵਿੱਚ ਗਰਜਦੇ ਹਨ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਯੋਧਾ ਰਾਜਾ ਦੂਜੇ ਯੋਧਿਆਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਿੰਧੂ ਹੋਰ ਨਦੀਆਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਚੰਗੀ ਚਾਲ ਦੀ ਅਮੀਰ ਸਿੰਧੂ ਹੈ, ਸੋਨੇ ਨਾਲ ਅਮੀਰ ਹੈ, ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੌਲਤ ਨਾਲ ਅਮੀਰ ਹੈ।"[2]
ਇਸ ਮੌਕੇ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਮੁਕੁਟ ਮਿੱਠੀ ਦੁਆਰਾ ਲਿਆਂਦੇ ਗਏ ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਦੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬਣ ਨਾਲ ਵੀ ਚਿੰਨ੍ਹਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਬ੍ਰਹਮਪੁਤਰ ਅਤੇ ਸਿੰਧੂ, ਦੋਵੇਂ ਨਦੀਆਂ ਮਾਨਸਰੋਵਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕੋ ਸਰੋਤ ਤੋਂ ਨਿਕਲਦੀਆਂ ਹਨ।[2]
ਤਿਉਹਾਰ
ਸੋਧੋਹਰ ਸਾਲ, ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀ ਸਿੰਧੂ ਦਰਸ਼ਨ ਉਤਸਵ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਰਾਜ ਦੀ ਨਦੀ ਤੋਂ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਭਾਂਡੇ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਲਿਆਉਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਘੜਿਆਂ ਨੂੰ ਸਿੰਧੂ ਨਦੀ ਵਿੱਚ ਡੁਬੋ ਦਿੰਦੇ ਹਨ।
ਸਿੰਧੂ ਦਰਸ਼ਨ ਫੈਸਟੀਵਲ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਸ਼ੇ ਵਿਖੇ ਸਿੰਧੂ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ 'ਤੇ ਆਯੋਜਿਤ ਭਾਗੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸਵਾਗਤ ਸਮਾਰੋਹ ਦਾ ਗਵਾਹ ਹੈ। ਇਹ ਰਿਸੈਪਸ਼ਨ ਸਮਾਰੋਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਾਰਮਿਕ ਸਮੂਹਾਂ (ਬੋਧੀ, ਸ਼ੀਆ, ਸੁੰਨੀ, ਈਸਾਈ, ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ) ਦੀਆਂ ਕਮੇਟੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲੱਦਾਖ ਬੋਧੀ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ, ਸ਼ੀਆ ਮਜਲਿਸ, ਸੁੰਨੀ ਅੰਜੁਮਨ, ਕ੍ਰਿਸਚੀਅਨ ਮੋਰਾਵੀਅਨ ਚਰਚ, ਹਿੰਦੂ ਟਰੱਸਟ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕਾਂ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਕੌਮੀ ਅਖੰਡਤਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਮੇਟੀ। ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ, ਪੰਜਾਹ ਸੀਨੀਅਰ ਲਾਮਾ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ 'ਤੇ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਵੱਲੋਂ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਦੀ ਲੜੀ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਭਾਗੀਦਾਰਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਟੂਰ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰਾਤ ਨੂੰ ਇੱਕ ਬੋਨਫਾਇਰ ਨਾਲ ਦਿਨ ਦਾ ਅੰਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮਾਂ ਅਤੇ ਸੈਰ-ਸਪਾਟਾ ਯਾਤਰਾ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਿੰਧੂ ਦਰਸ਼ਨ ਉਤਸਵ ਦੇ ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਪੂਜਾ ਦਾ ਆਯੋਜਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਤੀਜੇ ਦਿਨ, ਭਾਗੀਦਾਰ ਰਵਾਨਗੀ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਲੇਹ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ, ਜੋ ਇਸ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਜਸ਼ਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਨ ਲਈ ਪਹਾੜੀ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।[3][4][5][6]
ਡਾਕ ਟਿਕਟ
ਸੋਧੋ
</img> ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਡਾਕ ਵਿਭਾਗ ਨੇ 28 ਜੁਲਾਈ 1999 ਨੂੰ ਸਿੰਧੂ ਦਰਸ਼ਨ ਉਤਸਵ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਇੱਕ ਡਾਕ ਟਿਕਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ। ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ 'ਸਿੰਧੂ ਦਰਸ਼ਨ', ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਸਭਿਅਤਾ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸਦਾ 'ਸਿੰਧੂ' ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਇਸ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਨਸਲੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਵਜੋਂ ਸਿੰਧੂ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣਾ ਅਤੇ ਫਿਰਕੂ ਸਦਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਲੱਦਾਖ ਦੇ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਦੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਅਤੇ ਭੂਗੋਲਿਕ ਸੁੰਦਰਤਾ 'ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਮੰਗ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਪਹਿਲੂਆਂ ਨੂੰ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ਦੇ ਕਵਰ ਦੇ ਡਿਜ਼ਾਇਨ ਵਿੱਚ ਮਿਲਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਜਨ ' ਮੰਤਰ ' ਦਾ ਸ਼ਿਲਾਲੇਖ ਵੀ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬੋਧੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਉਚਾਰਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਪਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਉਸਤਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਰਥਨਾ। ਇਹ ਸਟੈਂਪ ਸਿੰਧੂ ਦੇ ਉੱਪਰਲੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਸਿੰਧੂ ਘਾਟੀ ਦੀ ਸਭਿਅਤਾ ਦੀ 'ਵਰਿਸ਼ਭ' (ਬਲਦ) ਮੋਹਰ ਅਤੇ ਸਿੰਧੂ ਨਦੀ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ' ਰਿਗਵੇਦ ' ਤੋਂ ਇੱਕ ਲਾਈਨ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਲੈਂਡਸਕੇਪ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
ਸੋਧੋ- ਗਲਦਾਨ ਨਾਮਚੋਟ
- ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫਿਲਮ ਫੈਸਟੀਵਲ
- ਲੋਸਰ
- ਲੱਦਾਖ ਦਾ ਸੰਗੀਤ
- ਲੱਦਾਖ ਵਿੱਚ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "The Summit Adventure ladakh". www.ladakhs.com. Archived from the original on 2010-04-05.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 Jina, Prem Singh (2002). Development of Ladakh Himalaya: Recent Researches (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Kalpaz Publications. ISBN 978-81-7835-095-0.
- ↑ "Sindhu Darshan Festival 2010 Ladakh - Sindhu Darshan Festival Laddakh India 2010". Archived from the original on 11 December 2010. Retrieved 2011-01-21.
- ↑ "Sindhu Darshan | Festivals of Ladakh | Legends behind Sindhu Darshan". www.festivalsofindia.in. Archived from the original on 2010-07-16.
- ↑ "ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ". Archived from the original on 2020-09-30. Retrieved 2023-02-05.
- ↑ "Sindhu Darshan Festival in Ladakh". www.buzzle.com. Archived from the original on 7 October 2010. Retrieved 13 January 2022.