ਹਿਡਿੰਬ
ਹਿਡਿੰਬ (ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ: हिडिम्ब) ਇੱਕ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਰਾਖਸ਼ ਰਾਜਾ ਸੀ ਜਿਸਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਮਹਾਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।[1] ਉਸ ਨੂੰ ਭੀਮ ਦੁਆਰਾ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਵਰਣਨ ਆਦਿ ਪਰਵ ਦੇ 9 ਵੇਂ ਉਪ-ਪਰਵ (ਹਿਡਿੰਬਾ-ਵਧਾ ਪਰਵ) ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।[2]
| ਹਿਡਿੰਬ | |
|---|---|
| ਤਸਵੀਰ:Death of Hidimba.jpg ਹਿਡਿੰਬ ਦੀ ਮੌਤ | |
| ਦੇਵਨਾਗਰੀ | हिडिम्ब |
| ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਲਿਪੀਅੰਤਰਨ | Hidimba |
| ਮਾਨਤਾ | ਰਾਖਸ਼ |
| ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਭੀਮ |
| ਨਿਵਾਸ | ਕਾਮਯਕ |
| ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ | |
| ਭੈਣ-ਭਰਾ | ਹਿਡਿੰਬਾ |
ਮੌਤ
ਸੋਧੋਹਿਡਿੰਬ ਰਾਖਸ਼ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਹਿਡਿੰਬਾ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ, ਪਾਂਡਵ ਉਸ ਜੰਗਲ ਵਿੱਚ ਆਰਾਮ ਕਰਨ ਲਈ ਰੁਕੇ ਜਦੋਂ ਕਿ ਭੀਮ ਪਹਿਰੇਦਾਰੀ 'ਤੇ ਖੜ੍ਹਾ ਸੀ। ਹਿਡਿੰਬ ਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਮਨੁੱਖੀ ਮਾਸ ਖਾਧਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾਣ ਲਈ ਉਤਸੁਕ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਪਾਂਡਵਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵਾਪਸ ਆਪਣੇ ਕੋਲ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਹਿਡਿੰਬਾ ਨੂੰ ਭੇਜਿਆ। ਹਿਡਿੰਬਾ ਉਸ ਦੀਆਂ ਹਦਾਇਤਾਂ 'ਤੇ ਚਲੀ ਗਈ, ਪਰ ਭੀਮ ਨੂੰ ਦੇਖ ਕੇ ਉਸ ਦਾ ਮਨ ਬਦਲ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਸੁੰਦਰ ਔਰਤ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰਿਆ ਅਤੇ ਭੀਮ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਬਾਰੇ ਦੱਸਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਪਤੀ ਬਣਨ ਦਾ ਪ੍ਰਸਤਾਵ ਦਿੱਤਾ।[3]
ਹਿਡਿੰਬ ਆਪਣੀ ਭੈਣ 'ਤੇ ਗੁੱਸੇ ਹੋ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਉਸ ਵੱਲ ਭੱਜਿਆ। ਭੀਮ ਨੇ ਹਿਡਿੰਬ ਨੂੰ ਰੋਕਿਆ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਉਸ ਨਾਲ ਲੜਨ ਦੀ ਚੁਣੌਤੀ ਦਿੱਤੀ। ਸੁੱਤੇ ਹੋਏ ਪਾਂਡਵ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਲੜਨ ਦੀਆਂ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਸੁਣ ਕੇ ਜਾਗ ਪਏ ਅਤੇ ਹਿਡਿੰਬ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਵਿਚ ਭੀਮ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰਨ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਪਰ ਭੀਮ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਲੜਾਈ ਦੇਖਣ ਲਈ ਕਿਹਾ। ਅਰਜੁਨ ਨੇ ਭੀਮ ਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਵਾਇਆ ਕਿ ਦਿਨ ਢਲਣ ਵਾਲਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਰਾਖਸ਼ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਭੀਮ ਨੂੰ ਜਿੰਨੀ ਜਲਦੀ ਹੋ ਸਕੇ ਹਿਡਿੰਬ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਭੀਮ ਨੇ ਹਿਡਿੰਬਾ ਨੂੰ ਕੁਚਲ ਕੇ ਦੋ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾੜ ਦਿੱਤਾ।
ਮੰਦਰ
ਸੋਧੋਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹਿਡਿੰਬ ਦੀ ਭੈਣ ਹਿਡਿੰਬਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕੁਝ ਮੰਦਰ ਹਨ।
ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਮੰਦਰ ਮਨਾਲੀ ਦਾ ਹਿਡਿੰਬਾ ਦੇਵੀ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਦਿੱਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਕੁਝ ਪਵਿੱਤਰ ਵਸਤੂਆਂ ਵਿੱਚ ਰੱਥ, ਪੈਰਾਂ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਅਤੇ ਇੱਕ ਛੋਟੀ ਜਿਹੀ ਮੂਰਤੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਹਿਡਿੰਬਾ ਕੁੱਲੂ ਘਾਟੀ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਦੇਵਤਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਦੇਵਦਾਰ ਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਪਗੋਡਾ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਲੱਕੜ ਦੇ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਲੱਕੜ ਦੇ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਨੱਕਾਸ਼ੀਦਾਰ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਹਨ। ਜਿਸ ਨੂੰ 500 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੁਰਾਣਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਤਿਉਹਾਰ
ਸੋਧੋਵਿਸ਼ਵਾਸੀ ਦੁਸਹਿਰੇ ਦੇ ਸਾਲਾਨਾ ਤਿਉਹਾਰ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਲਈ ਕੁੱਲੂ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਹਿਡਿੰਬਾ ਦਾ ਰੱਥ ਕੁੱਲੂ ਘਾਟੀ ਤੋਂ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਰੈਲੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਰਘੁਨਾਥ ਦੇ ਮੁੱਖ ਰੱਥ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੱਤ ਦਿਨਾਂ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿਚ, "ਲੰਕਾ ਦਹਾਨ" (ਦੁਸ਼ਿਹਰਾ) ਵਾਲੇ ਦਿਨ, ਹਿਡਿੰਬਾ ਲਈ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਦਿੱਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਘਟੋਤਕੱਚ ਨੇੜਲੇ ਪਿੰਡ ਸਿਰਾਜ ਅਤੇ ਬੰਜਾਰ ਵਿੱਚ ਵੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਦੇਵਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਥਾਂ ਤੇ ਇਸਦਾ ਵੀ ਇਕ ਮੰਦਰ ਹੈ।
ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ
ਸੋਧੋਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ HimVani, Team (28 ਮਾਰਚ 2007). "Hidimba: The unsung heroine of Mahabharata". HimVani (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 3 ਜੁਲਾਈ 2019.
- ↑ "The Mahabharata, Book 1: Adi Parva: Hidimva-vadha Parva: Section CLIV". www.sacred-texts.com. Retrieved 10 ਮਾਰਚ 2021.
- ↑ Mahabharata. Vol. 1. Translated by Debroy, Bibek. Penguin Books. 2015. pp. 265–272. ISBN 9780143425144.