1947 ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਰੇਲ ਕਾਂਡ
੨੨ ਸਤੰਬਰ ੧੯੪੭ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਦੌਰਾਨ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਜਾ ਰਹੀ ਰੇਲ ਗੱਡੀ 'ਤੇ ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿਖੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਰੇਲ ਕਤਲੇਆਮ ਹੋਇਆ [1] [2] [3] ਤਿੰਨ ਹਜ਼ਾਰ ਮੁਸਲਮਾਨ ਮਾਰੇ ਗਏ [1] [2] ਅਤੇ ਹੋਰ ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ। [4] ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਸੌ ਮੁਸਾਫ਼ਰ ਅਣ-ਜ਼ਖਮੀ ਸਨ [5] ਇਹਨਾਂ ਕਤਲਾਂ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਕਿ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਨੇ ਸਰੀਰਕ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ। [6] ਰਾਈਫਲਾਂ, ਤਲਵਾਰਾਂ ਅਤੇ ਬਰਛਿਆਂ ਨਾਲ ਲੈਸ ਸਿੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ 'ਤੇ ਅਜਿਹੇ ਕਈ ਹਮਲਿਆਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਤੰਬਰ 1947 ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਰੇਲਗੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕ ਦਿੱਤਾ [7] ਸਿੱਖ ਜੱਥੇ, ਜੋ ਕਿ ਬੇਰਹਿਮ ਸਨ, ਨੇ ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਨਸਲੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਾਫ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਹਮਲਿਆਂ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਸਤੰਬਰ ਵਿੱਚ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖਾਲਸਾ ਕਾਲਜ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਨੇੜੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਰੇਲਗੱਡੀ ਵਿੱਚ 1,000 ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਦਾ ਕਤਲੇਆਮ ਕੀਤਾ ਸੀ। [8] ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਿੰਸਾ ਹੋਈ। [9] ਸਰ ਫ੍ਰਾਂਸਿਸ ਮੂਡੀ, ਜੋ ਅਗਸਤ 1947 ਦੇ ਅੱਧ ਵਿੱਚ ਪੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਗਵਰਨਰ ਬਣ ਗਿਆ ਸੀ, ਨੇ ਨੋਟ ਕੀਤਾ ਕਿ 21 ਅਤੇ 23 ਸਤੰਬਰ 1947 ਦਰਮਿਆਨ ਪੂਰਬੀ ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਅਤੇ ਜਲੰਧਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਤੋਂ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਜਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀਆਂ ਦੀਆਂ ਰੇਲਗੱਡੀਆਂ 'ਤੇ ਹਮਲਿਆਂ ਦੀ ਇੱਕ ਤੇਜ਼ ਲੜੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇੱਕ ਰੇਲਗੱਡੀ 'ਤੇ ਸਵਾਰ ਸੀ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹਰ ਯਾਤਰੀ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। [10] ਮੁਸਲਮਾਨਾਂ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਰੇਲਗੱਡੀ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਸਮਾਨ ਕਤਲੇਆਮ ਨਾਲ ਬਦਲਾ ਲਿਆ। [4]
| 1947 Amritsar train massacre | |
|---|---|
 A train full of refugees traveling between India and Pakistan in 1947 | |
| ਟਿਕਾਣਾ | Amritsar |
| ਗੁਣਕ | 31°38′00″N 74°52′02″E / 31.63325°N 74.86717°E |
| ਮਿਤੀ | 22 September 1947 |
| ਟੀਚਾ | Muslim refugees |
ਹਮਲੇ ਦੀ ਕਿਸਮ | Massacre |
| ਮੌਤਾਂ | 3,000 |
| ਜਖ਼ਮੀ | 1,000 |
| ਅਪਰਾਧੀ | Punjabi Hindus and Sikhs |
ਕਤਲੇਆਮ
ਸੋਧੋਸੋਮਵਾਰ, 22 ਸਤੰਬਰ 1947 ਨੂੰ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਤੋਂ 30 ਮੀਲ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਇੱਕ ਰੇਲਗੱਡੀ ਜਾ ਰਹੀ ਸੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਹਮਲੇ ਨੂੰ ਨਾਕਾਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਹਮਲੇ ਦੌਰਾਨ ਸਿੱਖ ਫੌਜੀਆਂ ਨੂੰ ਲਿਜਾ ਰਹੀਆਂ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਲੰਘੀਆਂ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦਖਲ ਨਹੀਂ ਦਿੱਤਾ। [4]
ਹਾਲਾਂਕਿ, ਜਦੋਂ ਉਹੀ ਰੇਲ ਗੱਡੀ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਪਹੁੰਚੀ ਤਾਂ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਭੀੜ ਨੇ ਟਰੈਕ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਪਾਸਿਆਂ ਤੋਂ ਇਸ 'ਤੇ ਗੋਲੀਆਂ ਚਲਾ ਦਿੱਤੀਆਂ। [4] ਹਿੰਦੂ ਜਾਟਾਂ, ਰੇਲਗੱਡੀ ਦੇ ਐਸਕਾਰਟ, ਨੂੰ ਕਮਾਂਡਿੰਗ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਅਫਸਰ ਨੇ ਹਮਲਾਵਰਾਂ 'ਤੇ ਗੋਲੀ ਚਲਾਉਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਨੂੰ ਜਾਣਬੁੱਝ ਕੇ ਖੁੰਝਾਉਣ ਲਈ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਕੀਤੀ। [4] ਟਰੇਨ ਦਾ ਕਮਾਂਡਿੰਗ ਅਫਸਰ ਟਰੇਨ ਦਾ ਬਚਾਅ ਕਰਨ ਲਈ ਇਕੱਲਾ ਰਹਿ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਮਲਾਵਰਾਂ 'ਤੇ ਮਸ਼ੀਨ ਗਨ ਨਾਲ ਗੋਲੀਬਾਰੀ ਕੀਤੀ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਅਸਲਾ ਖਤਮ ਨਹੀਂ ਹੋ ਗਿਆ। ਉਸ ਨੂੰ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ, ਕਥਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਸ ਦੇ ਆਪਣੇ ਬੰਦਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। [4] ਰੇਲਗੱਡੀ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘਣ ਵਾਲੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਮਰਦਾਂ, ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਉੱਤੇ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਹਮਲੇ ਦੌਰਾਨ ਸਿੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵਰਤੇ ਗਏ ਹਥਿਆਰਾਂ ਵਿੱਚ ਤਲਵਾਰਾਂ, ਬਰਛੇ ਅਤੇ ਰਾਈਫਲਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਇਹ ਕਤਲੇਆਮ ਤਕਰੀਬਨ ਤਿੰਨ ਘੰਟੇ ਚੱਲਿਆ। [4]
ਪ੍ਰਭਾਵ
ਸੋਧੋਪੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਭਾਰਤ ਦੇ 1947 ਦੀ ਵੰਡ ਦੌਰਾਨ ਹੋਏ ਹੋਰ ਹਮਲਿਆਂ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਬੁੱਧਵਾਰ, 24 ਸਤੰਬਰ ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਤੋਂ 25 ਮੀਲ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ-ਹਿੰਦੂ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਲਿਜਾ ਰਹੀ ਕਾਮੋਕੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਰੇਲਗੱਡੀ ਦਾ ਹਮਲਾ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ। ਇਹ ਹਮਲਾ ਸਿੱਖਾਂ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੋਵਾਂ ਦੀਆਂ 340 ਹੋਰ ਮੌਤਾਂ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸੀ ਅਤੇ ਹੋਰ 250 ਜ਼ਖਮੀ ਹੋਏ ਸਨ [4] ਕਤਲੇਆਮ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪੱਛਮੀ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀਆਂ ਦੇ ਕਾਫਲਿਆਂ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। [5]
ਹੋਰ ਹਮਲਿਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਮੰਤਰੀ ਮੰਡਲ ਦੇ ਅੰਦਰ ਮੀਟਿੰਗ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਬੁਲਾਈ ਗਈ ਸੀ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗ੍ਰੇਟ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦੀ ਐਸੋਸੀਏਟਿਡ ਪ੍ਰੈਸ ਦੁਆਰਾ ਰਿਪੋਰਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਫੌਜੀ ਬੁਲਾਰਿਆਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵਧਦੇ ਤਣਾਅ ਅਤੇ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਅਤੇ ਕਾਫਲਿਆਂ 'ਤੇ ਗੰਭੀਰ ਹਮਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੱਤੀ। [4]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ 1.0 1.1 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000001A-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ 2.0 2.1 "Indian Railway". Railway Gazette. 87 (October): 390. 1947.
(Footnote *) Since this article was received, an attack on a Muslim refugee train at Amritsar resulted in 3,000 passengers being killed; and 340 Hindus and Sikhs were killed when several thousand Muslims made a reprisal attack on a refugee train at Kamoke, 25 miles from Lahore, on September 24—Ed. R. G.
" - ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000001D-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 4.6 4.7 4.8 "3000 Dead in Indian Train Massacre - Australian Associated Press New Delhi, September 25th". The Advertiser (Australia). 27 September 1947. Archived from the original on 2016-04-23.
- ↑ 5.0 5.1 "India's worst train massacre". Northern Advocate. 24 September 1947. Retrieved 15 March 2023.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000020-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000021-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000022-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000023-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000024-QINU`"'</ref>" does not exist.
ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:<ref> tag defined in <references> has no name attribute.
ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਨਾ
ਸੋਧੋ- Kaur, Navdip (2011). "VIOLENCE AND MIGRATION: A STUDY OF KILLING IN THE TRAINS DURING THE PARTITION OF PUNJAB IN 1947". Proceedings of the Indian History Congress. 72: 947–954. ISSN 2249-1937.