ਅਤੀਆ ਫੈਜ਼ੀ
ਅਤੀਆ ਫੈਜ਼ੀ ਜਾਂ ਅਤੀਆ ਫ਼ੇਜ਼ੀ-ਰਹਾਮੀਨ; ਆਤੀਆ ਬੇਗਮ; ਸ਼ਾਹਿਦਾ; ਅਤੀਆ ਬੇਗਮ ਫੈਜ਼ੀ ਰਹਿਮੀਨ (1 ਅਗਸਤ 1877 – 4 ਜਨਵਰੀ 1967) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਕ ਸੀ ਅਤੇ ਕੈਮਬ੍ਰਿਜ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ ਸੀ।[1][2][3]
ਅਤੀਆ ਫੈਜ਼ੀ | |
|---|---|
 1921 ਦੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ ਤੋਂ ਅਤੀਆ ਫ਼ੇਜ਼ੀ ਰਹਿਮੀਨ। | |
| ਜਨਮ | 1 ਅਗਸਤ1877 |
| ਮੌਤ | 4 ਜਨਵਰੀ 1967 |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤੀ |
| ਹੋਰ ਨਾਮ | ਅਤੀਆ ਫੈਜ਼ੀ-ਰਹਾਮੀਨ ਅਤੀਆ ਬੇਗਮ ਸ਼ਾਹਿੰਦ ਆਤੀਆ ਬੇਗੂ ਫਿਜ਼ੀ ਰਹਿਮੀ |
| ਪੇਸ਼ਾ | ਲੇਖਕ |
| ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧ | ਕਲਾ, ਸੰਗੀਤ, ਲੇਖਕ, ਸਿੱਖਿਆ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਅਤੇ ਯਾਤਰੀ |
| ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ | ਸੈਮੂਏਲ ਫਿਜ਼ੀ-ਰਹਾਮੀਨ |
| Parent | ਹਸਨਾਲੀ ਫੇਜ਼ਾਈਡਰ |
| ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ | ਨਜ਼ਲੀ ਬੇਗਮ (ਭੈਣ) ਹਸਨ ਅਲੀ ਫੈਜ਼ੀ (ਭਰਾ) ਅਥਰ-ਅਲੀ ਫੈਜ਼ੀ (ਭਰਾ) ਆਸਫ ਅਲੀ ਅਸਗਰ ਫੈਜ਼ੀ (ਭਤੀਜੇ) |
ਜੀਵਨ
ਸੋਧੋਫੈਜ਼ੀ ਦਾ ਜਨਮ 1877 ਵਿੱਚ ਕਾਂਸਟੈਂਟੀਨੋਪਲ ਵਿੱਚ ਤਾਇਬਜੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇੱਕ ਇਸਮਾਈਲੀ ਬੋਹਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਲੇਖਣੀ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸਰਗਰਮੀ
ਸੋਧੋਉਹ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਸਿਖਲਾਈ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਲੰਡਨ ਆਈ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ 1907 ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਡਾਇਰੀ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਫੈਜ਼ੀ ਨੇ ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਕੋਰਸ ਪੂਰਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਉਸਦੀ ਬੌਧਿਕਤਾ ਲਈ ਮਸ਼ਹੂਰ, ਫੈਜ਼ੀ ਦੇ ਪੱਤਰ-ਵਿਹਾਰ ਨੇ ਮੁਹੰਮਦ ਇਕਬਾਲ, ਸ਼ਿਬਲੀ ਨੌਮਾਨੀ, ਅਬੂ ਅਲ-ਅਸਰ ਹਫੀਜ਼ ਜਲੰਧਰੀ ਅਤੇ ਮੌਲਾਨਾ ਮੁਹੰਮਦ ਅਲੀ ਜੌਹਰ ਸਮੇਤ ਸਮਕਾਲੀਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ।[4]
ਮੁਹੰਮਦ ਇਕਬਾਲ ਨਾਲ ਉਸਦੇ ਪਿਆਰ ਭਰੇ ਪਲੈਟੋਨਿਕ ਸਬੰਧਾਂ ਦੇ ਸੰਦਰਭਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸਦੀ ਭੈਣ ਨੂੰ ਲਿਖੀਆਂ ਚਿੱਠੀਆਂ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸੰਪਾਦਨ ਦੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ।[1][5]
ਸੈਮੂਅਲ ਫੈਜ਼ੀ-ਰਹਾਮੀਨ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਨ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲੇਖਕਾਂ ਸ਼ਿਬਲੀ ਨੋਮਾਨੀ[6] ਅਤੇ ਮੁਹੰਮਦ ਇਕਬਾਲ[1] ਨਾਲ ਉਸ ਦੀ ਨੇੜਲੀ ਦੋਸਤੀ ਬਾਰੇ ਵਿਵਾਦਿਤ ਗੱਪਾਂ ਸਨ।[7][8]
1912 ਤੋਂ 1948
ਸੋਧੋ1912 ਵਿੱਚ ਅਤੀਆ ਰਹਾਮਿਨ-ਫੈਜ਼ੀ ਨੇ ਇੱਕ ਬੇਨੇ ਇਜ਼ਰਾਈਲੀ ਯਹੂਦੀ ਕਲਾਕਾਰ ਸੈਮੂਅਲ ਫਾਈਜ਼ੀ-ਰਹਾਮਿਨ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ ਜਿਸਨੇ ਉਸਦੇ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਪਿਆਰ ਦੇ ਰਿਸ਼ਤੇ ਨੂੰ ਰਸਮੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇਸਲਾਮ ਕਬੂਲ ਕਰ ਲਿਆ। ਰਹਾਮਿਨ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਹ ਆਰਟ ਗੈਲਰੀਆਂ ਦੇਖਣ ਲਈ ਯੂਰਪ ਅਤੇ ਅਮਰੀਕਾ ਵਾਪਸ ਚਲੀ ਗਈ। ਇਸ ਜੋੜੇ ਨੇ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਸ਼ਿਲਪਕਾਰੀ ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਵੀ ਲਗਾਈ। ਉਸਨੇ ਭਾਰਤੀ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਬਾਰੇ ਆਪਣੀ ਇੱਕ ਫੇਰੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਇਕੱਠ ਨੂੰ ਵੀ ਸੰਬੋਧਿਤ ਕੀਤਾ,[1] ਅਤੇ ਰਹਾਮਿਨ ਦੇ ਨਾਲ ਭਾਰਤੀ ਸੰਗੀਤ 'ਤੇ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਦੀ ਸਹਿ-ਲੇਖਕ ਕੀਤੀ ਅਤੇ 1940 ਵਿੱਚ ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਰਹਾਮਿਨ ਦੇ ਦੋ ਨਾਟਕਾਂ ਦੀ ਕੋਰੀਓਗ੍ਰਾਫੀ ਵੀ ਕੀਤੀ।[1]
1926 ਵਿੱਚ ਅਲੀਗੜ੍ਹ ਵਿਖੇ ਇੱਕ ਵਿਦਿਅਕ ਕਾਨਫਰੰਸ ਵਿੱਚ, ਫੈਜ਼ੀ ਨੇ ਪਰਦਾ ਇਕਾਂਤ ਦੀਆਂ ਉਮੀਦਾਂ ਨੂੰ ਟਾਲ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਦੀ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਖੁੱਲ੍ਹੇਆਮ ਘੁੰਮਣ ਲਈ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੇ ਬਰਾਬਰ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਮੰਗ ਕਰਨ ਲਈ ( ਹਿਜਾਬ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ) ਖੋਲ੍ਹੇ ਗਏ ਇਕੱਠ ਨੂੰ ਸੰਬੋਧਨ ਕੀਤਾ।[9]
1948 ਤੋਂ 1967 ਕਰਾਚੀ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ
ਸੋਧੋਫੈਜ਼ੀ ਮੁੰਬਈ ਵਿਚ ਜਿਨਾਹ ਦੀ ਗੁਆਂਢੀ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਮੁਹੰਮਦ ਇਕਬਾਲ ਨਾਲ ਵੀ ਨੇੜਿਓਂ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਸੀ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਲਹਿਰ ਦੇ ਸੀਨੀਅਰ ਸੰਸਥਾਪਕ, 1948 ਵਿਚ ਜਿਨਾਹ ਦੇ ਸੱਦੇ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਅਤੇ ਭੈਣ ਨਾਲ ਕਰਾਚੀ ਵਿਚ ਸ਼ਿਫਟ ਹੋਈ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਰਾਚੀ ਵਿਚ ਇਕ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਵੀ ਅਲਾਟ ਕੀਤੀ ਸੀ।[1]
ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਵੇਂ ਘਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤਕ ਸਥਾਨ ਬਣਾਇਆ ਜਿਸਦਾ ਨਾਮ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮੁੰਬਈ ਨਿਵਾਸ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।
ਜਿਨਾਹ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਟੀਆ ਅਤੇ ਸੈਮੂਅਲ ਜੋੜੇ ਨੂੰ ਜਿਨਾਹ ਦੁਆਰਾ ਅਲਾਟ ਕੀਤੀ ਗਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਘਰੇਲੂ ਜਾਇਦਾਦ ਤੋਂ ਬੇਦਖਲ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਆਰਥਿਕ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਦਾ ਵੀ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਅਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ 'ਤੇ ਰਹਿਣਾ ਪਿਆ।[1]
ਮੌਤ
ਸੋਧੋ1967 ਵਿੱਚ ਕਰਾਚੀ ਵਿੱਚ ਫੈਜ਼ੀ ਦੀ ਮੌਤ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਹਾਲਤਾਂ ਵਿੱਚ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਅਗਲੇ ਸਾਲ ਉਸਦੇ ਪਤੀ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਘਰ ਖੁੱਲ੍ਹਾ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ ਸੈਲਾਨੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਲਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਨੂੰ ਦੇਖ ਸਕਣ। ਇਹ 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ ਜਦੋਂ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਨੂੰ ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਘਰ ਨੂੰ ਢਾਹ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[10]
ਵਿਰਾਸਤ
ਸੋਧੋਕਰਾਚੀ ਵਿੱਚ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਕੇਂਦਰ ਦਾ ਇੱਕ ਅਧੂਰਾ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਉਸ ਦੀ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਬੇਦਖ਼ਲ ਕੀਤੀ ਜਾਇਦਾਦ ਵਿੱਚ।[11]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 1.6 Atiya's Journeys: A Muslim Woman from Colonial Bombay to Edwardian Britain (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Oxford University Press. doi:10.1093/acprof:oso/9780198068334.001.0001/acprof-9780198068334. ISBN 978-0-19-908044-1.
- ↑ "Atiya Fyzee 1877-1967". sister-hood magazine. A Fuuse production by Deeyah Khan. (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਬਰਤਾਨਵੀ)). 2019-02-05. Archived from the original on 2020-11-07. Retrieved 2020-05-13.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "The ever lingering fate of the Fyzee Rahamin Art Gallery". The Express Tribune (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2017-07-10. Retrieved 2019-02-19.
- ↑ "From royalty to oblivion". The Express Tribune (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2010-06-13. Retrieved 2019-02-19.
- ↑ InpaperMagazine, From (2011-08-28). "NON-FICTION: The man behind the poetry". DAWN.COM (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2020-05-13.
- ↑ Parekh, Rauf (2015-06-22). "Literary Notes: Atiya Fyzee, Shibli and Saheefa's special issue". DAWN.COM (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2020-05-13.
- ↑ "Atiya Fyzee | Making Britain". www.open.ac.uk. Retrieved 2019-02-18.
- ↑ Shamsur Rahman Farooqi, Shibli Nomani Annual Extension Lecture 2011, Darul Musannefin Shibli AcademyAcademy, Azamgarh
- ↑ A letter received by Sayyid Husain Bilgrami in Coming out: decisions to leave Purdah, jstor.org (Early 1926)
- ↑ "Fyzee, Atiya [married name Atiya Fyzee-Rahamin; known as Atiya Begum, and Shahinda] (1877–1967), author, social reformer, and patron of the arts | Oxford Dictionary of National Biography". www.oxforddnb.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). doi:10.1093/ref:odnb/102457. Retrieved 2019-02-18.
- ↑ Khalique, Harris (2019-09-15). "COLUMN: PORTRAIT OF A NATION". DAWN.COM (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2020-05-13.
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ
ਸੋਧੋ- Bibliothèque Nationale de France ਬਾਰੇ ਵੇਰਵੇ
- ਓਪਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਬਾਰੇ ਸੰਖੇਪ ਜਾਣਕਾਰੀ
ਮੁਹੰਮਦ ਮਹਿਮੂਦੁਲ ਹਸਨ, "ਅਤੀਆ: ਫਾਈਜ਼ੀ ਸਿਸਟਰਜ਼ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਈਕੋਨੋਕਲਾਸਟਿਕ", ਪੋਰਟਸਮਾਊਥ ਵਿਖੇ ਸਾਹਿਤ, URL: http://englishliterature.port.ac.uk/?p=765 Archived 2020-11-09 at the Wayback Machine.
ਮੁਹੰਮਦ ਮਹਿਮੂਦੁਲ ਹਸਨ, “ਤੁਰਕੀ ਕਨੈਕਸ਼ਨਾਂ ਨਾਲ ਇਸਲਾਮਿਕ: ਅਤੀਆਜ਼ ਐਂਡ ਜ਼ੈਨੇਬਜ਼ ਕਾਊਂਟਰ-ਨੈਰੇਟਿਵਜ਼ ਟੂ ਦ ਵੈਸਟ”, ਮੁਸਲਿਮ ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦਾ ਜਰਨਲ, 25 ਮਾਰਚ 2021, https://doi.org/10.1080/13602004.209316 .
ਮੁਹੰਮਦ ਮਹਿਮੂਦੁਲ ਹਸਨ, "ਮੈਟਰੋਪੋਲੀਟਨ ਲੰਡਨ ਦੀ ਯਾਤਰਾ: ਵੀਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦੀਆਂ ਮੁਸਲਿਮ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਅਨੁਭਵ", ਦਖਲਅੰਦਾਜ਼ੀ: ਪੋਸਟ-ਕੋਲੋਨੀਅਲ ਸਟੱਡੀਜ਼ ਦਾ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਜਰਨਲ, 25 ਫਰਵਰੀ 2021, https://doi.org/10.1080/1369801X.2025