ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ

ਕਜ਼ਾਖ਼ ਲੋਕ

ਕਜ਼ਾਖ਼ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਭਾਗ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਤੁਰਕੀ ਬੋਲਣ ਵਾਲੀ ਜਾਤੀ ਦਾ ਨਾਮ ਹੈ। ਕਜ਼ਾਖ਼ਸਤਾਨ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਅਬਾਦੀ ਏਸੇ ਨਸਲ ਦੀ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਕਜ਼ਾਖ਼ ਲੋਕ ਹੋਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ, ਮੰਗੋਲੀਆ, ਰੂਸ ਅਤੇ ਚੀਨ ਦੇ ਸ਼ਿਨਜਿਆਂਗ ਵਿੱਚ। ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ 1.3 ਤੋਂ 1.5 ਕਰੋੜ ਲੋਕ ਕਜ਼ਾਖ਼ ਹਨ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤਿਆਂ ਮਾਂ-ਬੋਲੀ ਕਜ਼ਾਖ਼ ਹੈ। ਕਜ਼ਾਖ਼ ਲੋਕ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਤੁਰਕੀ ਜਾਤੀਆਂ ਦੇ ਵੰਸ਼ਜ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਰਗਿਨ, ਖ਼ਜ਼ਰ ਲੋਕ, ਕਾਰਲੁਕ, ਕਿਪਚਕ ਅਤੇ ਕੁਮਨ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁਝ ਹੱਦ ਤੱਕ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਇਰਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਬੋਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਜਾਤੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸ਼ਕ, ਸਕਿਥਿਆਈ ਅਤੇ ਸਰਮਤੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹੋ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਕਜ਼ਾਖ਼ ਲੋਕ ਸਾਇਬੇਰੀਆ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਣ ਸਾਗਰ ਤੱਕ ਫੈਲੇ ਹੋਏ ਸਨ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਤੁਰਕੀ-ਮੰਗੋਲ ਲੋਕਾਂ ਦਾ ਰਾਜ ਹੋਇਆ ਤਾਂ ਵੀ ਉਹ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਵਸੇ ਰਹੇ।

Kazaks
Қазақтар
Qazaqtar
ਇੱਕ ਕਜ਼ਾਖ਼ ਚਰਵਾਹਾ ਆਪਣੇ ਕੁੱਤਿਆਂ ਅਤੇ ਘੋੜੇ ਨਾਲ।
ਕੁੱਲ ਅਬਾਦੀ
ਅੰ. 1.5 ਕਰੋੜ
ਅਹਿਮ ਅਬਾਦੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰ
ਫਰਮਾ:Country data ਕਜ਼ਾਖ਼ਸਤਾਨ 11,244,547 (2014)[1]
 ਚੀਨ1,500,000[2]
 ਉਜ਼ਬੇਕਿਸਤਾਨ800,000[3]
 ਰੂਸ647,732[4]
 ਮੰਗੋਲੀਆ201,526[5]
 ਕਿਰਗਿਜ਼ਸਤਾਨ33,200[6]
 ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ24,636[7]
 ਤੁਰਕੀ10,000[8]
 ਕੈਨੇਡਾ9,600[9]
ਫਰਮਾ:Country data ਇਰਾਨ3,000-4,000 to 15,000[10][11]
ਫਰਮਾ:Country data ਚੈੱਕ ਗਣਰਾਜ5,639[12]
ਫਰਮਾ:Country data ਯੁਕਰੇਨ5,526[13]
 ਸੰਯੁਕਤ ਅਰਬ ਅਮੀਰਾਤ5,000[14]
 ਆਸਟਰੀਆ1,685[15]
 ਬੇਲਾਰੂਸ1,355[16]
 ਜਰਮਨੀ1,000[17]
ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ
ਕਜ਼ਾਖ਼, ਰੂਸੀ, ਚੀਨੀ
ਧਰਮ
ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੁੰਨੀ ਮੁਸਲਮਾਨ, ਘੱਟ ਗਿਣਤੀ ਤੇਂਗਰੀ,[4][18][19][20][21] ਅਤੇ ਇਸਾਈ[22]
ਸਬੰਧਿਤ ਨਸਲੀ ਗਰੁੱਪ
ਕਿਰਗਿਜ਼, ਕਰਾਕਲਪਾਕ, ਨੋਗਾਈ, ਤੁਰਕੀ, ਨੇਮਾਨ, ਅਤੇ ਮੰਗੋਲ.

ਨਾਮ ਦੀ ਬਣਤਰ

ਸੋਧੋ

ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਜ਼ਾਖ਼ ਨਾਮ ਦੇ ਮੂਲ ਸਰੋਤ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਮਤਭੇਦ ਹਨ। ਕੁਝ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਤੁਰਕੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੇ ਕਜ਼ ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਆਉਂਦਾ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਘੁਮੱਕੜ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਕਜ਼ਾਖ਼ ਲੋਕ ਸਤੈਪੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਖ਼ਾਨਾਬਦੋਸ਼ ਸਨ। ਹੋਰ ਵਿਦਵਾਨ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਇਹ ਮੰਗੋਲ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਖ਼ਸਕ ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ, ਜਿਹੜਾ ਕਿ ਸਮਾਨ ਲਿਜਾਣ ਲਈ ਇੱਕ ਪਹੀਏ ਵਾਲੀ ਗੱਡੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਿਸਦਾ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਜ਼ਾਖ਼ ਲੋਕ ਸਤੈਪੀ ਉੱਪਰ ਇੱਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ਤੇ ਜਾਣ ਲਈ ਵੀ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਤੀਜੀ ਰਾਏ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਤੁਰਕੀ ਸ਼ਬਦ ਕਜ਼ਗ਼ਾਕ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਇਕੱਠਾ ਕਰਨਾ ਜਾਂ ਮਿਲਾਉਣਾ, ਮਤਲਬ ਕਿ ਕਜ਼ਗ਼ਾਕ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਹੋਇਆ ਜਿਹੜਾ ਆਪਣਾ ਫ਼ਾਇਦਾ ਲੱਭੇ।[23][24][25]

ਜੈਨੇਟਿਕ ਜੜ੍ਹਾਂ ਅਤੇ ਰੰਗ-ਰੂਪ

ਸੋਧੋ

ਕਜ਼ਾਖ਼ ਲੋਕ ਵੇਖਣ ਵਿੱਚ ਮੰਗੋਲ ਲੱਗਦੇ ਹਨ ਪਰ ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹਲਕਾ ਯੂਰਪੀ ਪ੍ਰਭਾਵ ਵੀ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤਿਆਂ ਦੇ ਵਾਲ ਕਾਲੇ ਅਤੇ ਅੱਖਾਂ ਭੂਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਕੁਝ ਕਜ਼ਾਖ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨੀਲੀਆਂ-ਹਰੀਆਂ ਅਤੇ ਵਾਲ ਲਾਲ-ਭੂਰੇ ਵੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਦਾ ਰੰਗ ਗੋਰਾ ਜਾਂ ਹਲਕਾ ਕਣਕ-ਵੰਨਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਜੈਨੇਟਿਕ ਨਜ਼ਰੀਏ ਨਾਲ 55% ਕਜ਼ਾਖ਼ਾਂ ਦਾ ਮੂਲ ਵੰਸ਼ ਏਸ਼ੀਆਈ ਹੈ, ਜਿਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਹੈਪਲੋਗਰੁੱਪ ਡੀ, ਸੀ ਅਤੇ ਜ਼ੈੱਡ 36.2% ਹਨ, ਹੈਪਲੋਗਰੁੱਪ ਏ, ਏੱਫ਼ 6.9% ਹਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਏਸ਼ੀਆਈ ਹੈਪਲੋਗਰੁੱਪ ਸਮੂਹ 11.9% ਹਨ। 41% ਕਜ਼ਾਖ਼ਾਂ ਦਾ ਹੈਪਲੋਗਰੁੱਪ ਸਮੂਹ ਪੱਛਮੀ ਯੂਰੇਸ਼ੀਆ ਤੋਂ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਹੈਪਲੋਗਰੁੱਪ ਐੱਚ (14.1%), ਕੇ. (2.6%), ਜੇ (3.6%), ਟੀ (5.5%), ਯੂ (3%) ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਮੂਹ (12.2%) ਹਨ।

ਧਰਮ

ਸੋਧੋ

ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਕਜ਼ਾਖ਼ ਲੋਕ ਸੁੰਨੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਕਜ਼ਾਖ਼ ਇਸਲਾਮ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਤੱਤਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹਨ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚ ਨਜ਼ਰ, ਤਵੀਤਾਂ ਅਤੇ ਝਾੜ-ਫੂਕ(ਜਿਹਨਾਂ ਨੂੰ ਬਖ਼ਸੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ) ਦੀਆਂ ਰਸਮਾਂ ਵੀ ਸ਼ਾਮਿਲ ਹਨ।[26]

ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ

ਸੋਧੋ

ਹਵਾਲੇ

ਸੋਧੋ
  1. ↑ "Агентство Республики Казахстан по статистике. Этнодемографический сборник Республики Казахстан 2014". Archived from the original on 2017-11-08. Retrieved 2017-11-15.
  2. ↑ Census 2000 counts 1.25 trillion Kazakhs The Kazak Ethnic Group, later the Kazakh population had higher birth rate, but some assimilation processes were present too. Estimates made after the 2000 Census claim Kazakh population share growth (was 0.104% in 2000), but even if this share value was preserved at 0.104% level it would be no less than 1.4 million in 2008
  3. ↑ Kazakh population share was constant at 4.1% in 1959–1989, CIA estimates Archived 2016-07-09 at the Wayback Machine. this share declined to 3% in 1996. Official Uzbekistan estimation (E. Yu. Sadovskaya "Migration in Kazakhstan in the beginning of the 21st century: main tendentions and perspectives" ISBN 978-9965-593-01-7) in 1999 was 940,600 Kazakhs or 3.8% of total population. If Kazakh population share was stable at about 4.1% (not taking into account the massive repatriation of ethnic Kazakhs (Oralman) to Kazakhstan estimated over 0.6 million) and the Uzbekistan population in the middle of 2008 was 27.3 million, the Kazakh population would be 1.1 million. Using the CIA estimate of the share of Kazakhs (3%), the total Kazakh population in Uzbekistan would be 0.8 million
  4. ↑ 4.0 4.1 "Russia National Census 2010". Archived from the original on 2021-12-23. Retrieved 2017-11-15. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  5. ↑ ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Mong2010
  6. ↑ In 2009 National Statistical Committee of Kyrgyzstan. National Census 2009 Archived 8 March 2012 at the Wayback Machine.
  7. ↑ "Place of birth for the foreign-born population in the United States, Universe: Foreign-born population excluding population born at sea, 2014 American Community Survey 5-Year Estimates". United States Census Bureau. Archived from the original on 13 ਸਤੰਬਰ 2016. Retrieved 16 July 2013. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  8. ↑ "Казахское общество Турции готово стать объединительным мостом в крепнущей дружбе двух братских народов - лидер общины Камиль Джезер". Archived from the original on 9 ਦਸੰਬਰ 2012. Retrieved 18 March 2015.
  9. ↑ "2011 National Household Survey: Data tables". Retrieved 16 July 2013.
  10. ↑ "Казахи "ядерного" Ирана". Archived from the original on 4 ਮਾਰਚ 2016. Retrieved 18 March 2015. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  11. ↑ ""Казахи доказали, что являются неотъемлемой частью иранского общества и могут служить одним из мостов, связующих две страны" - представитель диаспоры Тойжан Бабык". Archived from the original on 2 ਅਗਸਤ 2012. Retrieved 18 March 2015.
  12. ↑ "ਪੁਰਾਲੇਖ ਕੀਤੀ ਕਾਪੀ". Archived from the original on 2018-01-12. Retrieved 2017-11-15.
  13. ↑ Ukrainian population census 2001 Archived 2012-01-17 at the Wayback Machine. [ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ]: Distribution of population by nationality. Retrieved on 23 April 2009
  14. ↑ "UAE´s population – by nationality". BQ Magazine. 12 April 2015. Archived from the original on 11 ਜੁਲਾਈ 2015. Retrieved 12 July 2015.
  15. ↑ "Bevölkerung nach Staatsangehörigkeit und Geburtsland". Statistik Austria. Retrieved 18 March 2015.
  16. ↑ population census 2009 Archived 2010-09-18 at the Wayback Machine.: National composition of the population.
  17. ↑ "Kasachische Diaspora in Deutschland. Botschaft der Republik Kasachstan in der Bundesrepublik Deutschland". Archived from the original on 2017-01-22. Retrieved 2022-01-25. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  18. ↑ "The Kazak Ethnic Group". Retrieved 18 March 2015.
  19. ↑ Kazakhstan population census 2009 Archived 11 May 2011 at the Wayback Machine.
  20. ↑ "Religion and expressive culture– Kazakhs". Everyculture.com. Retrieved 5 February 2012.
  21. ↑ "Chapter 1: Religious Affiliation". The World’s Muslims: Unity and Diversity. Pew Research Center's Religion & Public Life Project. August 9, 2012. Retrieved 4 September 2013
  22. ↑ ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named 2009 Census
  23. ↑ Olcott, Martha Brill, The Kazakhs, Hoover Press, 1995, p. 4, ISBN 978-0-8179-9351-1. Retrieved on 7 अप्रैल 2009
  24. ↑ Grodekov, Nikolaĭ Ivanovich. Kirgizy i Karakirgizy Syr-Dar'inskoi oblasti, vol. 1, Tashkent: Iuridicheskii byt, 1889, p. 1
  25. ↑ Yudin, Veniamin P. Tsentralnaya Aziya v 14-18 vekah glazami vostokoveda, Almaty: Dajk-Press, 2001, ISBN 978-9965-441-39-4
  26. ↑ Mongolian music, dance, and oral narrative, Carole Pegg, University of Washington Press, 2001, ISBN 978-0-295-98030-0, ... Although Kazakhs in Bayan Olgii aimag were Muslim prior to the communist revolution, Kazakh shamans (baksy) cured illnesses by miming their journeys to the spirit world and accompanying themselves with a staff ...
"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਕਜ਼ਾਖ਼_ਲੋਕ&oldid=761134" ਤੋਂ ਲਿਆ