ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਆਹ ਸੰਸਕਾਰ: ਰੀਵਿਜ਼ਨਾਂ ਵਿਚ ਫ਼ਰਕ

ਪੱਖੀਵਾਸ ਕਬੀਲਿਆਂ ਵਿਚ ਵਿਆਹ ਨਾਲ ਸਬੰਧਿਤ ਰਸਮਾਂ ਦੀ ਇਕਇੱਕ ਲੰਮੀ ਲੜੀ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਬਹੁਤੇ ਕਬੀਲਿਆਂ ਵਿਚ ਲੜਕੇ ਦਾ ਪਿਉ ਆਪਣੇ ਡੇਰੇ ਦੇ ਕੁਝ ਇਕਇੱਕ ਸਾਥੀਆਂ ਨਾਲ ਕੁੜੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਪਾਸ ਰਿਸ਼ਤੇ ਦੀ ਤਜਵੀਜ਼ ਦੇ ਨਾਲ ਸ਼ਰਾਬ ਦੀ ਬੋਤਲ ਲੈਕੇ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ ਪਿਆਲਾ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਭੇਂਟ ਕੀਤਾ ਜਾਦਾਂ ਹੈ। ਦੂਜਾ ਪਿਆਲਾ ਲੜਕੀ ਦਾ ਪਿਤਾ ਲੜਕੇ ਦੇ ਪਿਉ ਨੂੰ ਦਿਂਦਾ ਹੈ,ਜੋ ਕੁੜੀ ਮੁੰਡੇ ਦਾ ਨਾਂ ਲੈਕੇ ਪੀ ਜਾਦਾਂ ਹੈ। ਫਿਰ ਮੁੰਡੇ ਦਾ ਬਾਪ ਕੁੜੀ ਦੇ ਬਾਪ ਨੂੰ

ਜਦ ਮੇਲ ਆਉਦਾਂ ਹੈ ਤਾਂ ਨਾਨਕਿਆਂ ਵਲੋ ਮੁੰਡੇ ਦੀ ਮਾਂ ਲਈ ਗੁਲਾਬੀ ਰੰਗ ਦਾ ਸੂਟ ਲਿਆਂਦਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੇਲ ਆਉਣ ਤੇ ਕੁੜੀ ਮੁੰਡੇ ਨੂੰ ਤੇਲ ਚੜਾਇਆਂ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਡੇਰੇ ਤੋ ਬਾਹਰ ਜਾਣਾ ਠੀਕ ਨਹੀਨਹੀਂ ਸਮਝਿਆ ਜਾਂਦਾ ।ਜਾਂਦਾ। ਕੁਝ ਕੁ ਕਬੀਲਿਆਂ ਵਿਚ ਮੇਲ ਆਉਣ ਉਪਰੰਤ ਲੜਕਾ ਛਤਰੇ ਦੀ ਧਾਰ ਦੇਂਦਾ ਹੈ।

ਇਹਨਾਂ ਸ਼ਗਨਾਂ ਜਾਂ ਰੀਤਾਂ ਵਿਚੋ ਕੁਝ ਤਾਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਪੱਖੀਵਾਸਾ ਤੋ ਛੁਟ ਦੂਜੇ ਲੋਕਾਂ ਵਿਚ ਵੀ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹਨ। ਪਿੰਡਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਸ਼੍ਰੇਣੀਆਂ ਵਿਚ ਗਾਨਾ ਖਿਡਾਉਣਾ ਅਤੇ ਗੋਤ ਕਨਾਲਾ ਕਰਨ ਦੀਆਂ ਰੀਤਾਂ ਵੀ ਵੇਖਣ ਵਿਚ ਆਉਦੀਆਂ ਹਨ।ਪਰੰਤੂ ਪੱਖੀਵਾਸਾ ਦੀਆਂ ਬਹੁਤੀਆਂ ਰੀਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂਉਹਨਾਂ ਦੇ ਕਬੀਲਿਆਂ ਤਕ ਹੀ ਸੀਮਿਤ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਕੁਝ ਰੀਤਾਂ ਚ ਆਮ ਲੋਕਾ ਵਿਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਰੀਤਾਂ ਨਾਲੋ ਫਰਕ ਹੈ। ਕੁਝ ਕਬੀਲਿਆਂ ਵਿਚ ਮੁੰਡੇ ਦੀ ਜੰਞ ਚੜਨ ਤੋ ਪਹਿਲਾ ਘੜੋਲੀ ਭਰਨ ਦਾ ਸ਼ਗਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਕਬੀਲੇ ਵਲੋ ਮਿਥੇ ਗਏ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹਮਣੀ ਨੂੰ ਵਿਆਹ ਵਾਲੇ ਮੁੰਡੇ ਅਤੇ ਕੁੜੀ ਦੇ ਕਪੜੇ ਪੁਆਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਬ੍ਰਾਹਮਣੀ ਦੇ ਸਿਰ ਤੇ ਖਾਲੀ ਕੋਰਾ ਘੜਾ ਚੁਕਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬ੍ਰਾਹਮਣੀ ਦੇ ਨਾਲ ਡੇਰੇ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਜਨਾਨੀਆਂ ਹੱਸਦੀਆਂ ਖੇਡਦੀਆਂ ਤੇ ਗੀਤ ਗਾਉਦੀਆਂ ਹਨ; ਕਿਸੇ ਨਦੀ ਨਾਲੇ ਜਾ ਖੂਹ ਤੋ ਇਹ ਘੜਾ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਭਰ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਚੁਕਾ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਤੇ ਉਸ ਘੜੇ ਉਪਰ ਫੁਲਕਾਰੀ ਤਾਣ ਕੇ ਗੀਤ ਗਾਉਦੀਆਂ ਹੋਇਆਂ ਵਾਪਸ ਡੇਰੇ ਤਕ ਪੁੱਜ ਜਾਦੀਆਂ ਹਨ। <ref>ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਲੋਕ ਵਿਰਸਾ,ਡਾ. ਕਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਥਿੰਦ,ਪੰਨਾ 48</ref>

ਸਿਕਲੀਗਰਾਂ ਵਿਚ ਘੜੋਲੀ ਦੀ ਰਸਮ ਉਸ ਸਮੇ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜਦੋ ਕੁੜੀ ਵਿਆਹ ਤੋ ਪਿਛੋ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਸਹੁਰੇ ਆਉਦੀ ਹੈ , ਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕੰਮ ਲਾਉਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਡੇਰੇ ਦੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਵਿਆਹ ਵਾਲੀ ਕੁੜੀ ਦੇ ਸਿਰ ਕੋਰਾ ਘੜਾ ਚਕਾ ਕਿ ਉਪਰੋ ਗੜਵੀ ਨਾਲ ਢੱਕ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਨਦੀ ਜਾਂ ਖੂਹ ਤੋ ਪਾਣੀ ਦਾ ਘੜਾ ਭਰਾ ਕੇ ਕੁੜੀ ਦੇ ਸਿਰ ਤੇ ਧਰ ਕੇ ਵਾਪਸ ਪਰਤਦੀਆਂ ਹਨ। ਲੜਕਾ ਗੜਵੀ ਵਿਚ ਫੁੱਲ ਪਾਉਦਾ ਹੈ ਤੇ ਘੜਾ ਲਹਾ ਕੇ ਧਰਤੀ ਤੇ ਰਖਾਉਦਾਂ ਹੈ। ਗਾਡੀ ਲੁਹਾਰਾਂ ਵਿਚ ਬੇਰੀ ਵੱਢਣ ਦਾ ਸ਼ਗਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੜਕੇ ਵੱਲੋ ਲਾਵਾਂ ਤੋ ਪਹਿਲਾ ਬੇਰੀ ਦੀਆਂ ਟਾਹਣੀਆਂ ਕੱਟੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਲਾਵਾਂ ਵੇਲੇ ਬੇਰੀ ਦੀਆਂ ਛਟੀਆਂ ਨੂੰ ਸੱਤ ਵਾਰ ਛੁਹਾ ਕੇ ਉਪਰੋ ਦੀ ਸੁੱਟਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁੜੀ ਦਾ ਭਰਾ ਦਬੋਚ ਲੈਦਾਂ ਹੈ।