ਗਾਰਾ (ਰਾਗ)
ਇਹ ਲੇਖ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਉੱਤੇ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਵਿਸ਼ਵਕੋਸ਼ ਅੰਦਾਜ਼ ਨਾਲ ਮੇਲ ਨਹੀਂ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। |
ਰਾਗ ਗਾਰਾ ਬਾਰੇ ਸੰਖੇਪ 'ਚ ਜਾਣਕਾਰੀ:-
ਰਾਗ- ਗਾਰਾ
ਥਾਟ-ਇਹ ਰਾਗ ਖਮਾਜ ਥਾਟ ਵਿੱਚ ਹੈ(ਕੁੱਝ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਰਾਗ ਗਾਰਾ ਨੂੰ ਕਾਫੀ ਥਾਟ ਵਿੱਚ ਮੰਨਦੇ ਹਨ) ਜਾਤੀ-ਸੰਪੂਰਨ ਸਮਾਂ-ਦਿਨ ਦਾ ਸਮਾਂ ਸ਼ਾਮ 6 ਵਜੇ / ਰਾਤ 9 ਵਜੇ - ਦੇਰ ਸ਼ਾਮ ਅਰੋਹ-ਸ ਨੀ(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ)ਪ(ਮੰਦਰ),ਮ(ਮੰਦਰ)ਪ(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ)ਨੀ(ਮੰਦਰ)ਸ,ਰੇ ਗ ਰੇ ਗ ਮ ਪ,ਧ ਨੀ ਸੰ ਅਵਰੋਹ- ਸੰ ਨੀ ਧ ਨੀ ਧ ਪ ਮ ਗ ,ਰੇ ਗ ਰੇ ਸ ਨੀ(ਮੰਦਰ) ਧ(ਮੰਦਰ) ਪ(ਮੰਦਰ) ਪਕੜ- ਰੇ ਗ ਰੇ ਸ ਧ ਨੀ ਪ ਧ ਨੀ ਸ ਗ ਮ ਰੇ ਗ ਰੇ ਚਲਨ- ਰੇ ਗ ਰੇ ਸ ਧ ਨੀ ਪ ਧ ਨੀ ਸ ਗ ਮ ਰੇ ਗ ਰੇ ਵਾਦੀ- ਗੰਧਾਰ (ਗ) ਸੰਵਾਦੀ-ਨੀ ਇਸ ਰਾਗ ਨਾਲ ਮਿਲਦੇ ਜੁਲਦੇ ਰਾਗ-ਪੀਲੂ,ਜੈਜੈਵੰਤੀ
ਰਾਗ ਗਾਰਾ ਖਾਮਾਜ ਥਾਟ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਇੱਕ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਗ ਜੈਜੈਵੰਤੀ ਰਾਗ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਰਾਗਾਂ ਭਾਵ ਜੈਜੈਵੰਤੀ ਅਤੇ ਗਾਰਾ ਰਾਗ ਦੇ ਇੱਕੋ ਜਿਹੇ ਸੁਰ ਹਨ। ਗਾਰਾ ਇੱਕ ਦੁਰਲੱਭ ਰਾਗ ਹੈ। ਇਹ ਦੇਰ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਾਗ ਸਾਰੇ ਸੱਤ ਨੋਟਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਛੇ ਸੁਰ ਅਰੋਹ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਸੱਤ ਅਵਰੋਹ ਵਿੱਚ। ਇਸ ਲਈ, ਰਾਗ ਦੀ ਜਾਤੀ ਸ਼ਾਡਵ-ਸੰਪੂਰਨ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੁਝ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਅਰੋਹ ਅਤੇ ਅਵਰੋਹ ਵਿੱਚ ਸੱਤ ਦੇ ਸੱਤ ਸੁਰ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਤਰਾਂ ਇਸ ਰਾਗ ਦੀ ਜਾਤੀ ਫਿਰ ਸੰਪੂਰਨ-ਸੰਪੂਰਨਾ ਬਣ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਰਾਗ ਵਿੱਚ ਦੋਂਵੇਂ ਨਿਸ਼ਾਦ ਮਤਲਬ ਸ਼ੁੱਧ ਅਤੇ ਕੋਮਲ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਸੁਰ ਸ਼ੁੱਧ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਢਾਂਚੇ ਵਿੱਚੋਂ ਨਿਕਲੇ ਰਾਗਾਂ ਨੂੰ ਖਮਾਜ ਥਾਟ ਦੇ ਵਿਆਪਕ ਸਿਰ ਹੇਠ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਗਾਰਾ ਸੁਰੀਲੀਆਂ ਇਕਾਈਆਂ ਦੇ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ, ਜੋ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਲੋਕ ਧੁਨਾਂ ਤੋਂ ਲਏ ਗਏ ਸਨ, ਅਤੇ ਠੁਮਰੀ ਸ਼ੈਲੀ ਦੇ ਨਾਲ ਮਿਲ ਕੇ ਕਲਾ-ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਏ ਸਨ। ਇਸ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਕਈ ਹੋਰ ਰਾਗਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕਾਫੀ, ਪੀਲੂ, ਜੰਗੁਲਾ, ਬਰਵਾ ਅਤੇ ਜਿੱਲਾ ਵਰਗੇ ਰਾਗ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਰਾਗ ਖੁਸ਼ੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਦੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟੀ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਇਹ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਇਹ ਰਾਗ ਦੁੱਖ ਨੂੰ ਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਰਾਗ ਵੀ ਇੱਕ ਜੀਵੰਤ ਅਤੇ ਰੋਮਾਂਟਿਕ ਹੈ।
ਰਚਨਾ
ਸੋਧੋਰਾਗ ਜੈਜੈਵੰਤੀ ਰਾਗ ਗਾਰਾ ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਸਮਾਨਤਾ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਕੁਝ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਇਹ ਵੀ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਰਾਗ ਗਾਰਾ, ਖਮਾਜ, ਪੀਲੂ ਅਤੇ ਝਿੰਝੋਟੀ ਦਾ ਸੁਮੇਲ ਹੈ।ਰਾਗ ਗਾਰਾ ਰਾਗ ਖਮਾਜ ਦੇ ਮੂਲ ਪੈਮਾਨੇ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਇਸਦੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਰਿਵਾਇਤੀ ਸ ਦੀ ਬਜਾਏ ਹੇਠਲੇ ਸਪਤਕ ਦੇ ਪ 'ਤੇ ਇੱਕ ਕਾਲਪਨਿਕ ਪੈਮਾਨੇ-ਅਧਾਰ ਨਾਲ ਹੈ। ਕਦੇ-ਕਦੇ ਇਸ ਨੂੰ ਰਾਗ ਕਾਫੀ ਦੇ ਮੂਲ ਪੈਮਾਨੇ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[1] ਰਾਗ ਗਾਰਾ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਚਮਕਦਾਰ ਗਾਰਾ (ਜੋ ਕਿ ਖਮਾਜ ਥਾਟ ਦਾ ਰਾਗ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਾਇਦ ਥੋੜਾ ਬਹੁਤ ਬਿਲਾਵੱਲ ਥਾਟ ਦਾ ਵੀ) ਦੂਜਾ ਰਾਗ ਗਾਰਾ ਤੋਂ ਜੋ ਕਿ ਇਸ ਰਾਗ ਦੀ ਦੂਜੀ ਕਿਸਮ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕਾਫੀ ਥਾਟ ਅਤੇ ਇੱਥੋਂ ਤੱਕ ਕਿ ਪੀਲੂ ਤੋਂ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।-ang[2] ਠੁਮਰੀ ਜਾਂ ਭਜਨਾਂ (ਅਰਧ-ਕਲਾਸੀਕਲ) ਵਜਾਉਣ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਰਾਗ ਗਾਰਾ ਕੁਝ ਰਾਗਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਰਾਗ ਮਾਂਡ ਜਾਂ ਰਾਗ ਭਿੰਨ-ਸ਼ਡਜ, ਰਾਗ ਪੰਚਮ ਸੇ ਗਾਰ, ਰਾਗ ਪਹਾੜੀ, ਰਾਗ ਪੀਲੂ, ਰਾਗ ਸਿੰਦੂਰਾ, ਰਾਗ ਜਿਲਾ ਅਤੇ ਰਾਗ ਮੰਝ ਖਮਾਜ ਤੋਂ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਰ ਇਸ ਵਿੱਚ ਰਾਗ ਵਿਸਤਾਰ (ਆਲਾਪ) ਜਾਂ ਖਿਆਲ ਗਾਇਕੀ (ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ) ਸ਼ਾਮਲ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਰਾਗ ਵਿਸਤਾਰ ਵਿੱਚ ਮੂਲ ਰਾਗ ਦੀ ਰਚਨਾ ਅਤੇ ਬਣਤਰ ਨਹੀਂ ਬਦਲਦੀ। ਇਹ ਕਾਰਕ ਕਿਸੇ ਵੀ ਰਾਗ ਦੇ ਅਰਧ-ਕਲਾਸੀਕਲ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਅਰੋਹ-ਸ ਨੀ(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ)ਪ(ਮੰਦਰ),ਮ(ਮੰਦਰ)ਪ(ਮੰਦਰ)ਧ(ਮੰਦਰ)ਨੀ(ਮੰਦਰ)ਸ,ਰੇ
ਗ ਰੇ ਗ ਮ ਪ,ਧ ਨੀ ਸੰ
ਅਵਰੋਹ- ਸੰ ਨੀ ਧ ਨੀ ਧ ਪ ਮ ਗ ,ਰੇ ਗ ਰੇ ਸ ਨੀ(ਮੰਦਰ) ਧ(ਮੰਦਰ) ਪ(ਮੰਦਰ)
ਪਕੜ/ਚਲਨ- ਰੇ ਗ ਰੇ ਸ ਧ ਨੀ ਪ ਧ ਨੀ ਸ ਗ ਮ ਰੇ ਗ ਰੇ
ਵਾਦੀ-
ਗ
ਸੰਵਾਦੀ-
ਨੀ.
ਫ਼ਿਲਮੀ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ
ਸੋਧੋ| ਗੀਤ. | ਫ਼ਿਲਮ | ਸੰਗੀਤਕਾਰ | ਕਲਾਕਾਰ |
|---|---|---|---|
| ਐਸੇ ਤੋ ਨਾ ਦੇਖੋ | ਤੀਨ ਦੇਵੀਆਂ | ਐਸ. ਡੀ. ਬਰਮਨ | ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ |
| ਤੇਰੇ ਮੇਰੇ ਸਪਨੇ ਅਬ ਏਕ ਰੰਗ ਹੈ | ਗਾਈਡ (ਫ਼ਿਲਮ) | ਐਸ. ਡੀ. ਬਰਮਨ | ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ |
| ਜੀਵਨ ਮੇਂ ਪਿਯਾ ਤੇਰਾ ਸਾਥ ਰਹੇ | ਗੂੰਜ ਉੱਠੀ ਸ਼ਹਿਨਾਈ | ਵਸੰਤ ਦੇਸਾਈ | ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ ਅਤੇ ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ |
| ਕਭੀ ਖੁਦ ਪੇ ਕਭੀ ਹਾਲਤ ਪੇ ਰੋਨਾ ਆਯਾ | ਹਮ ਦੋਨੋ (1961 ਫ਼ਿਲਮ) | ਜੈਦੇਵ | ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ |
| ਮੋਹੇ ਪਨਘਟ ਪੇ ਨੰਦਲਾਲ ਛੇੜ ਗਇਓ ਰੇ | ਮੁਗਲ-ਏ-ਆਜ਼ਮ | ਨੌਸ਼ਾਦ | ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ |
| ਹਮਸਫਰ ਸਾਥ ਅਪਨਾ ਛੋਡ਼ ਚਲੇ | ਆਖਰੀ ਦਾਓ (1958 ਫ਼ਿਲਮ) | ਮਦਨ ਮੋਹਨ (ਸੰਗੀਤਕਾਰ) | ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ ਅਤੇ ਆਸ਼ਾ ਭੋਸਲੇ |
| ਉਨਕੇ ਖਿਆਲ ਆਏ ਤੋ ਆਤੇ ਚਲੇ ਗਏ | ਲਾਲ ਪੱਥਰ | ਸ਼ੰਕਰ-ਜੈਕਿਸ਼ਨ | ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ |
| ਦਿਵਾਨਾ ਕਹ ਕੇ ਆਜ ਮੁਝੇ ਫਿਰ ਪੁਕਾਰੀਏ | ਮੁਲਜ਼ਿਮ (1963 ਫ਼ਿਲਮ) | ਰਵੀ (ਸੰਗੀਤਕਾਰ) | ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ |
ਵੀਡੀਓ ਲਿੰਕ ਦੇ ਨਾਲ ਰਾਗ ਗਾਰਾ ਵਿੱਚ ਗੀਤ
ਸੋਧੋ(ਸਾਰੇ ਗੀਤਾਂ ਦੇ ਹਵਾਲੇ ਜੋ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ- [1]
ਐਸੇ ਤੋ ਨਾ ਦੇਖੋ
ਫ਼ਿਲਮ-ਤੀਨ ਦੇਵੀਆਂ
ਸਾਲ-1965
ਰਾਗ-ਗਾਰਾ
ਤਾਲ-ਦਾਦਰਾ
ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ-ਐੱਸ. ਡੀ. ਬਰਮਨ
ਗਾਇਕ-ਮੁਹੰਮਦਰਫੀ ਵੀਡੀਓ ਲਿੰਕ-https://www.youtube.com/watch?v=OaginwwacJI
ਦੀਵਾਨਾ ਕਹ ਕੇ ਆਜ ਮੁਝੇ ਫਿਰ ਪੁਕਾਰੀਏ
ਫ਼ਿਲਮ-ਮੁਲਜ਼ਿਮ
ਸਾਲ-1963
ਰਾਗ-ਗਾਰਾ
ਤਾਲਾ-ਦਾਦਰਾ
ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ-ਰਵੀ
ਗਾਇਕ-ਮੁਹੰਮਦਰਫੀ ਵੀਡੀਓ ਲਿੰਕ-https://www.youtube.com/watch?v=TDuQcRX6hXg
ਹਮਸਫਰ ਸਾਥ ਅਪਨਾ ਛੋਡ਼ ਚਲੇ
ਫ਼ਿਲਮ-ਆਖਰੀ ਦਾਓ
ਸਾਲ-1958
ਰਾਗ-ਗਾਰਾ
ਤਾਲਾ-ਦਾਦਰਾ
ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ-ਮਦਨ ਮੋਹਨ
ਗਾਇਕ-ਮੁਹੰਮਦਰਫੀ, ਆਸ਼ਾ ਭੋਸਲੇ ਵੀਡੀਓ ਲਿੰਕ-https://www.youtube.com/watch?v=OIZaLYIfPXg
ਤੇਰੇ ਮੇਰੇ ਸਪਨੇ ਅਬ ਏਕ ਰੰਗ ਹੈ
ਫ਼ਿਲਮ-ਗਾਈਡ
ਸਾਲ-1965
ਰਾਗ-ਗਾਰਾ
ਤਾਲਾ-ਦਾਦਰਾ
ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ-ਐੱਸ. ਡੀ. ਬਰਮਨਐਸ. ਡੀ. ਬਰਮਨ
ਗਾਇਕ-ਮੁਹੰਮਦ ਰਫੀ ਵੀਡੀਓ ਲਿੰਕ-https://www.youtube.com/watch?v=ngch5NKgPh8
ਜੀਵਨ ਮੇਂ ਪਿਯਾ ਤੇਰਾ ਸਾਥ ਰਹੇ
ਫਿਲਮ-ਗੁੰਜ ਉਠੀ ਸ਼ਹਿਨਾਈਗੁੰਜ ਉੱਥੀ ਸ਼ਹਿਨਾਈ
ਸਾਲ-1959
ਰਾਗ-ਗਾਰਾ
ਤਾਲ-ਕਹੇਰਾਵਾ
ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ-ਵਸੰਤ ਦੇਸਾਈ
ਗਾਇਕ-ਮੁੰਹਮਦ ਰਫੀ ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ ਵੀਡੀਓ ਲਿੰਕ-https://www.youtube.com/watch?v=10c6TeWZmVE
ਕਭੀ ਖੁਦ ਪੇ ਕਭੀ ਹਾਲਤ ਪੇ ਰੋਨਾ ਆਯਾ
ਫ਼ਿਲਮ-ਹਮ ਦੋਨੋ
ਸਾਲ-1961
ਰਾਗ-ਗਾਰਾਤਾਲਾ-ਦਾਦਰਾਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ-ਜੈਦੇਵਗਾਇਕ-ਮੁਹੰਮਦ। ਮੁਹੰਮਦ.ਰਫੀ ਵੀਡੀਓ ਲਿੰਕ-https://www.youtube.com/watch?v=CzpHlGxDzqE
ਮੋਹੇ ਪਨਘਟ ਪੇ ਨੰਦਲਾਲ ਛੇੜ ਗਯੋ ਰੇ ਫ਼ਿਲਮ-ਮੁਗਲ-ਏ-ਆਜ਼ਮ
ਸਾਲ-1960
ਰਾਗ-ਗਾਰਾ
ਤਾਲ-ਦਾਦਰਾ
ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ-ਨੌਸ਼ਾਦ
ਗਾਇਕਾ -ਲਤਾ ਮੰਗੇਸ਼ਕਰ ਵੀਡੀਓ ਲਿੰਕ-https://www.youtube.com/watch?v=H4y8tXUlJjA
ਉੱਨਈ ਕਾਨਧੂ ਨਾਨ
ਭਾਸ਼ਾ-ਤਾਮਿਲ
ਫਿਲਮ-ਵਿਸ਼ਵਰੂਪਮ
ਰਾਗ-ਗਾਰਾ
ਸਾਲ-2013
ਸੰਗੀਤਕਾਰ-ਸ਼ੰਕਰ-ਅਹਿਸਾਨ-ਲੋਇਲੋਏ
ਗਾਇਕ -ਸ਼ੰਕਰ ਮਹਾਦੇਵਨ ਅਤੇ ਕਮਲ ਹਾਸਨ
ਰਘੂਪਤੀ ਰਾਘਵ ਰਾਜਾ ਰਾਮ
ਰਾਗ-ਗਾਰਾ
ਸੰਗੀਤਕਾਰ-ਤੁਲਸੀਦਾਸ ਜਾਂ ਰਾਮਦਾਸ
ਸੰਗੀਤ-ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦਿਗੰਬਰ ਪਲੁਸਕਰ
ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਸਿੱਧ
ਚੰਥੂ ਥੋਟਾਇਲ
ਫਿਲਮ-ਬਨਾਰਸ
ਭਾਸ਼ਾ-ਮਲਿਆਲਮ
ਸਾਲ-2009
ਰਾਗ-ਮਿਸ਼ਰਾ ਗਾਰਾ ਮਲਹਾਰ
ਸੰਗੀਤਕਾਰ-ਐਮ ਜੈਚੰਦਰਨ
ਗੀਤਕਾਰ-ਗਿਰੀਸ਼ ਪੁੱਟੈਂਚੇਰੀ
ਗਾਇਕਾ -ਸ਼੍ਰੇਆ ਘੋਸ਼ਾਲ
ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ
ਸੋਧੋਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "RagaSphere". Archived from the original on 2020-07-07. Retrieved 2021-02-10.