ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਸਾਹਿਬ
ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਸਾਹਿਬ ਅਸਾਮ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਹਮਪੁੱਤਰ ਨਦੀ ਦੇ ਕੰਢੇ ਧੂਬਰੀ ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਗੁਰਦੁਆਰਾ[1] ਹੈ। ਪਹਿਲੇ ਸਿੱਖ ਗੁਰੂ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ 1505 ਵਿੱਚ ਇਥੇ ਆਏ ਸੀ ਅਤੇ ਢਾਕਾ ਤੋਂ ਅਸਾਮ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਦੌਰਾਨ ਸ਼੍ਰੀਮੰਤ ਸੰਕਰਦੇਵ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਰਸਤੇ ਵਿੱਚ ਮਿਲੇ ਸਨ। ਬਾਅਦ ਵਿਚ, 9ਵੇਂ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਇਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਆਏ ਅਤੇ 17ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਇਸ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ। ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹਾਦਤ ਨੂੰ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਹਰ ਸਾਲ ਦਸੰਬਰ ਵਿੱਚ ਇਸ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਸਥਾਨ ਤੇ ਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਤੋਂ 50,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਿੰਦੂ, ਸਿੱਖ, ਮੁਸਲਮਾਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਦੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਜੁੜਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸ਼ਹੀਦੀ-ਗੁਰੂ-ਪਰਵ 3 ਦਸੰਬਰ ਨੂੰ ਬੜੀ ਧੂਮਧਾਮ ਨਾਲ਼ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸ
ਸੋਧੋ
ਸੰਨ 1669 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਅੰਬਰ ਦੇ ਮੁਗਲ ਜਰਨੈਲ ਰਾਜਾ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੇ ਅਹੋਮ ਦੇ ਰਾਜਾ ਚੱਕਰਧਵਾਜ ਸਿੰਘਾ ਦੀ ਬਗਾਵਤ ਨੂੰ ਕੁਚਲਣ ਲਈ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਪਰ ਅਸਾਮ ਅਜਿਹੀ ਕਾਰਵਾਈ ਲਈ ਔਖਾ ਦੇਸ਼ ਸੀ ਅਤੇ ਰਾਜਾ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੂੰ ਉਸ ਦੇ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਦੀ ਬੇਨਤੀ ਕੀਤੀ। ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਨੇ ਬੇਨਤੀ ਪ੍ਰਵਾਨ ਕੀਤੀ; ਉਸ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਲਈ ਮਨੋਬਲ ਵਧਾਉਣ ਵਾਲ਼ੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਉਸਦੀ ਮਹਿਜ਼ ਮੌਜੂਦਗੀ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਵੱਧ ਲਾਭਦਾਇਕ ਸਾਬਤ ਹੋਈ। ਇਹ ਕਾਰਵਾਈ ਦਰਅਸਲ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਲਈ ਇੱਕ ਸਜ਼ਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਉਸਦੀ ਹਿਰਾਸਤ ਵਿੱਚੋਂ ਸੀ ਕਿ ਸ਼ਿਵਾਜੀ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਪੁੱਤਰ ਕੁਝ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ, ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੀ ਸੰਭਾਵਿਤ ਫਾਂਸੀ ਤੋਂ ਬਚ ਗਏ ਸਨ।
ਫਰਵਰੀ 1669 ਈ: ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਕਾਮਰੂਪ ਪਹੁੰਚਣ 'ਤੇ, ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਨੇ ਧੂਬਰੀ ਵਿਖੇ ਅਤੇ ਰਾਜਾ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਫੌਜ ਨੇ ਰੰਗਮਤੀ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿਚ ਡੇਰਾ ਲਾਇਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸ਼ਾਹੀ ਫੌਜ ਨੂੰ ਭਰੋਸਾ ਸੀ ਪਰ ਅਜੇ ਵੀ ਇਹ ਯਕੀਨੀ ਨਹੀਂ ਸੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪਵਿੱਤਰ ਪੁਰਸ਼ ਅਸਾਮੀ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਜਾਦੂ ਅਤੇ ਜਾਦੂ-ਟੂਣੇ ਦੇ ਬੁਰੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰ ਸਕੇਗਾ ਜਾਂ ਨਹੀਂ। ਨਦੀ ਦੇ ਪਾਰ, ਅਸਾਮੀ ਲੋਕ ਸ਼ਾਹੀ ਫੌਜ ਦੀ ਵਧੇਰੇਸੰਖਿਆ ਤੋਂ ਬੇਚੈਨ ਸਨ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਭਰੋਸਾ ਸੀ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਾਦੂਗਰਾਂ ਦੀਆਂ ਅਲੌਕਿਕ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਹਮਲਾਵਰਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਰੱਖਣਗੀਆਂ।
ਅਸਾਮੀ ਮਹਿਲਾ ਜਾਦੂਗਰਾਂ ਨੇ ਨਦੀ ਦੇ ਪਾਰ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੇ ਡੇਰੇ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਤਾਂਤਰਿਕ ਸਾਜ਼ੋ-ਸਾਮਾਨ ਨਾਲ ਮਲੀਆਮੇਟ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਨਾਸ਼ ਦੇ ਮੰਤਰਾਂ ਦਾ ਜਾਪ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਪਰ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਜਾਦੂ ਉਸਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹੇ। ਜਾਦੂਗਰਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਵੀ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਨਸ਼ਟ ਕਰਨ ਦੀ ਆਪਣੀ ਯੋਗਤਾ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਯਕੀਨ ਸੀ। ਨਦੀ ਦੇ ਪਾਰ ਤੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇੱਕ 26 ਫੁੱਟ ਲੰਬਾ ਪੱਥਰ ਸੁੱਟਿਆ, ਜੋ ਇੱਕ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਵਾਂਗ ਅਸਮਾਨ ਵਿੱਚ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਦੇ ਡੇਰੇ ਦੇ ਨੇੜੇ ਜ਼ਮੀਨ ਨਾਲ ਟਕਰਾ ਗਿਆ, ਲਗਭਗ ਅੱਧਾ ਹਿੱਸਾ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਸਮਾ ਗਿਆ। ਇਹ ਅਜੇ ਵੀ ਉਸੇ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਦੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ.
ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਗੁਰੂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਨਾਕਾਮ ਰਹੀ, ਤਾਂ ਜਾਦੂਗਰਾਂ ਨੇ ਇੱਕ ਦਰੱਖਤ ਵਗਾਹ ਮਾਰਿਆ, ਜੋ ਬਿਨਾਂ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਕਰਨ ਦੇ ਦੇ ਡੇਰੇ ਦੇ ਬਹੁਤ ਨੇੜੇ ਡਿੱਗ ਗਿਆ। ਫਿਰ, ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਨੇ ਆਪਣਾ ਕਮਾਨ ਲਿਆ ਅਤੇ ਜਾਦੂ ਦੀ ਵੇਦੀ 'ਤੇ ਤੀਰ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨਾ ਲਗਾਇਆ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਜਾਦੂ-ਟੂਣੇ ਦਾ ਅੰਤ ਹੋ ਗਿਆ। ਜਾਦੂਗਰਾਂ ਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਉੱਤਮ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਜਾਦੂਈ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਤੋਂ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਾਂਝਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇੱਛਾ ਸ਼ਕਤੀ ਨੂੰ ਬੰਨ੍ਹ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਉਹ ਨਦੀ ਪਾਰ ਕਰਕੇ ਗੁਰੂ ਦੇ ਡੇਰੇ ਗਏ ਅਤੇ ਮਾਫੀ ਮੰਗੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਹ ਸਿਰਫ਼ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਦੇਸ਼ੀ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਭਜਾਉਣ ਲਈ ਲੜ ਰਹੇ ਸਨ ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੁਲਾਮ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਆਏ ਸਨ।
ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਨੇ ਜਾਦੂਗਰਾਂ ਨੂੰ ਭਰੋਸਾ ਦਿਵਾਇਆ ਕਿ ਉਹ ਰਾਜਾ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਅਹੋਮ ਰਾਜੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸੁਲਹ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨਗੇ, ਜਿਸ ਲਈ ਦੋਵਾਂ ਪਾਸਿਆਂ ਦਾ ਦਿਲ ਬਦਲਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੀ। ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ, ਉਸਨੇ ਰਾਜਾ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਕਿ ਉਹ ਸ਼ਾਂਤਮਈ ਗੱਲਬਾਤ ਰਾਹੀਂ ਆਪਣੇ ਹਾਕਮਾਂ ਤੋਂ ਆਦੇਸ਼ਾਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੇ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਉਸ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਉਹ ਲੜਾਈ ਨਾ ਕਰਨ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ। ਬਾਕੀ ਦੀ ਕਹਾਣੀ ਇਤਿਹਾਸ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਉਹ ਸ਼ਾਹੀ ਸੈਨਾਪਤੀ ਰਾਜਾ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਅਸਾਮ ਦੇ ਅਹੋਮ ਰਾਜੇ ਦੇ ਮਤਭੇਦਾਂ ਨੂੰ ਮਿਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਹੋਇਆ। ਅਹਿਸਾਨਮੰਦ ਅਹੋਮ ਰਾਜੇ ਨੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੂੰ ਕਾਮਾਖਿਆ ਅਸਥਾਨ 'ਤੇ ਬੁਲਾਇਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸਤਿਕਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦੁਰ ਜੀ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਸਦਕਾ ਹੋਏ ਸ਼ਾਂਤੀ ਸਮਝੌਤੇ ਦਾ ਸ਼ੁਭ ਅਵਸਰ ਮੁਗਲ ਅਤੇ ਅਹੋਮ ਫੌਜਾਂ ਨੇ ਸਾਂਝੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਅਸਥਾਨ 'ਤੇ ਸਰਧਾਂਜਲੀ ਦੇ ਕੇ ਮਨਾਇਆ। ਧੂਬਰੀ ਦੀ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦਾ ਟਿੱਲਾ ਫੌਜਾਂ ਦੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਢਾਲਾਂ ਨਾਲ਼ ਢੋਈ ਗਈ ਲਾਲ ਮਿੱਟੀ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ ਜੀ ਦੇ ਸਫਲ ਸ਼ਾਂਤੀ ਯਤਨਾਂ ਦਾ ਇਹ ਸਥਾਈ ਸਮਾਰਕ ਅੱਜ ਵੀ ਧੂਬਰੀ ਵਿਖੇ ਖੜ੍ਹਾ ਹੈ। ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਦਮਦਮਾ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਮੱਥਾ ਟੇਕਣ ਲਈ ਧੂਬਰੀ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਫ਼ੌਜਾਂ ਦੇ ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਿਮ ਸੈਨਿਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਗਏ ਸ਼ਾਂਤੀ ਦੇ ਟਿੱਲੇ ਦਾ ਵੀ ਦੌਰਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਜਨਮਸਾਖੀਆਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਕਾਮਰੂਪ (ਅਸਾਮ) ਫੇਰੀ ਬਾਰੇ ਇਕਮਤ ਹਨ ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਕੋਈ ਵੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਸਥਾਨ ਬਚਿਆ ਨਹੀਂ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ A Gurdwara, meaning Gateway to the Guru, is a place of worship for Sikhs.