ਥਰੀ-ਡੀ ਚਲਚਿਤਰ
ਤ੍ਰੈਆਯਾਮੀ ਫਿਲਮ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ:3-ਡੀ ਫਿਲਮ(3-D Films)) ਇੱਕ ਫ਼ਿਲਮ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸਦੀਆਂ ਛਵੀਆਂ ਆਮ ਫਿਲਮਾਂ ਨਾਲੋਂ ਕੁੱਝ ਭਿੰਨ ਬਣਦੀਆਂ ਹਨ। ਚਿਤਰਾਂ ਦੀ ਛਾਇਆ ਰਿਕਾਰਡ ਕਰਨ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੋਸ਼ਨ ਪਿਕਚਰ ਕੈਮਰੇ ਦਾ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤ੍ਰੈਆਯਾਮੀ ਫਿਲਮ 1890 ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਵੀ ਹੋਇਆ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ, ਲੇਕਿਨ ਉਸ ਸਮੇਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਫਿਲਮਾਂ ਨੂੰ ਥਿਏਟਰ ਉੱਤੇ ਵਖਾਇਆ ਜਾਣਾ ਕਾਫ਼ੀ ਮਹਿੰਗਾ ਕੰਮ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਮੁੱਖ ਤੌਰ ਤੇ 1950 ਵਲੋਂ 1980 ਦੇ ਅਮਰੀਕੀ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਇਹ ਫਿਲਮਾਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ ਨਾਲ ਵਿੱਖਣ ਲੱਗੀਆਂ।
ਅਤੇ ਕਿਆਨ (ਸੱਜੀ ਅੱਖ) ਫਿਲਟਰ
ਸਿਧਾਂਤਕ ਤ੍ਰੈਆਯਾਮੀ ਫਿਲਮ (ਥਿਉਰੈਟੀਕਲ ਥਰੀ - ਡੀ ਇਮੇਜ) ਪੇਸ਼ ਕਰਨ ਦਾ ਆਰੰਭਕ ਤਰੀਕਾ ਏਨਾਜਿਫ ਇਮੇਜ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨੂੰ ਇਸ ਲਈ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਮਿਲੀ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਸ਼ੋ ਸਰਲ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਇਲਾਵਾ, ਇਕਲਿਪਸ ਮੈਥਡ, ਲੇਂਟੀਕੁਲਰ ਅਤੇ ਬੈਰੀਅਰ ਸਕਰੀਨ, ਇੰਟਰਫੇਰੇਂਸ ਫਿਲਟਰ ਤਕਨੀਕੀ ਅਤੇ ਧਰੁਵੀਕਰਨ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਇਸ ਦੀ ਪ੍ਰਚੱਲਤ ਤਕਨੀਕ ਹੋਇਆ ਕਰਦੀ ਸੀ। ਮੋਸ਼ਨ ਪਿਕਚਰ ਦਾ ਸਟੀਰੀਉਸਕੋਪਿਕ ਯੁੱਗ 1890 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅੰਤਮ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਜਦੋਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਫਿਲਮਾਂ ਦੇ ਪੁਰੋਧਾ ਵਿਲਿਅਮ ਗਰੀਨ ਨੇ ਤ੍ਰੈਆਯਾਮੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਦਾ ਪੇਟੇਂਟ ਫਾਇਲ ਕੀਤਾ। ਫਰੇਡਰਿਕ ਯੁਜੀਨ ਆਈਵਸ ਨੇ ਸਟੀਰੀਉ ਕੈਮਰਾ ਰਿਗ ਦਾ ਪੇਟੇਂਟ 1900 ਵਿੱਚ ਕਰਾਇਆ। ਇਸ ਕੈਮਰੇ ਵਿੱਚ ਦੋ ਲੈਨਜ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਸਨ ਜੋ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਵਲੋਂ ਤ੍ਰੈਚੌਥਾਈ ਇੰਚ ਦੀ ਦੂਰੀ ਉੱਤੇ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। 27 ਸਿਤੰਬਰ 1922 ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਲਾਸ ਏਂਜਲਸ ਦੇ ਐਮਬੈਸੇਡਰ ਥਿਏਟਰ ਹੋਟਲ ਵਿੱਚ ਦ ਪਾਵਰ ਆਫ ਲਵ ਦਾ ਸ਼ੋ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਸੰਨ 1952 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾਂ ਰੰਗੀਨ ਤ੍ਰੈਵਿਮ ਯਾਨੀ ਕਲਰ ਸਟੀਰੀਉਸਕੋਪਿਕ ਫੀਚਰ, ਵਾਨ ਡੇਵਿਲ ਬਣਾਈ ਗਈ। ਇਸ ਦੇ ਲੇਖਕ, ਨਿਰਮਾਤਾ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਐਮ. ਐਲ. ਗੁੰਜਬਰਗ ਸਨ। ਸਟੀਰੀਉਸਕੋਪਿਕ ਸਾਉਂਡ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਪਹਿਲੀ ਥਰੀ - ਡੀ ਫੀਚਰ ਹਾਉਸ ਆਫ ਵੈਕਸ ਸੀ। 28 ਮਈ,1953 ਵਲੋਂ ਵਾਲਟ ਡਿਜਨੀ ਇੰਕਾ. ਨੇ ਵੀ ਨਿਰਮਾਣ ਅਰੰਭ ਕੀਤਾ ਸੀ।
ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ ਤੀਜਾ ਆਯਾਮ ਜੋੜਨ ਲਈ ਉਸ ਵਿੱਚ ਇਲਾਵਾ ਗਹਿਰਾਈ ਜੋੜਨ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ। ਉਂਜ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਕੇਵਲ ਛਦਮ ਸ਼ੋ ਮਾਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਤ੍ਰੈਆਯਾਮੀ ਫਿਲਮ ਦੇ ਫਿਲਮਾਂਕਨ ਲਈ ਅਕਸਰ 90 ਡਿਗਰੀ ਉੱਤੇ ਸਥਿਤ ਦੋ ਕੈਮਰਿਆਂ ਦਾ ਨਾਲੋ- ਨਾਲ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕਰ ਚਿੱਤਰ ਉਤਾਰੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਨਾਲ ਵਿੱਚ ਦਰਪਣ ਦਾ ਵੀ ਪ੍ਰਯੋਗ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਦਰਸ਼ਕ ਥਰੀ - ਡੀ ਚਸ਼ਮੇ ਦੇ ਨਾਲ ਦੋ ਚਿਤਰਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਹੀ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਹ ਉਸਨੂੰ ਤ੍ਰੈਆਯਾਮੀ ਲੱਗਦੀ ਹੈ। ਅਜਿਹੀ ਫਿਲਮਾਂ ਦੇਖਣ ਲਈ ਵਰਤਮਾਨ ਉਪਲੱਬਧ ਤਕਨੀਕ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖਾਸ ਤਰੀਕੇ ਦੇ ਚਸ਼ਮੇ ਨੂੰ ਪਹਿਨਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਚਸ਼ਮੇ ਦਾ ਮੁੱਲ ਲਗਭਗ 400 ਰੁਪਏ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਵਲੋਂ ਇਸ ਦੀ ਵਾਪਸੀ ਸੁਨਿਸਚਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸੌ ਰੁਪਏ ਜ਼ਮਾਨਤ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਸੂਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਹਾਲ ਹੀ ਨਿਰਮਾਤਾ - ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਸਟੀਵਨ ਸਪੀਲਰਬ ਨੇ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਤਕਨੀਕ ਦਾ ਪੇਟੇਂਟ ਕਰਾਇਆ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਥਰੀ - ਡੀ ਫਿਲਮ ਦੇਖਣ ਲਈ ਚਸ਼ਮੇ ਦੀ ਕੋਈ ਜ਼ਰੂਰਤ ਨਹੀਂ ਰਹੇਗੀ।
ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕਈ ਤ੍ਰੈਆਯਾਮੀ ਫਿਲਮਾਂ ਬਣ ਚੁੱਕੀਆਂ ਹਨ। ਇੱਥੇ 1985 ਵਿੱਚ ਛੋਟਾ ਚੇਤਨ ਤ੍ਰੈਆਯਾਮੀ ਤਕਨੀਕ ਦੇ ਨਾਲ ਰਿਲੀਜ ਹੋਈ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਇਸ ਦੀ ਬਹੁਤ ਚਰਚਾ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੇ ਇਸਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਸੀ। ਰੰਗੀਨ ਚਸ਼ਮੇ ਦੇ ਨਾਲ ਫਿਲਮ ਦੇਖਣ ਦਾ ਅਨੁਭਵ ਇੱਕਦਮ ਨਵਾਂ ਸੀ। ਅੱਜ ਥਰੀ - ਡੀ ਤਕਨੀਕ ਵਿੱਚ ਜੋ ਬਦਲਾਉ ਆਇਆ ਹੈ, ਉਹ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਬਿਲਕੁੱਲ ਵੱਖ ਹੈ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਦਰਸ਼ਕ ਅੱਖਾਂ ਉੱਤੇ ਜ਼ੋਰ ਪੈਣ ਅਤੇ ਅੱਖਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪਾਣੀ ਨਿਕਲਣ ਦੀ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਸਨ, ਲੇਕਿਨ ਹੁਣ ਇਹ ਬਹੁਤ ਸਾਫ਼ ਅਤੇ ਗਹਿਰਾਈ ਨਾਲ ਵਿਖਾਈ ਦਿੰਦੀ ਹੈ। ਉਂਜ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੀ 1985 ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਵਾ ਦਾ ਇੰਸਾਫ ਬਣ ਚੁੱਕੀ ਸੀ। ਤ੍ਰੈਆਯਾਮੀ ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਵੱਧਦੀ ਰੁਚੀ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ ਰਿਲਾਇੰਸ ਮੀਡਿਆਵਰਕਸ ਨੇ ਪੁਰਾਣੇ ਦੋਆਯਾਮੀ ਫਿਲਮਾਂ ਨੂੰ ਤ੍ਰੈਆਯਾਮੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲਣ ਵਾਲੀ ਕੰਪਨੀ ਇਸ - ਥਰੀ ਦੇ ਨਾਲ ਕਰਾਰ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰਿਲਾਇੰਸ ਮੀਡਿਅਵਰਕਸ ਅਤੇ ਇਸ - ਥਰੀ ਮਿਲ ਕੇ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਦੋਆਯਾਮੀ ਫਿਲਮਾਂ ਨੂੰ ਤ੍ਰੈਆਯਾਮ ਵਿੱਚ ਬਦਲਨ ਵਾਲੀ ਇਕਾਈ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨਗੇ। ਇਸ ਕਰਾਰ ਦੇ ਤਹਿਤ ਸਾਲ ਵਿੱਚ 20 - 25 ਨਵੀਆਂ ਅਤੇ ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਨੂੰ ਤ੍ਰੈਆਯਾਮੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲਿਆ ਜਾਵੇਗਾ। ਇਸ ਨੇ ਕੁੱਝ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਡਿਜਨੀ ਦੀ ਜੀ - ਫੋਰਸ ਨਾਮਕ ਫਿਲਮ ਨੂੰ ਥਰੀ-ਡੀ ਵਿੱਚ ਬਦਲਿਆ ਸੀ, ਜੋ ਕਾਫ਼ੀ ਕਾਮਯਾਬ ਰਹੀ ਸੀ।
ਦੋ-ਆਯਾਮੀ(2-D) ਫਿਲਮਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਕ ਜਿੱਥੇ ਲਗਾਤਾਰ ਘੱਟ ਹੁੰਦੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ, ਉਥੇ ਹੀ ਤ੍ਰੈਆਯਾਮੀ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਰੁਚੀ ਦਿਨੋਂ-ਦਿਨ ਵੱਧਦੀ ਹੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ। ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਹੀ ਫਿਲਮ ਦੋ - ਆਯਾਮੀ ਅਤੇ ਤ੍ਰੈਆਯਾਮੀ ਸਕਰੀਨ ਉੱਤੇ ਇਕੱਠੇ ਰਿਲੀਜ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਤਾਂ ਤ੍ਰੈਆਯਾਮੀ ਸਕਰੀਨ ਉੱਤੇ ਮਿਲਣ ਵਾਲਾ ਲਾਂ ਫ਼ੀਸਦੀ ਦੋ - ਆਯਾਮੀ ਸਕਰੀਨ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ 40 ਫ਼ੀਸਦੀ ਜਿਆਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪ੍ਰਤੀ ਸ਼ੋ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਵੀ 20 ਫ਼ੀਸਦੀ ਜਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਹੀ ਇਸ ਨਵੀਂ ਤਕਨੀਕ ਵਿੱਚ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਰੁਚੀ ਨੂੰ ਵੇਖਦੇ ਹੋਏ ਮਲਟੀਪਲੇਕਸ ਸਿਨੇਮਾ ਸਵਾਮੀ ਹੁਣ ਤ੍ਰੈਆਯਾਮੀ ਸਕਰੀਨਾਂ ਉੱਤੇ ਵੱਡਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ।