ਨੂਰ ਜਹਾਂ (ਗਾਇਕਾ)
ਨੂਰ ਜਹਾਂ (ਜਨਮ ਅੱਲ੍ਹਾ ਰਾਖੀ ਵਸਾਈ[lower-alpha 1]; 21 ਸਤੰਬਰ 1926 – 23 ਦਸੰਬਰ 2000[5][6]),[7][8] ਮਲਿਕਾ-ਏ-ਤਰੰਨੁਮ (ਮੇਲੋਡੀ ਦੀ ਰਾਣੀ) ਦੁਆਰਾ ਵੀ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਇੱਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਪਲੇਬੈਕ ਗਾਇਕਾ ਅਤੇ ਅਦਾਕਾਰਾ ਸੀ ਜਿਸਨੇ ਪਹਿਲਾਂ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਫਿਰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਉਸਦਾ ਕੈਰੀਅਰ ਛੇ ਦਹਾਕਿਆਂ (1930-1990) ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਾਨ ਅਤੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਗਾਇਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਉਸਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਮਲਿਕਾ-ਏ-ਤਰੰਨੁਮ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[8] ਉਸ ਕੋਲ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਹੋਰ ਸੰਗੀਤ ਸ਼ੈਲੀਆਂ ਦੀ ਕਮਾਂਡ ਸੀ।[9]
ਮਲਿਕਾ-ਏ-ਤਰੰਨਮ ਨੂਰ ਜਹਾਂ | |
|---|---|
| نور جہاں | |
 1945 ਵਿੱਚ ਨੂਰ ਜਹਾਂ | |
| ਜਨਮ | ਅੱਲਾ ਰਾਖੀ ਵਸਾਈ 21 ਸਤੰਬਰ 1926 |
| ਮੌਤ | 23 ਦਸੰਬਰ 2000 (ਉਮਰ 74) |
| ਕਬਰ | ਗਿਜ਼ਰੀ ਕਬਰਿਸਤਾਨ, ਕਰਾਚੀ |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ (1947–2000) |
| ਹੋਰ ਨਾਮ | ਪੂਰਬ ਦੀ ਕੋਇਲ[1] ਕੁਈਨ ਆਫ ਹਾਰਟਸ[2] Daughter of Nation[3] ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਕੋਇਲ[4] |
| ਪੇਸ਼ਾ |
|
| ਸਰਗਰਮੀ ਦੇ ਸਾਲ | 1930 - 2000 |
| ਢੰਗ | |
| ਖਿਤਾਬ | "ਮਲਿਕਾ-ਏ-ਤਰੰਨਮ" |
| ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ | ਸ਼ੌਕਤ ਹੁਸੈਨ ਰਿਜ਼ਵੀ
(ਵਿ. 1941; ਤ. 1953)ਏਜਾਜ਼ ਦੁਰਾਨੀ
(ਵਿ. 1959; ਤ. 1971) |
| ਬੱਚੇ | 4 |
| Parents |
|
| ਰਿਸ਼ਤੇਦਾਰ | ਸੋਨੀਆ ਜਹਾਂ (ਪੋਤੀ) |
| ਪੁਰਸਕਾਰ | 15 ਨਾਈਜਰ ਅਵਾਰਡ |
| ਸਨਮਾਨ |
|
ਅਹਿਮਦ ਰੁਸ਼ਦੀ ਦੇ ਨਾਲ, ਉਸਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਫਿਲਮੀ ਗੀਤਾਂ ਨੂੰ ਆਵਾਜ਼ ਦੇਣ ਦਾ ਰਿਕਾਰਡ ਬਣਾਇਆ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਉਰਦੂ, ਪੰਜਾਬੀ ਅਤੇ ਸਿੰਧੀ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 30,000 ਗੀਤ ਰਿਕਾਰਡ ਕੀਤੇ।[10][11] ਉਸਨੇ ਅੱਧੀ ਸਦੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਚੱਲੇ ਕਰੀਅਰ ਦੌਰਾਨ 1,148 ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕੁੱਲ 2,422 ਗੀਤ ਗਾਏ।[12][13] ਉਸ ਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਮਹਿਲਾ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫਿਲਮ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਵੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[14]
ਮੁੱਢਲਾ ਜੀਵਨ
ਸੋਧੋਨੂਰਜਹਾਂ (ਅੱਲਾ ਵਸਾਈ) ਦਾ ਜਨਮ ਪੰਜਾਬ, ਬਰਤਾਨਵੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਸ਼ਹਿਰ ਕਸੂਰ,ਇੱਕ ਮੁਹੱਲੇ ਵਿੱਚ 21 ਸਤੰਬਰ 1926 ਨੂੰ ਫ਼ਤਿਹ ਬੀਬੀ ਅਤੇ ਮਦਦ ਅਲੀ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਘਰਾਣਾ ਸੰਗੀਤ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸ ਲਈ ਉਸਨੇ 5-6 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਗਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਅੱਲਾ ਵਸਾਈ ਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਉਸ ਦਾ ਸ਼ੌਕ ਵੇਖ ਉਸ ਨੂੰ ਸੰਗੀਤ ਸਿੱਖਣ ਲਈ ਉਸਤਾਦ ਗੁਲਾਮ ਅਲੀ ਖ਼ਾਨ ਕੋਲ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਜਿਥੇ ਉਸ ਨੇ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਕਲਾਸੀਕਲ ਮਿਊਜ਼ਕ, ਠੁਮਰੀ, ਧਰੁਪਦ ਅਤੇ ਖਿਆਲ ਦੀ ਚੰਗੀ ਸਿੱਖਿਆ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ।
ਬਰਤਾਨਵੀ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਕੈਰੀਅਰ
ਸੋਧੋਜਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜ ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਗਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਲੋਕ ਅਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਥੀਏਟਰ ਸਮੇਤ ਕਈ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਦਿਲਚਸਪੀ ਦਿਖਾਈ। ਆਪਣੀ ਗਾਇਕੀ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਸਮਝਦਿਆਂ, ਉਸਦੀ ਮਾਂ ਨੇ ਉਸਤਾਦ ਬਡੇ ਗੁਲਾਮ ਅਲੀ ਖ਼ਾਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕਲਾਸੀਕਲ ਗਾਇਨ ਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿਖਲਾਈ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਭੇਜਿਆ। ਉਸ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਪਟਿਆਲੇ ਘਰਾਨਾ ਦੀਆਂ ਰਵਾਇਤਾਂ ਅਤੇ ਥੁਮਰੀ, ਧ੍ਰੂਪਦ ਅਤੇ ਖਿਆਲ ਦੇ ਕਲਾਸੀਕਲ ਰੂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ। ਨੌਂ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਨੂਰਜਹਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਗੁਲਾਮ ਅਹਿਮਦ ਚਿਸ਼ਤੀ ਦਾ ਧਿਆਨ ਆਪਣੇ ਵੱਲ ਖਿੱਚਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਸਟੇਜ ਤੋਂ ਜਾਣੂ ਕਰਵਾਇਆ। ਉਸਨੇ ਕੁਝ ਪੇਸ਼ਕਾਰੀ ਲਈ ਕੁਝ ਗ਼ਜ਼ਲਾਂ, ਨੱਤ ਅਤੇ ਲੋਕ ਗੀਤਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਉਹ ਅਦਾਕਾਰੀ ਜਾਂ ਪਲੇਅਬੈਕ ਗਾਇਕੀ ਨੂੰ ਤੋੜਨ ਦੀ ਵਧੇਰੇ ਚਾਹਵਾਨ ਸੀ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਉਸ ਦੀ ਕਿੱਤਾਮੁਖੀ ਸਿਖਲਾਈ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਈ, ਤਾਂ ਜਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਭੈਣ ਦੇ ਨਾਲ ਲਾਹੌਰ ਵਿੱਚ ਗਾਉਣ ਦਾ ਕੈਰੀਅਰ ਬਣਾਇਆ ਅਤੇ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸਿਨੇਮਾ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫਿਲਮਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਲਾਈਵ ਗਾਣੇ ਅਤੇ ਡਾਂਸ ਪ੍ਰਫਾਰਮੈਂਸਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੀ ਰਹੀ। ਥੀਏਟਰ ਦਾ ਮਾਲਕ ਦੀਵਾਨ ਸਰਦਾਰੀ ਲਾਲ 1930ਵਿਆਂ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਛੋਟੀ ਲੜਕੀ ਨੂੰ ਕਲਕੱਤੇ ਲੈ ਗਿਆ ਅਤੇ ਅੱਲ੍ਹਾ ਵਸਾਈ ਅਤੇ ਉਸਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਈਦੇਨ ਬਾਈ ਅਤੇ ਹੈਦਰ ਬੰਦੀ ਦੇ ਫਿਲਮੀ ਕੈਰੀਅਰ ਨੂੰ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਦੀ ਉਮੀਦ ਵਿੱਚ ਪੂਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਕਲਕੱਤਾ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਮੁਖਤਾਰ ਬੇਗਮ ਨੇ ਭੈਣਾਂ ਨੂੰ ਫਿਲਮੀ ਕੰਪਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਵੱਖ ਵੱਖ ਨਿਰਮਾਤਾਵਾਂ ਨੂੰ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ। ਉਸਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪਤੀ, ਆਸ਼ਾ ਹਸ਼ਰ ਕਸ਼ਮੀਰੀ ਨੂੰ ਵੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਕੋਲ ਇੱਕ ਮੈਦਾਨ ਥੀਏਟਰ (ਵੱਡੇ ਦਰਸ਼ਕਾਂ ਨੂੰ ਠਹਿਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਕਿਰਾਏਦਾਰ ਥੀਏਟਰ) ਸੀ। ਇੱਥੇ ਹੀ ਵਸਾਏ ਨੂੰ ਸਟੇਜ ਦਾ ਨਾਮ ਬੇਬੀ ਨੂਰਜਹਾਂ ਮਿਲਿਆ। ਉਸਦੀਆਂ ਵੱਡੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਨੂੰ ਸੇਠ ਸੁਖ ਕਰਨਨੀ ਦੀ ਇੱਕ ਕੰਪਨੀ ਇੰਦਰਾ ਮੂਵੀਓਟੋਨ ਕੋਲ ਨੌਕਰੀ ਦੀ ਪੇਸ਼ਕਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਮੇਲ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ। 1935 ਵਿੱਚ ਕੇ.ਡੀ. ਮਹਿਰਾ ਨੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮ ਪਿੰਡ ਦੀ ਕੁਰੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨੂਰਜਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀਆਂ ਭੈਣਾਂ ਨਾਲ ਅਭਿਨੈ ਕੀਤਾ ਅਤੇ "ਲੰਗ ਆਜਾ ਪਤਨ ਚਾਨਣ ਦਾ ਓ ਯਾਰ" ਦਾ ਗੀਤ ਗਾਇਆ, ਜੋ ਉਸਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਹਿੱਟ ਬਣ ਗਈ। ਫਿਰ ਉਸਨੇ ਉਸੇ ਕੰਪਨੀ ਦੁਆਰਾ ਮਿਸਰ ਕਾ ਸਿਤਾਰਾ (1936) ਨਾਮ ਦੀ ਇੱਕ ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਇਸ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ ਦੇ ਸੰਗੀਤਕਾਰ ਦਮੋਦਰ ਸ਼ਰਮਾ ਲਈ ਗਾਇਆ। ਜਹਾਂ ਨੇ ਹੀਰ-ਸਿਆਲ (1937) ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ ਹੀਰ ਦੀ ਬਾਲ ਭੂਮਿਕਾ ਵੀ ਨਿਭਾਈ ਸੀ। ਉਸ ਦੌਰ ਦਾ ਉਸਦਾ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਗਾਣਾ "ਸ਼ਾਲਾ ਜਵਾਨੀਅਨ ਮਨੇ" ਦਲਸੁਖ ਪੰਚੋਲੀ ਦੀ ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮ ਗੁਲ ਬਕੌਲੀ (1939) ਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰੀਆਂ ਪੰਜਾਬੀ ਫਿਲਮਾਂ ਕਲਕੱਤੇ ਵਿੱਚ ਬਣੀਆਂ ਸਨ। ਕਲਕੱਤੇ ਵਿਚ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ, ਜਹਾਨ 1938 ਵਿੱਚ ਲਾਹੌਰ ਵਾਪਸ ਪਰਤਿਆ। 1939 ਵਿੱਚ, ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੰਗੀਤ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਗੁਲਾਮ ਹੈਦਰ ਨੇ ਜਹਾਂ ਲਈ ਗਾਣਿਆਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਸਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਹੋਈ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਉਹ ਉਸ ਦਾ ਮੁੱਢਲਾ ਸਲਾਹਕਾਰ ਬਣ ਗਿਆ। 1942 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਖੰਡਨ (1942) ਵਿਚ ਪ੍ਰਾਣ ਦੇ ਨਾਲ ਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਬਾਲਗ ਵਜੋਂ ਇਹ ਉਸਦੀ ਪਹਿਲੀ ਭੂਮਿਕਾ ਸੀ, ਅਤੇ ਫਿਲਮ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਸਫਲਤਾ ਸੀ। ਖੰਡਨ ਦੀ ਸਫਲਤਾ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਸਯਦ ਸ਼ੌਕਤ ਹੁਸੈਨ ਰਿਜ਼ਵੀ ਨਾਲ ਬੰਬੇ ਵਲ ਲੈ ਗਿਆ। ਉਸਨੇ ਦੁਹਾਈ (1943) ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤਾ ਆਪਟੇ ਨਾਲ ਸੁਰਾਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ। ਇਸ ਫਿਲਮ ਵਿੱਚ ਹੀ ਜਹਾਨ ਨੇ ਦੂਜੀ ਵਾਰ ਹੁਸਨ ਬਾਨੋ ਨਾਮ ਦੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਅਦਾਕਾਰਾ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਆਵਾਜ਼ ਦਿੱਤੀ। ਉਸਨੇ ਉਸੇ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਰਿਜਵੀ ਨਾਲ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ। 1945 ਤੋਂ 1947 ਤੱਕ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਚਲੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਨੂਰਜਹਾਂ ਭਾਰਤੀ ਫਿਲਮ ਉਦਯੋਗ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਫਿਲਮੀ ਅਭਿਨੇਤਰੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ: ਬੜੀ ਮਾਂ (1945), ਜ਼ੀਨਤ (1945 ਫਿਲਮ), ਗਾਓਂ ਕੀ ਗੋਰੀ (1945), ਅਨਮੋਲ ਘੜੀ (1946), ਅਤੇ ਜੁਗਨੂ (1947 ਫਿਲਮ) 1945 ਤੋਂ 1947 ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਦੀਆਂ ਚੋਟੀ ਦੀਆਂ ਕਮਾਈਆਂ ਵਾਲੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਸਨ।
ਦੇਸ਼ਭਗਤੀ ਦੇ ਗੀਤ
ਸੋਧੋ1965 ਦੀ ਭਾਰਤ-ਪਾਕ ਜੰਗ ਦੌਰਾਨ, ਨੂਰ ਜਹਾਂ ਨੇ ਕਈ ਦੇਸ਼ਭਗਤੀ ਦੇ ਗੀਤ ਗਾਏ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਕ਼ਬੂਲ ਹੋਏ:
- ਏ ਵਤਨ ਕੇ ਸਜੀਲੇ ਜਵਾਨੋਂ, ਮੇਰੇ ਨਗਮੇ ਤੁਮਹਾਰੇ ਲੀਏ ਹੈਂ
- ਇਹ ਪੁੱਤਰ ਹੱਟਾਂ ਤੇ ਨਹੀਂ ਵਿਕਦੇ, ਤੂੰ ਲਭਨੀ ਏ ਵਿਚੋਂ ਬਜਾਰ ਕੁੜੇ (ਗੁਲਾਮ ਮੁਸਤਫ਼ਾ ਤੱਬੁਸਮ ਦਾ ਲਿਖਿਆ)
- ਮੇਰਿਆ ਢੋਲ ਸਿਪਾਹੀਆ, ਤੈਨੂੰ ਰਬ ਦੀਆਂ ਰੱਖਾਂ
- ਓ ਮਾਹੀ ਛੈਲ ਛਬੀਲਾ, ਹਾਏ ਨੀੰ ਕਰਨੈਲ ਨੀਂ ਜਰਨੈਲ ਨੀਂ
- ਯੇਹ ਹਵਾਓੰ ਕੇ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰ, ਯੇਹ ਸਮੁੰਦਰੋਂ ਕੇ ਰਾਹੀ, ਮੇਰੇ ਸਿਰ ਬਾਕਫ਼ ਮੁਜਾਹਿਦ, ਮੇਰੇ ਸਫ਼ ਸ਼ਿਕਨ ਸਿਪਾਹੀ
- ਰੰਗ ਲਾਏਗਾ ਸ਼ਹੀਦੋਂ ਕਾ ਲਹੂ, ਯੇਹ ਲਹੂ ਸੁਰਖੀ ਹੈ ਆਜ਼ਾਦੀ ਕੇ ਅਫਸਾਨੇ ਕੀ
- ਮੇਰਾ ਸੋਹਣਾਂ ਸ਼ਹਿਰ ਕਸੂਰ ਨੀਂ, ਹੋਇਆ ਦੁਨਿਆ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਨੀਂ
ਫ਼ਿਲਮੀ ਕੈਰੀਅਰ
ਸੋਧੋ| ਸਾਲ | ਫ਼ਿਲਮ |
|---|---|
| 1939 | ਗੱਲ ਬਿਲਾਵਲੀ |
| ਈਮਾਨਦਾਰ | |
| ਪਿਆਮ ਹੱਕ | |
| 1940 | ਸਜਨੀ |
| ਯਮਲਾ ਜੱਟ | |
| 1941 | ਚੌਧਰੀ |
| ਰੇਡ ਸਿਗਨਲ | |
| ਉਮੀਦ | |
| ਸੁਸਰਾਲ | |
| 1942 | ਚਾਂਦਨੀ |
| ਧੀਰਜ | |
| ਫ਼ਰਿਆਦ | |
| ਖ਼ਾਨਦਾਨ | |
| 1943 | ਨਾਦਾਨ |
| ਦਿਆਈ | |
| ਨੌਕਰ | |
| 1944 | ਲਾਲ਼ ਹਵੇਲੀ |
| ਦੋਸਤ | |
| 1945 | ਜ਼ੀਨਤ |
| ਗਾਵਂ ਕੀ ਗੋਰੀ | |
| ਬੜੀ ਮਾਂ | |
| ਭਾਈ ਜਾਨ | |
| 1946 | ਅਨਮੋਲ ਘੜੀ |
| ਦਿਲ | |
| ਹਮਜੋਲੀ | |
| ਸੁਫ਼ੀਆ | |
| ਜਾਦੂਗਰ | |
| ਮਹਾਰਾਜਾ ਪਰਤਾਬ | |
| 1947 | ਮਿਰਜ਼ਾ ਸਾਹਿਬਾਨ |
| ਜੁਗਨੂੰ | |
| ਆਬਿਦਾ | |
| ਮੇਰਾ ਭਾਈ | |
| 1951 | ਚੰਨ ਵੇ |
| 1952 | ਦੁਪੱਟਾ |
| 1953 | ਗੁਲਨਾਰ |
| ਅਨਾਰਕਲੀ | |
| 1955 | ਪਾਟੇ ਖ਼ਾਨ |
| 1956 | ਲਖਤ-ਏ-ਜਿਗਰ |
| ਇੰਤਜ਼ਾਰ | |
| 1959 | ਨੂਰਾਂ |
| 1958 | ਛੂਮੰਤਰ |
| ਅਨਾਰਕਲੀ | |
| 1959 | ਨੀਂਦ |
| ਪਰਦੇਸਣ | |
| ਕੋਇਲ | |
| 1961 | ਮਿਰਜ਼ਾ ਗ਼ਾਲਿਬ |
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ اللہ رکھی وسائی
- ↑ "The Nightingale of The East; Noor Jehan Remembered on Death Anniversary". BOL News. 23 December 2020. Archived from the original on 25 May 2022. Retrieved 25 May 2022.
- ↑ "Queen of hearts". The News International. Archived from the original on 25 May 2022. Retrieved 14 January 2022.
- ↑ "'Noor Jehan infused a new spirit of patriotism, motivated Armed Forces during the 1965 war'". Daily Times. 7 September 2021. Archived from the original on 25 May 2022. Retrieved 18 September 2021.
- ↑ "Noor Jehan lives on in her songs". The Tribune India. June 18, 2022.
- ↑ https://minutemirror.com.pk/remembering-legendary-madam-noor-jehan-on-her-97th-birthday/[permanent dead link]
- ↑ "Death anniversary of Malika-e-Tarannum Noor Jehan observed". Radio Pakistan. September 6, 2023. Archived from the original on ਸਤੰਬਰ 7, 2023. Retrieved ਦਸੰਬਰ 23, 2023.
- ↑ Firoze Rangoonwalla, Indian Filmography, publisher: J. Udeshi, Bombay, August 1970, passim.
- ↑ 8.0 8.1 Ashish Rajadhyaksha and Paul Willemen, Encyclopaedia of Indian Cinema, British Film Institute, Oxford University Press, New Delhi, 2002, pp. 166.
- ↑ "Remembering Noor Jehan, Malika-e-Tarannum". DailyO. 22 December 2020. Retrieved 21 September 2021.
- ↑ "'Queen of Melody' Noor Jehan remembered on 94th birth anniversary". Daily Times. September 1, 2022.
- ↑ "Noor Jehan is being remembered on her 21st death anniversary". BOL News. July 25, 2022.
- ↑ Azad, Arif (5 January 2001). "Obituary: Noor Jehan". the Guardian (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 8 April 2018.
- ↑ and 69 songs in Bollywood films Noorjehan Filmography at Pakistan fil database
- ↑ "Remembering the legend of Noor Jehan", The News International, retrieved 22 July 2021
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ
ਸੋਧੋ- Noor Jehan Biography, ਇੰਟਰਨੈੱਟ ਮੂਵੀ ਡੈਟਾਬੇਸ 'ਤੇ, Retrieved 16 November 2017
- "ISLAMABAD: Rich tributes paid to Noor Jehan". Dawn. 24 December 2004. Retrieved 16 November 2017.
- Ramzi, Shanaz (10 February 2002). "The Melody Queen lives on". Dawn. Archived from the original on 12 February 2009. Retrieved 16 November 2017.