ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਾਹਿਤ
ਬਰਤਾਨਵੀ ਸਾਹਿਤ ਗ੍ਰੇਟ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਅਤੇ ਉੱਤਰੀ ਆਇਰਲੈਂਡ ਦੀ ਯੁਨਾਈਟਡ ਕਿੰਗਡਮ, ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਆਇਲ, ਅਤੇ ਚੈਨਲ ਟਾਪੂਆਂ ਦਾ ਸਾਹਿਤ ਹੈ। ਇਸ ਲੇਖ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਹਿਤ ਸੰਬੰਧੀ ਹੈ। ਐਂਗਲੋ-ਸੈਕਸਨ (ਪੁਰਾਣੀ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ) ਸਾਹਿਤ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਲਾਤੀਨੀ ਅਤੇ ਐਂਗਲੋ-ਨੌਰਮਨ ਸਾਹਿਤ ਬਾਰੇ ਵੀ ਕੁਝ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰੇ ਕੀਤੇ ਗਏ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਇਨ੍ਹਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦਾ ਸਾਹਿਤ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਭਾਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਵਿਕਾਸ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਇੱਥੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਖਸੀਅਤਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਕੁਝ ਸੰਖੇਪ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰੇ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸਕਾਟਸ ਵਿੱਚ ਲਿਖਿਆ, ਪਰ ਮੁੱਖ ਚਰਚਾ ਸਕਾਟਿਸ਼ ਸਾਹਿਤ ਸੰਬੰਧੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਲੇਖਾਂ ਵਿੱਚ ਹੈ।
ਬਰਤਾਨੀਆ ਦੀਆਂ ਦੂਜੀਆਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤ ਲੇਖ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਵਿੱਚ ਵਰਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਅਤੇ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਾਹਿਤਕ ਰਚਨਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਕੇਂਦ੍ਰਿਤ ਹੈ। ਇਨ੍ਵੱਹਾਂ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਾਹਿਤਾਂ ਸੰਬੰਧੀ ਵੀ ਲੇਖ ਹਨ: ਬਰਤਾਨੀਆ ਵਿੱਚ ਲਾਤੀਨੀ ਸਾਹਿਤ, ਅੰਗਰੇਜ਼-ਨਾਰਮਨ, ਕਾਰਨੀਸ਼, ਗੁਏਰਨੇਸੀਅਸ, ਜੇਰੀਐਸ, ਲਾਤੀਨੀ, ਮਾਂਕਸ, ਸਕਾਟਿਸ਼ ਗੇਲੀ, ਵੈਲਸ਼, ਆਦਿ।
ਆਇਰਲੈਂਡ ਦੇ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਅਤੇ ਸਕਾਟਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਹੈ, ਪਰ ਹਾਲਾਂਕਿ ਪੂਰਾ ਆਇਰਲੈਂਡ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਨਵਰੀ 1801 ਅਤੇ ਦਸੰਬਰ 1922 ਦੇ ਵਿਚਾਲੇ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ, ਪਰ ਆਇਰਿਸ਼ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਕਹਿਣਾ ਵਿਵਾਦਪੂਰਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਲਈ ਇਸ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰੀ ਆਇਰਲੈਂਡ ਦੇ ਲੇਖਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੰਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।
ਬਰਤਾਨਵੀ ਪਛਾਣ
ਸੋਧੋਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਬਰਤਾਨਵੀ ਪਛਾਣ ਦੀ ਸੁਭਾਅ ਬਦਲਿਆ ਹੈ। ਟਾਪੂ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੰਗਲੈਂਡ, ਸਕਾਟਲੈਂਡ ਅਤੇ ਵੇਲਜ਼ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਰੋਮਨ ਵੱਡੇ ਪਲੀਨੀ (ਅੰ. ਈ. 23-79) ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[1] ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਜੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਅੰ. 450 ਈਸਵੀ ਦੇ ਐਂਗਲੋ-ਸੈਕਸਨ ਹਮਲੇ ਨਾਲ ਹੋਈ ਸੀ।[2] ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਨਿਵਾਸੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਕੈਲਟੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਬੋਲਦੇ ਸਨ। ਮੌਜੂਦਾ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਦੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਭਾਗ ਵੱਖ ਵੱਖ ਸਮੇਂ ਤੇ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਵੇਲਜ਼ ਨੂੰ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੀ ਕਿੰਗਡਮ ਵਿੱਚ 1536 ਅਤੇ 1542 ਦੇ ਐਕਟ ਆਫ ਯੂਨੀਅਨ ਦੇ ਤਹਿਤ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਇੰਗਲੈਂਡ ਅਤੇ ਸਕਾਟਲੈਂਡ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸੰਧੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸੰਨ 1707 ਤੱਕ ਮਹਾਨ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਦਾ ਰਾਜ ਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਆਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਜਨਵਰੀ 1801 ਵਿੱਚ ਆਇਰਲੈਂਡ ਦੇ ਕਿੰਗਡਮ ਵਿੱਚ ਮਿਲ ਕੇ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਆਫ਼ ਗ੍ਰੇਟ ਬ੍ਰਿਟੇਨ ਅਤੇ ਆਇਰਲੈਂਡ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੋਈ। ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤਕ ਸਕਾਟਲੈਂਡ, ਵੇਲਜ਼, ਕੌਰਨਵਾਲ ਅਤੇ ਆਇਰਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਕੈਲਟੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਬੋਲੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਅਜੇ ਵੀ ਖ਼ਾਸਕਰ ਵੇਲਜ਼ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਚੀਆਂ ਹੋਈਆਂ ਹਨ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Pliny the Elder's Naturalis Historia Book IV. Chapter XLI Latin text and English translation, numbered Book 4, Chapter 30, at the Perseus Project.
- ↑ Jones & Casey 1988:367–98 "The Gallic Chronicle Restored: a Chronology for the Anglo-Saxon Invasions and the End of Roman Britain".