ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ
ਭਾਰਤ ਦੀ ਉੱਚਤਮ ਅਦਾਲਤ ਜਾਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸਰਵਉੱਚ ਅਦਾਲਤ ਜਾਂ ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ (IAST: भारत का सर्वोच्च न्यायालय) ਸੁਪਰੀਮ ਨਿਆਂਇਕ ਅਥਾਰਟੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਗਣਰਾਜ ਦੀ ਸਰਵਉੱਚ ਅਦਾਲਤ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਸਿਵਲ ਅਤੇ ਫੌਜਦਾਰੀ ਕੇਸਾਂ ਲਈ ਅਪੀਲ ਦੀ ਅੰਤਿਮ ਅਦਾਲਤ ਹੈ। ਇਸ ਕੋਲ ਨਿਆਂਇਕ ਸਮੀਖਿਆ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਵੀ ਹੈ। ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੁੱਖ ਜੱਜ ਅਤੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ 33 ਸਾਥੀ ਜੱਜ ਸ਼ਾਮਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਕੋਲ ਮੂਲ, ਅਪੀਲੀ ਅਤੇ ਸਲਾਹਕਾਰੀ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਿਆਪਕ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਹਨ।[6]
| ਭਾਰਤ ਦੀ ਉੱਚਤਮ ਅਦਾਲਤ | |
|---|---|
| भारत का सर्वोच्च न्यायालय | |
.png) | |
 | |
| ਸਥਾਪਨਾ | ਅਕਤੂਬਰ 1, 1937 (ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੰਘੀ ਅਦਾਲਤ ਵਜੋਂ) 26 ਜਨਵਰੀ 1950 (ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਵਜੋਂ)[4] |
| ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ |  ਭਾਰਤ |
| ਸਥਾਨ | ਤਿਲਕ ਮਾਰਗ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ, ਦਿੱਲੀ: 110001, ਭਾਰਤ |
| ਗੁਣਕ | 28°37′20″N 77°14′23″E / 28.622237°N 77.239584°E |
| ਮਾਟੋ | IAST: Yato Dharmastato Jayah (ਅਨੁ. Where there is righteousness and moral duty (dharma), there is victory (jayah)) |
| ਰਚਨਾ ਵਿਧੀ | ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਦਾ ਕੌਲਿਜੀਅਮ |
| ਦੁਆਰਾ ਅਧਿਕਾਰਤ | ਭਾਰਤ ਦੇ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੀ ਧਾਰਾ 124 |
| ਜੱਜ ਦਾ ਕਾਰਜਕਾਲ | 65 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ 'ਤੇ ਲਾਜ਼ਮੀ ਸੇਵਾਮੁਕਤੀ |
| ਅਹੁਦਿਆਂ ਦੀ ਗਿਣਤੀ | 34 (33+1; ਮੌਜੂਦਾ ਤਾਕਤ)[5] |
| ਵੈੱਬਸਾਈਟ | www |
| ਭਾਰਤ ਦਾ ਚੀਫ ਜਸਟਿਸ | |
| ਵਰਤਮਾਨ | ਡੀ. ਵਾਈ. ਚੰਦਰਚੂੜ |
| ਤੋਂ | 9 ਨਵੰਬਰ 2022 |
ਸੁਪਰੀਮ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਅਦਾਲਤ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ ਇਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜਾਂ ਦੀਆਂ ਹਾਈ ਕੋਰਟਾਂ ਅਤੇ ਟ੍ਰਿਬਿਊਨਲਾਂ ਦੇ ਫੈਸਲਿਆਂ ਵਿਰੁੱਧ ਅਪੀਲਾਂ ਦਾ ਨਿਪਟਾਰਾ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇੱਕ ਸਲਾਹਕਾਰ ਅਦਾਲਤ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਉਹਨਾਂ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਸੁਣਵਾਈ ਕਰਦੀ ਹੈ ਜਿਹਨਾਂ ਦਾ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਦੁਆਰਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਨਿਆਂਇਕ ਸਮੀਖਿਆ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਅਦਾਲਤ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਆਮ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਸੋਧਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਅਯੋਗ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਨਾਗਰਿਕਾਂ ਦੇ ਮੌਲਿਕ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਰਾਖੀ ਕਰਨ ਅਤੇ ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਕਾਨੂੰਨੀ ਵਿਵਾਦਾਂ ਦਾ ਨਿਪਟਾਰਾ ਕਰਨ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।
ਇਸ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਹੋਰ ਭਾਰਤੀ ਅਦਾਲਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਕੇਂਦਰ ਅਤੇ ਰਾਜ ਸਰਕਾਰਾਂ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦ ਹਨ।[7] ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੇ ਅਨੁਛੇਦ 142 ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਅਦਾਲਤ ਨੂੰ ਸੰਪੂਰਨ ਨਿਆਂ ਦੇ ਹਿੱਤ ਵਿੱਚ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸਮਝੇ ਗਏ ਕਿਸੇ ਵੀ ਆਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਪਾਸ ਕਰਨ ਲਈ ਅੰਦਰੂਨੀ ਅਧਿਕਾਰ ਖੇਤਰ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਜੋ ਲਾਗੂ ਕਰਨ ਲਈ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੇ 28 ਜਨਵਰੀ 1950 ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰੀਵੀ ਕੌਂਸਲ ਦੀ ਨਿਆਂਇਕ ਕਮੇਟੀ ਨੂੰ ਅਪੀਲ ਦੀ ਸਰਵਉੱਚ ਅਦਾਲਤ ਵਜੋਂ ਬਦਲ ਦਿੱਤਾ।
ਭਾਰਤੀ ਸੰਵਿਧਾਨ ਦੁਆਰਾ ਕਾਰਵਾਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ, ਦੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਸਾਰੀਆਂ ਅਦਾਲਤਾਂ ਉੱਤੇ ਅਪੀਲੀ ਅਧਿਕਾਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸੰਵਿਧਾਨਕ ਸੋਧਾਂ ਦੀ ਸਮੀਖਿਆ ਕਰਨ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਨਾਲ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਸੁਪਰੀਮ ਕੋਰਟਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[8][9]
ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ ਸੋਧੋ
ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ
- ↑ "SUPREME COURT OF INDIA" (PDF). main.sci.gov.in.
- ↑ "Supreme Court of India, administrative document" (PDF). registry.sci.gov.in.
- ↑ Wagner, Anne; Marusek, Sarah (24 May 2021). Flags, Color, and the Legal Narrative: Public Memory, Identity, and Critique (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Springer Nature. p. 406. ISBN 978-3-030-32865-8.
A slightly different (32-spoke) version of the same wheel adorns the logo of the Supreme Court of India as a visual declaration of righteousness, authority and truth
- ↑ ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedhistory - ↑ "Chief Justice & Judges". Supreme Court of India. Archived from the original on 25 October 2019. Retrieved 12 October 2017.
- ↑ "Rule of law index 2016". Archived from the original on 29 April 2015. Retrieved 13 January 2018.
- ↑ "History of Supreme Court of India" (PDF). Supreme Court of India. Archived from the original (PDF) on 22 ਦਸੰਬਰ 2014. Retrieved 30 ਅਗਸਤ 2014.
- ↑ Zwart, Tom (2003). "Review of Judicial Activism in India: Transgressing Borders and Enforcing Rights". Journal of Law and Society. 30 (2): 332–337. ISSN 0263-323X. JSTOR 1410775.
- ↑ Chandra, Aparna; Hubbard, William H. J.; Kalantry, Sital (2019), Rosenberg, Gerald N.; Bail, Shishir; Krishnaswamy, Sudhir (eds.), "The Supreme Court of India: An Empirical Overview of the Institution", A Qualified Hope: The Indian Supreme Court and Progressive Social Change, Comparative Constitutional Law and Policy, Cambridge: Cambridge University Press, pp. 43–76, ISBN 978-1-108-47450-4, retrieved 2023-03-10
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ ਸੋਧੋ
- ਅਧਿਕਾਰਿਤ ਵੈੱਬਸਾਈਟ
- Supreme Court reports
- Text of all Indian Supreme Court judgments Archived 2022-11-01 at the Wayback Machine.
- Chief Justice & Judges Archived September 30, 2022, at the Wayback Machine.