ਮਾਇਆ ਦੇਵੀ ਮੰਦਿਰ, ਹਰਿਦੁਆਰ

ਮਾਇਆ ਦੇਵੀ ਮੰਦਿਰ, ਹਰਿਦੁਆਰ (ਹਿੰਦੀ : माया देवी मंदिर, हरिद्वार) ਭਾਰਤ ਦੇ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਰਾਜ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਸ਼ਹਿਰ ਹਰਿਦੁਆਰ ਵਿੱਚ ਦੇਵੀ ਮਾਇਆ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੇਵੀ ਸਤੀ ਦਾ ਦਿਲ ਅਤੇ ਨਾਭੀ ਉਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਡਿੱਗੀ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਅੱਜ ਮੰਦਰ ਖੜ੍ਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ਕਈ ਵਾਰ ਸ਼ਕਤੀ ਪੀਠ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਅੰਦਰਲਾ ਅਸਥਾਨ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ ਮਾਇਆ ਦੇਵੀ, ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਦੇਵੀ ਕਾਲੀ, ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਮਾਂ ਕਾਮਾਖਿਆ । ਅੰਦਰਲੇ ਅਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਦੋ ਹੋਰ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤੇ (ਦਿੱਖ ਨਹੀਂ ਹਨ) ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹਨ

ਮੰਦਰ ਦਾ ਪ੍ਰਵੇਸ਼ ਦੁਆਰ

ਦੇਵੀ ਮਾਇਆ ਹਰਿਦੁਆਰ ਦੀ ਅਧਿਸ਼ਠਾਤਰੀ ਦੇਵੀ ਹੈ। ਉਹ ਤਿੰਨ ਸਿਰਾਂ ਵਾਲੀ ਅਤੇ ਚਾਰ-ਹਥਿਆਰਾਂ ਵਾਲੀ ਦੇਵੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸ਼ਕਤੀ ਦਾ ਅਵਤਾਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਰਿਦੁਆਰ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾਂ ਇਸ ਦੇਵਤੇ ਦੇ ਸਤਿਕਾਰ ਵਿੱਚ ਮਾਇਆਪੁਰੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਮੰਦਰ ਇੱਕ ਸਿੱਧ ਪੀਠ ਹੈ ਜੋ ਪੂਜਾ ਦੇ ਸਥਾਨ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਇੱਛਾਵਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਹ ਹਰਿਦੁਆਰ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਅਜਿਹੇ ਤਿੰਨ ਪੀਠਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਬਾਕੀ ਦੋ ਚੰਡੀ ਦੇਵੀ ਮੰਦਰ ਅਤੇ ਮਨਸਾ ਦੇਵੀ ਮੰਦਰ ਹਨ।

ਵਰਣਨ

ਇਹ ਮੰਦਰ ਗਿਆਰ੍ਹਵੀਂ ਸਦੀ ਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਹਰਿਦੁਆਰ ਦੇ ਤਿੰਨ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜੋ ਅਜੇ ਵੀ ਬਰਕਰਾਰ ਹਨ, ਦੂਜੇ ਦੋ ਨਰਾਇਣ-ਸ਼ੀਲਾ ਅਤੇ ਭੈਰਵ ਮੰਦਰ ਹਨ। ਅੰਦਰਲੇ ਅਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਮਾਇਆ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ, ਖੱਬੇ ਪਾਸੇ ਕਾਲੀ, ਸੱਜੇ ਪਾਸੇ ਕਾਮਾਖਿਆ ਹਨ। ਅੰਦਰਲੇ ਅਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਦੋ ਹੋਰ ਦੇਵੀ ਦੇਵਤੇ ਵੀ ਸ਼ਕਤੀ ਦੇ ਰੂਪ ਹਨ। ਮੰਦਰ ਹਰ ਕੀ ਪੌੜੀ ਦੇ ਪੂਰਬ ਵੱਲ ਸਥਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਬੱਸਾਂ ਅਤੇ ਆਟੋ ਰਿਕਸ਼ਾ ਦੁਆਰਾ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਹੈ। ਹਰਿਦੁਆਰ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਲਈ ਇਹ ਇੱਕ ਲਾਜ਼ਮੀ ਯਾਤਰਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਹਿੱਸਿਆਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਹਰਿਦੁਆਰ ਵਿੱਚ ਨਵਰਾਤਰਾ ਅਤੇ ਕੁੰਭ ਮੇਲੇ ਦੌਰਾਨ।