ਸ਼੍ਰੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਨਰਸਿਮਹਾ ਮੰਦਰ

ਲਕਸ਼ਮੀ ਨਰਸਿਮਹਾ ਮੰਦਰ (ਮਰਾਠੀ: श्री लक्ष्मी नृसिंह देवस्थान ) ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਰਾਜ ਦੇ ਪੂਨੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਪੱਛਮੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇ ਅਵਤਾਰ ਭਗਵਾਨ ਨਰਸਿਮਹਾ (ਨਰਸਿੰਘ) ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਹੈ। ਇਹ ਮੰਦਰ ਪੂਨੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਦੱਖਣ ਪੂਰਬੀ ਸਿਰੇ 'ਤੇ, ਇੰਦਾਪੁਰ ਤਾਲੁਕਾ ਵਿੱਚ, ਭੀਮਾ ਨਦੀ ਅਤੇ ਨੀਰਾ ਨਦੀ ਦੇ ਸੰਗਮ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਨਿਰਾ ਨਰਸਿੰਗਪੁਰ ਦੇ ਸ਼੍ਰੀ ਨਰਸਿਮਹਾ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ (ਪਿੱਤਰ) ਦੇਵਤੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੇ ਪਿਛਲੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ, ਸ਼੍ਰੀ ਦੇਵੇਂਦਰ ਫੜਨਵੀਸ, ਵਿੰਚੂਰਕਰ ਪਰਿਵਾਰ, ਅਰਗੜੇ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਮਿੱਤਰੋਤਰੀ ਪਰਿਵਾਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਸ਼੍ਰੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਨਰਸਿਮਹਾ ਮੰਦਰ
ਧਰਮ
ਮਾਨਤਾ	ਹਿੰਦੂ
ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ	ਜਿਲ੍ਹਾਂ ਪੂਨੇ
Deity	ਵਿਸ਼ਨੂੰ
ਤਿਉਹਾਰ	ਨਰਸਿੰਘ ਜੈਯੰਤੀ
ਟਿਕਾਣਾ
ਟਿਕਾਣਾ	Nira Narsingpur
ਰਾਜ	ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ
ਦੇਸ਼	ਭਾਰਤ
Location in ਮਹਾਂਰਾਸ਼ਟਰ
ਗੁਣਕ	17°58′15.7″N 75°07′55.6″E
ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ
ਕਿਸਮ	ਪੇਸ਼ਵਾ
ਸਿਰਜਣਹਾਰ	Raghunath Rao Vinchurkar
ਮੁਕੰਮਲ	1787

ਆਰਕੀਟੈਕਚਰ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ

ਇਹ ਮੰਦਰ ਭੀਮਾ ਨਦੀ ਅਤੇ ਨੀਰਾ ਨਦੀ ਦੇ ਸੰਗਮ 'ਦੇ ਘਾਟ' ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਘਾਟ ਦੀ ਉਸਾਰੀ 1527 ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਮੰਦਰ ਦਾ ਮੌਜੂਦਾ ਢਾਂਚਾ 1787 ਵਿੱਚ ਸਰਦਾਰ ਵਿੱਠਲ ਸ਼ਿਵਦੇਵ ਦਾਨੀ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਲਗਭਗ £45,000 (4,50,000 ਰੁਪਏ) ਦੀ ਲਾਗਤ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।

ਇਹ ਮੰਦਰ ਪੇਸ਼ਵਾ ਆਰਕੀਟੈਕਚਰਲ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਕਾਲੇ ਪੱਥਰ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਮੰਦਰ ਦੀ ਉਸਾਰੀ ਦੇ ਮੁਕੰਮਲ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ ਵੀਹ ਸਾਲ ਲੱਗ ਗਏ। ਪੂਰਬ, ਉੱਤਰ ਅਤੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਮੂੰਹ ਕਰਕੇ ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਹਨ। ਪੱਛਮੀ ਦਰਵਾਜ਼ਾ ਸ਼ਨੀਵਾਰ ਵਾਡਾ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਿਲੇਬੰਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਮੰਦਰ ਤੱਕ ੩੩ ਪੌੜੀਆਂ ਹਨ। ਮੁੱਖ ਮੰਦਰ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਨਰਸਿੰਘ ਦੀਆਂ ਦੋ ਮੂਰਤੀਆਂ ਹਨ, ਇੱਕ ਰੇਤ ਦੀ ਬਣੀ ਹੋਈ ਹੈ ਅਤੇ ਦੂਜੀ ਕਾਲੇ ਪੱਥਰ ਦੀ। ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਦੇ ਡਰ ਕਾਰਨ ਮੂਲ ਮੂਰਤੀ ਦੀ ਥਾਂ ਇੱਕ ਡੁਪਲੀਕੇਟ ਨੇ ਲੈ ਲਈ ਸੀ।

ਤਿਉਹਾਰ

ਵੈਸਾਖ ਨਵਰਾਤਰੀ ਮੰਦਰ ਵਿਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਤਿਉਹਾਰ ਹੈ। ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਵੈਸਾਖ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਛੇਵੇਂ ਦਿਨ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਚੌਦਵੇਂ ਦਿਨ ਖਤਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਿ ਨਰਸਿੰਘ ਜਯੰਤੀ ਹੈ। ਸ੍ਰੀ ਨਰਸਿਮ੍ਹਾ/ਨਰਸਿੰਘ ਜਯੰਤੀ ਦਾ ਜਲੂਸ ਪੰਦਰਵੇਂ ਦਿਨ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਸ ਤੋਂ ਅਗਲੇ ਦਿਨ ਦਹੀ ਹਾਂਡੀ ਨਿਕਲਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤਿਉਹਾਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਵਚਨ, ਭਜਨ, ਕੀਰਤਨ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਸੰਗੀਤ ਸਮਾਰੋਹਾਂ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।