ਹਰਿਭਦਰਾ (ਜੈਨ ਫਿਲਾਸਫਰ)
ਇਸ ਲੇਖ ਨੂੰ ਤਸਦੀਕ ਲਈ ਹੋਰ ਹਵਾਲੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। (March 2023) |
ਆਚਾਰੀਆ ਹਰੀਭਦਰਾ ਸੂਰੀ ਇੱਕ ਸ਼ਵੇਤਾਂਬਰ ਜੈਨ ਨੇਤਾ, ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ, ਡੌਕਸੋਗ੍ਰਾਫਰ ਅਤੇ ਲੇਖਕ ਸੀ।[1] ਉਸ ਦੇ ਜਨਮ ਲਈ ਕਈ ਵਿਰੋਧੀ ਤਾਰੀਖਾਂ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਉਹ 459-529 ਸੀ, ਹਾਲਾਂਕਿ, 1919 ਵਿੱਚ ਜਿਨਵਿਜੈ ਨਾਮ ਦੇ ਇੱਕ ਜੈਨ ਭਿਕਸ਼ੂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਧਰਮਕੀਰਤੀ ਨਾਲ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਦੇ ਮੱਦੇਨਜ਼ਰ ਇੱਕ ਵਧੇਰੇ ਸੰਭਾਵਤ ਵਿਕਲਪ 650 ਤੋਂ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ ਹੋਵੇਗਾ।[2] ਆਪਣੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਵਿੱਚ ਹਰਿਭਦਰਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਵਿਦਿਆਧਰ ਕੁਲ ਦੇ ਜਿਨਭਦਰ ਅਤੇ ਜਿਨਦੱਤ ਦੇ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵਜੋਂ ਪਛਾਣਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਕਈ ਕੁਝ ਵਿਰੋਧਾਭਾਸੀ ਬਿਰਤਾਂਤ ਹਨ। ਉਸਨੇ ਯੋਗ ਉੱਤੇ ਕਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਯੋਗਦ੍ਰਿਸ਼ਟਿਸਾਮੁਚਾਇਆ ਅਤੇ ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਧਰਮ ਉੱਤੇ ਹਿੰਦੂਆਂ, ਬੋਧੀਆਂ ਅਤੇ ਜੈਨਾਂ ਦੇ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਦੀ ਰੂਪ ਰੇਖਾ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਲੇਸ਼ਣ।[3]
ਆਚਾਰੀਆ ਸ਼੍ਰੀ ਹਰਿਭਦਰਾ ਸੂਰੀਜੀ | |
|---|---|
| ਨਿੱਜੀ | |
| ਜਨਮ | 459 |
| ਮਰਗ | 529 (ਉਮਰ 69–70) |
| ਧਰਮ | ਜੈਨ ਧਰਮ |
| ਸੰਪਰਦਾ | ਸ਼ਵੇਤਾਂਬਰ |
ਕੰਮ
ਸੋਧੋਉਸ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ[4]
- ਅਨੇਕਾਂਤਜਯਪਟਕਾ [ਅਨੇਕਾਂਤਵਾਦ ਦਾ ਜਿੱਤ ਦਾ ਬੈਨਰ (ਰਿਲੇਟਿਵਵਾਦ]-ਜੋ ਅਨੇਕਾਂਤਵਾਦ ਬਾਰੇ ਦਲੀਲਾਂ ਪੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ
- ਅਨੇਕਾਂਤਵਾਦਪ੍ਰਵੇਸ਼, ਜੈਨ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕਰਦਾ ਹੈ
- ਅਨੇਕਾਂਤਸਿੱਧੀ, ਇਹ ਗੈਰ-ਅਲਹਿਦਗੀ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਨੂੰ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ (ਅਨੇਕਾਂਤ) ।...
- ਆਤਮਸਿੱਧੀ (ਆਤਮ-ਪ੍ਰਾਪਤੀ-ਆਤਮਾ ਦਾ ਕੰਮ)
- ਉਪਦੇਸ਼ਪਦ, ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਜੋ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਨੁੱਖੀ ਜਨਮ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨਾ ਕਿੰਨਾ ਮੁਸ਼ਕਲ ਹੈ
- ਦਾਨਾਸੰਧੂ, ਪਾਠ ਸੰਯੋਸੰਗਦਰਸ਼ਣ (ਸਹੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ) ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ।
- ਦਰੀਸਾਨਸਤਾਰੀ, ਸੰਯੋਸੰਗਦਰਸ਼ਣ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਰਚਨਾ
- ਧੰਮਾਸੰਗਾਹਨੀ, ਧਰਮ ਉੱਤੇ ਕੰਮ ਕਰੋ
- ਲੋਕਾਤੱਤਵਨਿਰਣਯ, ਤੁਲਨਾਤਮਕ ਧਰਮ ਦੀ ਇੱਕ ਰਚਨਾ ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤਿਆਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦਾ ਹੈ
- ਸਰਸਾਰਾਡਵਨਲਾਸਤੂਤੀ, ਤਿਰਤਾਨਕਰ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਰਚਨਾਤੀਰਥੰਕਰਾ
- ਸਮਰੈਚਕਾਹਾ, ਕਹਾਣੀਆਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ
- ਸੰਬੋਹਪਯਾਰਨਾ, ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਰਚਨਾ
- ਅਸ਼ਟਕਪ੍ਰਕਰਣ (ਅੱਠ ਗੁਣਾ ਵਿਆਖਿਆ)
- ਧਰਮਬਿੰਦੂ-ਜੋ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਕਰਤੱਵਾਂ ਦੀ ਰੂਪ ਰੇਖਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ, ਭਿਖਸ਼ੂਆਂ ਲਈ ਨਿਯਮਾਂ ਦੀ ਰੂਪ ਰੇਖਾ ਤਿਆਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਮੋਕਸ਼ ਦੇ ਅਨੰਦ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।ਮੋਕਸ਼ਾ
- ਧੂਰਤੱਖਿਆਨਾ (ਦ ਰੋਗਜ਼ ਸਟੋਰੀਜ਼)
- ਪੰਚਾਸਕ-ਰੀਤੀ ਰਿਵਾਜਾਂ ਅਤੇ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਮਾਮਲਿਆਂ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤ ਰਚਨਾ
- ਸੱਦਰਸ਼ਨਾਸਾਮੁਚਾਇਆ (ਛੇ ਫ਼ਲਸਫ਼ਿਆਂ ਦਾ ਸੰਗ੍ਰਹਿ-ਜੋ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਭਾਰਤੀ ਫ਼ਲਸਫ਼ੇ ਦੇ ਹੋਰ ਸਕੂਲਾਂ ਨਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ।) -ਜੋ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਭਾਰਤੀ ਦਰਸ਼ਨ ਦੇ ਹੋਰ ਸਕੂਲਾਂ ਨਾਲ ਕਰਦਾ ਹੈ
- ਸਮਰੈਚਕਾਹਾ (ਸਮਰੈਚਕਾਹ ਦੀ ਕਹਾਣੀ-ਇੱਕ ਬਿਰਤਾਂਤ ਜੋ ਆਪਣੇ ਪਾਤਰਾਂ ਦੀ ਵੈਰ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਕਹਾਣੀ ਵਿੱਚ ਕਰਮ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦੀ ਰੂਪ ਰੇਖਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਕਈ ਪੁਨਰ ਜਨਮ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਹੈ।
- ਸ਼ਾਸਤਰਵਰਤਾਸਾਮੁਚਾਇਆ (ਵਿਆਖਿਆਤਮਕ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦੀ ਲਡ਼ੀ)
- ਯੋਗਬਿੰਦੂ (ਯੋਗ ਦੇ ਬੀਜ-ਯੋਗ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਕੰਮ) ਯੋਗਾ
- ਯੋਗਾਦ੍ਰੀਸ਼ਤੀਸਾਮੁਕਾਇਆ (ਯੋਗ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਲਡ਼ੀ-ਯੋਗ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਰਚਨਾ)
- ਯੋਗਸ਼ਾਤਕਾ-ਯੋਗ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਤੀਜਾ ਕੰਮ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਤਿੰਨ ਖੰਡਾਂ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਜੈਨ ਧਰਮ ਦੇ ਯੋਗ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਉਸ ਸਮੇਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਯੋਗ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਕਿਸਮਾਂ ਨਾਲ ਕਰਦੇ ਹਨ।
- ਸੰਮਤੀ ਪ੍ਰਾਕਰਨ
ਨੋਟਸ
ਸੋਧੋ- ↑ "Shri Haribhadrasuri". Tattva Gyan. 20 October 2020. Retrieved 8 January 2021.[permanent dead link]
- ↑ Chapple 2003
- ↑ "Acharya Haribhadra Suri".
- ↑ "Haribhadra @ HereNow4U". HereNow4U: Portal on Jainism and next level consciousness (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 8 January 2021.
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- Chapple, Christopher Key (2003), Reconciling Yogas: Haribhadra's Collection of Views on Yoga, Suny Press, ISBN 978-0-7914-5899-0
- Dundas, Paul (2002), The Jains, Routledge, ISBN 978-0-415-26605-5
- ਪੂਰਬੀ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਮਹਾਨ ਚਿੰਤਕ (1995) (†. ਹਾਰਪਰ ਕੋਲਿਨਜ਼, ਨਿਊਯਾਰਕ)
- ਵਿਲੀ, ਕ੍ਰਿਸਟੀ ਐਲ. ਜੈਨ ਧਰਮ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ ਲੈਨਹੈਮ, ਐਮਡੀਃ ਦ ਸਕੈਰਕਰੋ ਪ੍ਰੈੱਸ, ਲਿਮਟਿਡ 2004. ISBN 0-8108-5051-6ISBN 0-8108-5051-6.
- Glasenapp, Helmuth Von (1999), Jainism: An Indian Religion of Salvation, Delhi: Motilal Banarsidass, ISBN 81-208-1376-6
- Tachikawa, Musashi (March 1971). "A Sixth-Century Manual of Indian Logic (A Translation of the Nyayapravesa)". Journal of Indian Philosophy. 1 (2): 111–145. doi:10.1007/BF00173476. JSTOR 23437945.
ਹੋਰ ਪੜੋ
ਸੋਧੋ- ਹਰਿਭਦਰਾ ਅਨੇਕਾਨਤਜਯਪਟਾਕਾ, ਐਡੀ. ਐਚ. ਆਰ. ਕਪਾਡੀਆ, 2 ਖੰਡ, ਬਡ਼ੌਦਾ, 1940 ਅਤੇ 1947।
- ਹਰਿਭਦਰਾ ਆਸ਼ਤਕਪ੍ਰਕਰਾਣਾ, ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ, 1918
- ਹਰਿਭਦਰਾ ਧੁਰਤਾਖਿਆਨਾ, ਐਡੀ. ਏ. ਐਨ. ਉਪਾਧਿਆਏ, ਬੰਬਈ, 1944
- ਹਰਿਭਦਰਾ ਲਲਿਤਵਿਸਤਾਰਾ, ਐਡੀ. ਮੁਨੀ ਭਾਨੁਵਿਜੈ, ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ, 1963
- ਹਰਿਭਦਰਾ ਸਮਰਾਇਕਕਾਹਾ, ਐਡੀ. ਐਚ. ਜੈਕੋਬੀ, ਕਲਕੱਤਾ, 1926.
- ਹਰਿਭਦਰਾ ਯੋਗਬਿੰਦੂ, ਐਡੀ. ਅਤੇ ਟ੍ਰਾਂਸ. ਕੇ. ਕੇ. ਦੀਕਸ਼ਿਤ, ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ, 1968
- ਹਰਿਭਦਰਾ ਯੋਗਦ੍ਰਿਸ਼ਟਿਸਾਮੁਚਾਇਆ, ਐਡੀ. ਅਤੇ ਟ੍ਰਾਂਸ. ਕੇ. ਕੇ. ਦੀਕਸ਼ਿਤ, ਅਹਿਮਦਾਬਾਦ, 1970