ਏਕਨਾਥ

ਭਾਰਤੀ ਹਿੰਦੂ ਸੰਤ, ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਅਤੇ ਕਵੀ (1533-1599)

 

ਸੰਤ ਏਕਨਾਥ
ਏਕਨਾਥ 2003 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਇੱਕ ਡਾਕ ਟਿਕਟ 'ਤੇ
ਸਿਰਲੇਖਸੰਤ ਏਕਨਾਥ
ਨਿੱਜੀ
ਜਨਮ1533 ਈਸਵੀ
ਮਰਗ1599 CE (age 66)
ਧਰਮਹਿੰਦੂ ਧਰਮ
ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ
  • Suryanarayan (ਪਿਤਾ)
  • Rukminibai (ਮਾਤਾ)
ਦਰਸ਼ਨAdvaita, Varkari
ਧਾਰਮਿਕ ਜੀਵਨ
ਸਾਹਿਤਕ ਕੰਮEknathi Bhagavata, Bhavarth Ramayan, Rukmini Swayamwar Hastamalak, Shukashtak, Swatma-Sukha, Ananda-Lahari, Chiranjeewa-Pad, Geeta-Saar and Prahlad-Vijaya
Honorsਸੰਤ (ਧਰਮ) (ਸੰਤ)

ਸੰਤ ਏਕਨਾਥ (ਮਰਾਠੀ ਉਚਾਰਨ: [ਏਕਨਾːਥ]) (1533 – 1599),[1] ਜਿਸਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੰਤ (ਭਗਤ) ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਏਕਨਾਥ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਹਿੰਦੂ ਸੰਤ, ਦਾਰਸ਼ਨਿਕ ਅਤੇ ਕਵੀ ਸੀ। ਉਹ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤੇ ਵਿੱਠਲ ਦਾ ਭਗਤ ਸੀ ਅਤੇ ਵਾਰਕਾਰੀ ਪਰੰਪਰਾ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਹੈ। ਏਕਨਾਥ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਮਰਾਠੀ ਸੰਤਾਂ ਗਿਆਨੇਸ਼ਵਰ ਅਤੇ ਨਾਮਦੇਵ ਦੇ ਅਧਿਆਤਮਕ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਵਜੋਂ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਜੀਵਨ ਸੋਧੋ

ਉਸ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਸਟੀਕ ਵੇਰਵੇ ਅਸਪਸ਼ਟ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਇਹ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਏਕਨਾਥ 16 ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅਖੀਰਲੇ ਤਿੰਨ-ਚੌਥਾਈ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿਚ ਸਨ। ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਵਿਸ਼ਵਾਮਿੱਤਰ ਗੋਤਰ ਦੇ ਇੱਕ ਦੇਸਸਥਾ ਰਿਗਵੇਦੀ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜਨਾਰਾਇਣ ਅਤੇ ਰੁਕਮਿਨੀਬਾਈ ਦੇ ਘਰ ਪੇਥਨ, ਵਰਤਮਾਨ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ ਅਸ਼ਵਾਲਾਯਨ ਸੂਤਰ ਦਾ ਚੇਲਾ ਸੀ। ਉਸ ਦੇ ਪਿਤਾ ਕੋਲ ਸ਼ਾਇਦ ਕੁਲਕਰਨੀ ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਸੀ ਅਤੇ ਵਿੱਤੀ ਖਾਤੇ ਰੱਖਦੇ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰਕ ਦੇਵਤਾ ਏਕਵੀਰਾ ਦੇਵੀ (ਜਾਂ ਰੇਣੁਕਾ) ਹੈ।[2]

ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਹੀ ਏਕਨਾਥ ਦੇ ਮਾਪਿਆਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ ਸੀ। ਫਿਰ ਉਸ ਦਾ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਉਸ ਦੇ ਦਾਦਾ ਚਕਰਪਾਨੀ ਨੇ ਕੀਤਾ। ਆਪ ਜੀ ਦੇ ਪੜਦਾਦਾ ਭਾਣੂਦਾਸ ਵਾਰਕਰੀ ਸੰਪਰਦਾਇ ਦੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਤਿਕਾਰਤ ਸੰਤ ਸਨ।[3][4] ਏਕਨਾਥ ਜਨਾਰਦਨ ਸਵਾਮੀ ਦਾ ਚੇਲਾ ਸੀ ਜੋ ਹਿੰਦੂ ਦੇਵਤੇ ਦੱਤਾਤ੍ਰੇਯ ਦਾ ਭਗਤ ਸੀ।

ਸਾਹਿਤਕ ਯੋਗਦਾਨ ਸੋਧੋ

ਏਕਨਾਥ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥ ਭਗਵਤ ਪੁਰਾਣ ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਏਕਨਾਥੀ ਭਗਵਤ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।  ਉਸਨੇ ਹਿੰਦੂ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਰਾਮਾਇਣ ਦਾ ਇੱਕ ਰੂਪ ਵੀ ਲਿਖਿਆ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਵਰਥ ਰਾਮਾਇਣ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[5] ਉਸ ਨੇ ਰੁਕਮਿਨੀ ਸਵੈਮਵਰ ਹਸਤਮਲਕ ਦੀ ਵੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਸਾਹਿਤਕ ਟੁਕੜਾ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ 764 ਦਾ (ਕਾਵਿਕ ਮੀਟਰ) ਹੈ ਅਤੇ ਇਸੇ ਨਾਮ ਦੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਭਜਨ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ ਸੋਧੋ

ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ

ਸਰੋਤ

  1. Ganesh Vasudeo Tagare (1994). Eknath. Sahitya Akademi. p. 4. ISBN 9788172014568. EKNATH : A BIOGRAPHICAL SKETCH* (A. D. 1533–1599). A reference to the Marathi Vangmaya Kosh (A biographical dictionary of Marathi writers) shows that there were three authors called "Eknath" and seven authors who used the mudrika (Pen-name) "Eka-Janardan" used by our author Eknath. Eknath was a Rigvedi Deshastha Brahmin, a follower of the Ashvalayana Sutra. His Gotra was Vishvamitra. His family deity was Ekaveera Devi (or Renuka). His family lived at Paithan, ...
  2. Ganesh Vasudeo Tagare (1994). Eknath. Sahitya Akademi. p. 4. ISBN 9788172014568. EKNATH : A BIOGRAPHICAL SKETCH* (A. D. 1533–1599). A reference to the Marathi Vangmaya Kosh (A biographical dictionary of Marathi writers) shows that there were three authors called "Eknath" and seven authors who used the mudrika (Pen-name) "Eka-Janardan" used by our author Eknath. Eknath was a Rigvedi Deshastha Brahmin, a follower of the Ashvalayana Sutra. His Gotra was Vishvamitra. His family deity was Ekaveera Devi (or Renuka). His family lived at Paithan, ...
  3. Novetzke 2013, pp. 141–142
  4. Schomer & McLeo 1987, p. 94
  5. Keune, Jon Milton (2011). Eknāth Remembered and Reformed: Bhakti, Brahmans, and Untouchables in Marathi Historiography. New York, NY, USA: Columbia University press. p. 32. Retrieved 9 March 2016.[permanent dead link]

ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ ਸੋਧੋ