ਕੇਸ਼ਵ ਮਲਿਕ
ਕੇਸ਼ਵ ਮਲਿਕ (5 ਨਵੰਬਰ, 1924 – 11 ਜੂਨ, 2014) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਕਵੀ, ਕਲਾ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤਕ ਆਲੋਚਕ, ਕਲਾ ਵਿਦਵਾਨ, ਅਤੇ ਕਿਊਰੇਟਰ ਸੀ। ਉਹ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਟਾਈਮਜ਼ (1960-1972) ਅਤੇ ਦਿ ਟਾਈਮਜ਼ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ (1975-2000) ਲਈ ਕਲਾ ਆਲੋਚਕ ਰਿਹਾ। ਉਸਨੇ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਅਠਾਰਾਂ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਦੇ ਛੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਸੰਪਾਦਿਤ ਕੀਤੇ।
ਉਸ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦੇ ਚੌਥੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। 2004 ਵਿੱਚ, ਲਲਿਤ ਕਲਾ ਅਕਾਦਮੀ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਲਾ ਅਕਾਦਮੀ, ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਜੀਵਨ ਭਰ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਲਲਿਤ ਕਲਾ ਅਕਾਦਮੀ ਦਾ ਫੈਲੋ ਬਣਾਇਆ, ਜੋ ਕਿ ਇਸਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਹੈ। [1]
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਪਿਛੋਕੜ
ਸੋਧੋਮਲਿਕ ਦਾ ਜਨਮ ਮਿਆਨੀ ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜੋ ਹੁਣ ਪੰਜਾਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹੈ, ਪਰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਇਹ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ। ਉਸਦੀ ਛੋਟੀ ਭੈਣ ਕਲਾ ਅਤੇ ਨ੍ਰਿਤ ਵਿਦਵਾਨ ਕਪਿਲਾ ਵਾਤਸਾਯਾਨ ਅਤੇ ਭਰਾ ਭਾਸ਼ੀ ਮਲਿਕ ਹੈ। [2] ਉਹ ਬਲਰਾਜ ਸਾਹਨੀ ਅਤੇ ਭੀਸ਼ਮ ਸਾਹਨੀ ਭਰਾਵਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਸੰਬੰਧਤ ਹੈ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]
ਉਸਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ, ਕਸ਼ਮੀਰ, [2] ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਅਮਰ ਸਿੰਘ ਕਾਲਜ, ਸ਼੍ਰੀਨਗਰ ਤੋਂ 1945 ਵਿੱਚ ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਕੀਤੀ। 1947 ਤੋਂ 1948 ਤੱਕ, ਉਹ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਸਹਾਇਕ ਰਹੇ। 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ, ਮਲਿਕ ਨੇ ਸੋਰਬੋਨ ਵਿਖੇ ਫਲੋਰੈਂਸ, ਫ੍ਰੈਂਚ ਵਿੱਚ ਪੁਨਰਜਾਗਰਣ ਕਲਾ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਕੋਲੰਬੀਆ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਲੈਕਚਰ ਦਿੱਤੇ। [3]
ਕੈਰੀਅਰ
ਸੋਧੋ1960 ਤੋਂ 1972 ਤੱਕ, ਮਲਿਕ ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਟਾਈਮਜ਼ ਲਈ ਕਲਾ ਆਲੋਚਕ ਦਾ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਸੀ। [3] 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੌਰਾਨ, ਉਹ ਕਲਾ ਦੇ ਇੱਕ ਹਫ਼ਤਾਵਾਰੀ ਭਾਰਤੀ ਰਸਾਲੇ ਥੌਟ ਦਾ ਸਾਹਿਤਕ ਸੰਪਾਦਕ ਸੀ। [4] 1973-74 ਵਿੱਚ, ਮਲਿਕ , ਸਮਕਾਲੀ ਭਾਰਤੀ ਕਲਾ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀ (ਜੋ ਬੁਲਗਾਰੀਆ, ਪੋਲੈਂਡ, ਬੈਲਜੀਅਮ ਅਤੇ ਯੂਗੋਸਲਾਵੀਆ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕਰਦੀ ਸੀ) "ਦ ਹਿਊਮਨ ਕੰਡੀਸ਼ਨ" ਲਈ ਕਿਊਰੇਟਰ ਸੀ। 1975 ਤੋਂ 2000 ਤੱਕ, ਮਲਿਕ ਦ ਟਾਈਮਜ਼ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਲਈ ਕਲਾ ਆਲੋਚਕ ਰਿਹਾ। [3]
ਮਲਿਕ ਨੇ ਕਵਿਤਾ ਦੀਆਂ 18 ਜਿਲਦਾਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਦ ਲੇਕ ਸਰਫੇਸ ਐਂਡ ਅਦਰ ਪੋਇਮਜ਼, ਸਟੌਰਮ ਵਾਰਨਿੰਗ, ਅਤੇ ਬਿਟਵੀਨ ਨੋਬਾਡੀਜ਼ ਐਂਡ ਸਟਾਰਸ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਉਸਨੇ ਭਾਰਤੀ ਕਵਿਤਾ ਦੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਅਨੁਵਾਦਾਂ ਦੇ ਛੇ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਵੀ ਸੰਪਾਦਿਤ ਕੀਤੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਲੈਕਚਰਾਂ ਅਤੇ ਸੈਮੀਨਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਪੋਇਟਰੀ ਸੋਸਾਇਟੀ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਦੀ ਸਹਿ-ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਪੋਇਟਰੀ ਕਲੱਬ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਆ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਰਿਹਾ। [3] ਉਹ ਨੈਸ਼ਨਲ ਗੈਲਰੀ ਆਫ਼ ਮਾਡਰਨ ਆਰਟ ਦਾ ਸਲਾਹਕਾਰ ਅਤੇ ਲਲਿਤ ਕਲਾ ਅਕਾਦਮੀ ਦੇ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਬੋਰਡ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਰਿਹਾ। [5]
ਮਲਿਕ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ 1991 ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤ ਲਈ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਨਾਲ ਨਵਾਜਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। [3] [6]
ਕੇਸ਼ਵ ਮਲਿਕ ਨੇ ਸੁਦੀਪ ਰਾਏ ਦੀਆਂ ਅਮੂਰਤ ਰਚਨਾਵਾਂ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ "ਅੱਤਾਰਜ਼ ਆਫ਼ ਐਕਸਿਸਟੈਂਸ" ਵੀ ਲਿਖਿਆ।
ਉਸ ਬਾਰੇ ਦੋ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀ ਫਿਲਮਾਂ, ਕੇਸ਼ਵ ਮਲਿਕ - ਦ ਟਰੂਥ ਆਫ ਆਰਟ ਅਤੇ ਕੇਸ਼ਵ ਮਲਿਕ - ਏ ਲੁੱਕ ਬੈਕ ਬਣੀਆਂ ਹਨ। [7]
ਮਲਿਕ ਦੀ ਮੌਤ 89 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ 11 ਜੂਨ 2014 ਨੂੰ ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ [8] ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਤਨੀ ਊਸ਼ਾ ਸੀ। [2]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ List of Lalit Kala Ratna awardees[ਮੁਰਦਾ ਕੜੀ] Lalit Kala Akademi.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 Malavika Sangghvi (12 June 2014). "News: RIP poet Keshav Malik". MiD DAY. Retrieved 12 June 2014.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 3.3 3.4 India International Centre, Ed. (2010). Water: Culture, Politics and Management, p. 155. Dorling Kindersley (India) Pvt. Ltd.
- ↑ Agrawal, K.A., Ed. (2003). Indian Writing in English: A Critical Study, p. 110. New Delhi: Atlantic Publishers and Distributors.
- ↑ Saumya Bhatia (13 June 2014). "'He was a virtual diary of artists'". The Asian Age. Archived from the original on 14 ਜੁਲਾਈ 2014. Retrieved 13 June 2014.
- ↑ "Padma Awards Directory (1954–2013)" (PDF). Ministry of Home Affairs. Archived from the original (PDF) on 15 October 2015.
- ↑ "Documentary films on noted poet and art critic Keshav Malik at IGNCA". 8 November 2013. Retrieved 13 June 2014.
- ↑ "Humane Colossus", The Statesman, 28 June 2014. Archived 13 August 2014 at the Wayback Machine.