ਗਵਰੀ ਦੇਵੀ
ਗਵਰੀ ਦੇਵੀ ( ਗਵਰੀ ਬਾਈ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ) (14 ਅਪ੍ਰੈਲ 1920 – 29 ਜੂਨ 1988) ਰਾਜਸਥਾਨ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਲੋਕ ਗਾਇਕਾ ਸੀ, ਜੋ ਕਿ ਲੋਕ ਸੰਗੀਤ ਦੀ ਇੱਕ ਗਾਉਣ ਸ਼ੈਲੀ, ਮੰਡ ਲਈ ਜਾਣੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[1][2][3] ਮੰਡ ਗਾਉਣ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਉਹ ਠੁਮਰੀ, ਭਜਨ ਅਤੇ ਗ਼ਜ਼ਲ ਵੀ ਗਾਉਂਦੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੀ ਮਾਰੂ ਕੋਕਿਲਾ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।[1] ਰਾਜਸਥਾਨ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਲਾ ਅਤੇ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ 2013 ਵਿੱਚ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਸਰਵਉੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਪੁਰਸਕਾਰ ਰਾਜਸਥਾਨ ਰਤਨ ਨਾਲ ਮਰਨ ਉਪਰੰਤ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ।[4][5]
ਗਵਰੀ ਦੇਵੀ | |
|---|---|
| ਜਨਮ | ਗਵਰੀ ਦੇਵੀ 14 ਅਪ੍ਰੈਲ 1920 |
| ਮੌਤ | 29 ਜੂਨ 1988 (ਉਮਰ 68) |
| ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ | ਭਾਰਤੀ |
| ਹੋਰ ਨਾਮ | ਗਵਾਰੀ ਬਾਈ |
| ਪੇਸ਼ਾ | ਲੋਕ ਗਾਇਕ |
| ਜ਼ਿਕਰਯੋਗ ਕੰਮ | ਮੰਡ ਗਾਉਣਾ |
| ਪੁਰਸਕਾਰ | ਰਾਜਸਥਾਨ ਰਤਨ (2013) ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਅਵਾਰਡ(1986) |
20 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ, ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਜੋਧਪੁਰ ਦੇ ਮੋਹਨ ਲਾਲ ਗਾਮੇਤੀ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਤੋਂ ਉਸਦੀ ਇੱਕ ਧੀ ਸੀ। ਉਸ ਨੂੰ ਸੰਗੀਤ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਜੋਧਪੁਰ ਦੇ ਮਹਾਰਾਜਾ ਉਮੈਦ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਵੀ ਉਤਸ਼ਾਹ ਮਿਲਿਆ। ਉਸਨੇ ਉੜੀਸਾ, ਕਰਨਾਟਕ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਗੋਆ, ਬੰਗਾਲ, ਕੇਰਲਾ, ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਵਰਗੇ ਰਾਜਾਂ ਸਮੇਤ ਪੂਰੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੰਗੀਤ ਦਾ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਕੀਤਾ।[6]
ਸਾਲ 1957 ਵਿਚ, ਗਾਵਰੀ ਦੇਵੀ ਨੇ ਰੇਡੀਓ ਅਤੇ ਦੂਰਦਰਸ਼ਨ ' ਤੇ ਮੰਡ ਗਾਇਕੀ ਦਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਕਾਫ਼ੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹੋਇਆ। ਉਸ ਨੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸੈਰ ਸਪਾਟਾ ਵਿਭਾਗ ਵੱਲੋਂ ਹਰ ਸਾਲ ਕਰਵਾਏ ਜਾਂਦੇ ਸਮਾਗਮ ਵਿੱਚ ਮੰਡ ਗਾਇਕੀ ਦਾ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ। 1983 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਮਾਸਕੋ, ਰੂਸ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੇ ਗਏ ਫੈਸਟੀਵਲ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਵਿੱਚ ਕੇਸਰੀਆ ਬਾਲਮ ਆਵੋ ਹਮਾਰੇ ਦੇਸ ' ਤੇ ਆਪਣਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ ਦਿੱਤਾ।[7] ਉਸ ਨੂੰ 1980 ਵਿੱਚ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਕੌਣ ਕੌਣ ਸੂਚੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ[8]
1986 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਸੰਗੀਤ ਨਾਟਕ ਅਕਾਦਮੀ ਅਵਾਰਡ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ, ਜੋ ਕਿ ਲੋਕ ਸੰਗੀਤ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਦਿੱਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਸਰਵਉੱਚ ਭਾਰਤੀ ਮਾਨਤਾ ਹੈ।[9] ਇਹ ਪੁਰਸਕਾਰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਆਰ. ਵੈਂਕਟਾਰਮਨ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[10] 29 ਜੂਨ 1988 ਨੂੰ ਗਾਵਰੀ ਦੇਵੀ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ[11]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ 1.0 1.1 Sharma, Nandkishor (29 June 2020). "हजारों दुख सहे लेकिन मांड गायकी से बनाई देश-दुनिया में पहचान". Patrika.com.
- ↑ Rājasthāna vārshikī. Pañcagaṅgā Prakāśana. 1997. p. 9.
- ↑ Rāmasiṃha Solaṅkī; Sukhvir Singh Gahlot (1997). Jodhapura mahilā samāja [लोक संगीत गायिका गवरी देवी]. Jodhapura Mahilā Samāja. pp. 16, 17, 18.
- ↑ "Rajsthan Ratan award for 2013". Ibn live. 16 August 2013. Archived from the original on 24 September 2013. Retrieved 16 August 2013.
- ↑ "Gavri Devi gets Rajasthan Ratna Award 2013". Rajasthan gk.net. 2 September 2013.
- ↑ Sharma, Nandkishor (29 June 2020). "हजारों दुख सहे लेकिन मांड गायकी से बनाई देश-दुनिया में पहचान". Patrika.com.
- ↑ Sharma, Nandkishor (29 June 2020). "हजारों दुख सहे लेकिन मांड गायकी से बनाई देश-दुनिया में पहचान". Patrika.com.
- ↑ Nāṭāṇī, Kamaleśa Kumāra (1999). Rājasthāna jñāna kosha. Jain Prakash Mandir Publication. p. 20. ISBN 9788187449034.
- ↑ "Sangeet Natak Akademi Puraskar (Akademi Awards)". Sangeetnatak.org. 27 July 2011. Archived from the original on 2011-10-02.
- ↑ Sharma, Nandkishor (29 June 2020). "हजारों दुख सहे लेकिन मांड गायकी से बनाई देश-दुनिया में पहचान". Patrika.com.
- ↑ "मांड गायिका गवरी नहीं रहीं" (in Hindi). Dainik Jagran. 30 June 1988.
{{cite news}}: CS1 maint: unrecognized language (link)