ਵਿਸ਼ਨੂੰ
ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪਰਮੇਸ਼ੁਰ ਦੇ ਵਿਧਾਨ ਅਨੁਸਾਰ ਬਣੇ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾਂ ਰਜਗੁਣ ਸਤਗੁਣ ਅਤੇ ਤਮਗੁਣ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਗੁਣ ਸਤਗੁਣ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਦੇਵਤਾ ਹਨ। ਮਾਰਕੰਡੇ ਪੁਰਾਣ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਨੂੰ ਸਤਗੁਣ ਵੀ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ।
| ਵਿਸ਼ਨੂੰ | |
|---|---|
| Member of ਤ੍ਰੈਮੂਰਤੀ | |
| ਹੋਰ ਨਾਮ | |
| ਮਾਨਤਾ | |
| ਨਿਵਾਸ |
|
| ਮੰਤਰ |
|
| ਹਥਿਆਰ |
|
| ਚਿੰਨ੍ਹ | |
| ਦਿਨ | ਵੀਰਵਾਰ |
| ਵਾਹਨ | |
| ਤਿਉਹਾਰ | |
| ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ | |
| ਭੈਣ-ਭਰਾ | ਪਾਰਵਤੀ ਜਾਂ ਦੁਰਗਾ (ਰਸਮੀ ਭੈਣ; ਸ਼ੈਵ ਧਰਮ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ) |
| Consort | ਲਕਸ਼ਮੀ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਅਵਤਾਰ |
| ਬੱਚੇ | |
ਸ਼੍ਰੀ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਦੇ ਲੋਕ ਨੂੰ ਪੁਰਾਣਾਂ ਵਿੱਚ ਬੈਕੁੰਠ ਲੋਕ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ । ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪੂਜੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਚਰਿੱਤਰ ਸ਼੍ਰੀ ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਪੱਤਰ ਰਾਜਾ ਦਸ਼ਰਥ ਜੋ ਅਯੁੱਧਿਆ ਦੇ ਰਾਜਾ ਸਨ ਅਤੇ ਦਵਾਰਕਾ ਦੇ ਰਾਜਾ ਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਪੁੱਤਰ ਵਾਸੂਦੇਵ ਨੂੰ ਤ੍ਰਿਲੋਕੀ ਨਾਥ ਸ਼੍ਰੀ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਦੇ ਹੀ ਅਵਤਾਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ।
ਪੁਰਾਣਾਂ ਵਿੱਚ ਤਰਿਦੇਵ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਪਾਲਣਹਾਰ ਤੇ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਦੳ ਦੇਵਤਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਤਰਿਮੂਰਤੀ ਦੇ ਹੋਰ ਦੋ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੂੰ ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਸਿਰਜਣ ਕਰਨ ਵਾਲਾ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਉਥੇ ਹੀ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਸੰਹਾਰਕ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਲਕਸ਼ਮੀ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੀ ਪਤਨੀ ਤੇ ਕਾਮਦੇਵ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦਾ ਮੁੰਡਾ ਸੀ।
ਪੁਰਾਣਾਂ ਦੇ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਇਸ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਨੌਂ ਵਾਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਅਵਤਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਏ ਹਨ,
ਕੂਰਮ (ਕੱਛੂ)
ਸੋਧੋਦੇਵਤਿਆਂ ਅਤੇ ਦੈਂਤਾਂ ਨੇ ਸਮੁੰਦਰ ਮੰਥਨ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਨੇ ਕੂਰਮ ਅਵਤਾਰ ਧਾਰਨ ਕੀਤਾ ।
ਵਰਾਹ (ਸੂਰ/ਸੂਰ)
ਸੋਧੋਇਸ ਅਵਤਾਰ ਵਿੱਚ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਚੋਰੀ ਕੀਤੇ ਵੇਦਾਂ ਨੂੰ ਬਰਾਮਦ ਕੀਤਾ
ਨਰਸਿੰਘ (ਅੱਧਾ ਸ਼ੇਰ, ਅੱਧਾ ਆਦਮੀ)
ਸੋਧੋਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਇੱਕ ਦੈਂਤ ਨੂੰ ਹਰਾਇਆ ਜਿਸ ਨੇ ਮਨੁੱਖ, ਜਾਨਵਰ ਜਾਂ ਦੇਵਤਾ ਦੇ ਹਮਲਿਆਂ ਤੋਂ ਛੋਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਹਿਲਾਦ ਭਗਤ ਜੀ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕੀਤੀ ਸੀ ।
ਵਾਮਨ (ਵਧਣ ਦੀ ਸਮਰੱਥਾ ਵਾਲਾ ਬੌਣਾ ਰਿਸ਼ੀ)
ਸੋਧੋਇਸ ਕਹਾਣੀ ਵਿੱਚ, ਦੁਸ਼ਟ ਦੈਂਤ ਬਲੀ ਨੇ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਸਾਰੇ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਵੀ ਸਵਰਗ ਤੋਂ ਧੱਕ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਇੱਕ ਬੌਨੇ ਦਾ ਰੂਪ ਧਾਰ ਲਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਬਾਲੀ ਨੂੰ ਧੋਖੇ ਨਾਲ ਬਾਲੀ ਦੇ ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰਾ ਹਿੱਸਾ ਦਿੱਤਾ ਜਿੰਨਾ ਉਹ ਤਿੰਨ ਕਦਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕਵਰ ਕਰ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਵਾਮਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਇੰਨਾ ਵੱਡਾ ਹੋ ਗਿਆ ਕਿ ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਕਦਮ ਨਾਲ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਢੱਕ ਲਿਆ, ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਆਕਾਸ਼, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਲਕੀ ਵਾਪਸ ਕਰ ਦਿੱਤੀ।
ਪਰਸ਼ੂਰਾਮ
ਸੋਧੋਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੇ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਅਧਰਮੀ ਅਤੇ ਪਾਪੀ ਰਾਜਿਆਂ ਤੋਂ ਮੁਕਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ।
ਰਾਮ
ਸੋਧੋਰਾਮ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਰਾਵਣ ਰਾਜੇ ਨੂੰ ਮਾਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸਨੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਸੀਤਾ ਨੂੰ ਅਗਵਾ ਕਰ ਲਿਆ ਸੀ ।
ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ
ਸੋਧੋਸ਼੍ਰੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਜੀ ਦੁਵਾਪਰ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਦਾ ਨਾਇਕ ਹੈ। ਮਹਾਂਭਾਰਤ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਹੈ। ਇਸੇ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਅੰਦਰ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦਾ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸੰਦੇਸ਼ ਭਗਵਤ ਗੀਤਾ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਚਾਰਾਂ ਵੇਦਾਂ ਦੇ ਸਾਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਬੁੱਧ
ਸੋਧੋਜੋ 5ਵੀਂ ਸਦੀ ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਕੁਝ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਵਿੱਚ, ਬਲਰਾਮ ਬੁੱਧ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੇ ਅਵਤਾਰ ਵਜੋਂ ਬਦਲਦਾ ਹੈ।[2]
ਵੇਦ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸ਼ਾਸਤਰਾਂ ਦੇ ਵੇਰਵੇ
ਸੋਧੋਵੈਦਿਕ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਕੋਈ ਵੱਡਾ ਦੇਵਤਾ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਕੁਝ ਰਿਗਵੇਦ ਦੇ ਮੰਤਰ (c. 1400-1000 BCE) ਉਸਨੂੰ ਸੂਰਜ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਮੰਤਰ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਤਿੰਨ ਕਦਮਾਂ ਦੀ ਕਥਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਉਸਦੇ ਅਵਤਾਰ ਵਾਮਨ, ਬੌਨੇ ਦੀ ਕਥਾ ਦਾ ਆਧਾਰ ਬਣਿਆ। ਚਿੱਤਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕਥਾਵਾਂ ਜੋ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਅਵਤਾਰ ਬਣ ਗਈਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮੱਛੀ ਜੋ ਮਨੁੱਖਜਾਤੀ ਨੂੰ ਇੱਕ ਮਹਾਨ ਹੜ੍ਹ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਵੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਮਹਾਂਭਾਰਤ (ਮਹਾਨ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਜੋ ਕਿ ਲਗਭਗ 400 ਈਸਵੀ ਦੇ ਅੰਤਮ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਇਆ, ਪਰ 5000 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਲਿਖਿਆ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ) ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਅਵਤਾਰਾਂ ਦੀ ਪਛਾਣ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਜਾਣ ਲੱਗੀ। ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਨੂੰ ਬੁਰਾਈ ਨਾਲ ਲੜਨ ਅਤੇ ਧਰਮ (ਨੈਤਿਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਕਾਨੂੰਨ) ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਲੋੜ ਪੈਣ 'ਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਅਵਤਾਰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਰਉਪਕਾਰੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ; ਕੁਝ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪਰਸ਼ੂਰਾਮ (ਕੁਹਾੜੀ ਵਾਲਾ ਰਾਮ) ਅਤੇ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨਿਰਦੋਸ਼ ਲੋਕਾਂ ਦੀਆਂ ਮੌਤਾਂ ਲਿਆਉਂਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਬੁੱਧ ਪਵਿੱਤਰ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦਾ ਵਾਹਨ, ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਉਸਦਾ ਵਾਹਨ, ਉਕਾਬ ਗਰੁੜ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਸਵਰਗ ਨੂੰ ਵੈਕੁੰਠ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ
ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪੁਰਾਣ
ਸੋਧੋਸ਼੍ਰੀ ਸਤਗੁਣ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜੀ ਦੀ ਮਹਿਮਾ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਪੁਰਾਣ ਵਿੱਚ ਲਿਖੀ ਗਈ ਹੈ । ਜਿਸਨੂੰ ਪਰਾਸ਼ਰ ਨਾਮ ਦੇ ਰਿਸ਼ੀ ਨੇ ਲਿਖਿ ਹੈ
ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦਾ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਸੀਮਿਤ ਹੈ
ਸੋਧੋਪਵਿੱਤਰ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦਾ ਸੀਮਿਤ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਹੈ। ਪੁਰਾਣ ਸਪੱਸ਼ਟ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦਿੰਦੇ ਹਨ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼੍ਰੀਮਦ ਦੇਵੀ ਭਾਗਵਤ ਪੁਰਾਣ ਸਪੱਸ਼ਟ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜ਼ਿਕਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬ੍ਰਹਮਾ, ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵ ਜਨਮ ਅਤੇ ਮੌਤ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਇਸ ਦਾ ਅਰਥ ਇਹ ਵੀ ਹੈ ਕਿ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜਨਮ ਮਰਨ ਦੇ ਚੱਕਰ ਵਿੱਚ ਹਨ। ਸ਼੍ਰੀਮਦ ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ (4.5) ਵਿੱਚ ਵੀ ਇਹ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਜਨਮ ਅਤੇ ਮੌਤ ਵਿੱਚ ਹਨ।
ਇਸ ਲਈ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦਾ ਜੀਵਨ ਕਾਲ ਸੀਮਿਤ ਹੈ।
ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੀ ਉਮਰ
ਸੋਧੋਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਪਵਿੱਤਰ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭਗਵਾਨ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੀ ਉਮਰ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੀ ਉਮਰ ਦਾ 7 ਗੁਣਾ ਹੈ।
ਇੱਕ ਬ੍ਰਹਮ ਸਾਲ = 3 ਖਰਬ 110 ਅਰਬ 400 ਮਿਲੀਅਨ ਸਾਲ
ਭਗਵਾਨ ਬ੍ਰਹਮਾ ਦੀ ਉਮਰ 100 "ਦੈਵੀ ਸਾਲ" ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 311,040,000,000,000 ਸਾਲ (311 ਖਰਬ 40 ਅਰਬ ਸਾਲ) ਹੈ।
ਇਸਲਈ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੀ ਉਮਰ 7 x 100 "ਦੈਵੀ ਸਾਲ" = 700 "ਦੈਵੀ ਸਾਲ" = 2177280000000000 ਧਰਤੀ ਸਾਲ (2 ਚਤੁਰਭੁਜ 177 ਖਰਬ 280 ਅਰਬ ਸਾਲ) ਹੈ।
2 ਪਦਮ, 17 ਨੀਲ, 72 ਖਰਬ, 80 ਅਰਬ ਸਾਲ ਭਾਰਤੀ ਸੰਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਦੀ ਉਮਰ ਹੈ
|
ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਬਾਰੇ ਇਹ ਇੱਕ ਅਧਾਰ ਲੇਖ ਹੈ। ਤੁਸੀਂ ਇਸਨੂੰ ਵਧਾ ਕੇ ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹੋ। | 
|
- ↑ 1.0 1.1 Constance Jones; James D. Ryan (2006). Encyclopedia of Hinduism. Infobase Publishing. pp. 491–492. ISBN 978-0-8160-7564-5.
- ↑ "Shesha, Sesa, Śeṣa, Śeṣā: 34 definitions". 23 August 2009.
- ↑ Muriel Marion Underhill (1991). The Hindu Religious Year. Asian Educational Services. pp. 75–91. ISBN 978-81-206-0523-7.
- ↑ "Prayers to Goddess Lakshmi".