ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ
ਗਿਆਨੀ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ (3 ਜਨਵਰੀ 1904 – 10 ਮਈ 1984) ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਗ੍ਰੰਥੀ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬੀ ਲੇਖਕ ਸੀ। ਉਸਨੇ 19 ਦਸੰਬਰ 1937 ਤੋਂ 1948 ਤੱਕ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਜਥੇਦਾਰ ਅਤੇ 1952 ਤੋਂ 15 ਫਰਵਰੀ 1955 ਤੱਕ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦੇ 19ਵੇਂ ਜਥੇਦਾਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ।[1]
ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਜਥੇਦਾਰ ਗਿਆਨੀ ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ | |
|---|---|
| ਸਤਿਕਾਰਯੋਗ ਜਥੇਦਾਰ ਗਿਆਨੀ ਪਰਤਾਪ ਸਿੰਘ | |
 | |
| ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ | |
| ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 19 ਦਸੰਬਰ 1937 – 1948 | |
| ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੁਕਤੀ | ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ |
| ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਅਹੁਦਾ ਸਥਾਪਿਤ |
| ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਕਿਰਪਾਲ ਸਿੰਘ |
| ਤਖ਼ਤ ਸ਼੍ਰੀ ਕੇਸ਼ਗੜ੍ਹ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ | |
| ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 1948–1952 | |
| ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੁਕਤੀ | ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ |
| ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦੇ 19 ਵੇਂ ਜਥੇਦਾਰ | |
| ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 1952 – 15 ਫਰਵਰੀ 1955 | |
| ਦੁਆਰਾ ਨਿਯੁਕਤੀ | ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ] |
| ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਨਾਗੋਕੇ |
| ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਅੱਛਰ ਸਿੰਘ |
| ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ | |
| ਜਨਮ | ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ 3 ਜਨਵਰੀ 1904 ਨਾਡਾ, ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ, ਪੰਜਾਬ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ (ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ) |
| ਮੌਤ | 10 ਮਈ 1984 (ਉਮਰ 80) ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ |
| ਜੀਵਨ ਸਾਥੀ | ਸ਼ਾਂਤ ਕੌਰ |
| ਬੱਚੇ | 6 |
| ਮਾਪੇ |
|
| ਅਲਮਾ ਮਾਤਰ | ਖ਼ਾਲਸਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਕਾਲਜ, ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ |
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਕਰੀਅਰ
ਸੋਧੋਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ 3 ਜਨਵਰੀ 1904 ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਵਲਪਿੰਡੀ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦੇ ਪਿੰਡ ਨਾਰਾ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਿਤਾ ਮੱਖਣ ਸਿੰਘ ਸਾਸਨ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਮਥੁਰਾ ਦੇਵੀ ਸਨ। ਉਸ ਦੇ ਦਾਦਾ, ਸੁੰਦਰ ਸਿੰਘ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਸਨ। 1909 ਅਤੇ 1918 ਦਰਮਿਆਨ ਸਿੰਘ ਨੇ ਨਾਰਾ ਦੇ ਸਥਾਨਕ ਪ੍ਰਾਇਮਰੀ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ 5 ਸਾਲ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਅਗਲੇਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਬਿਸ਼ਨਦੌਰ ਦੇ ਮਿਡਲ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ਆਪਣੀ ਮੁਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਦੇ ਨੇੜੇ, ਉਸਨੇ ਖਾਲਸੇ ਦੀ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਿੱਖ ਬਣ ਗਿਆ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲਗਭਗ 3 ਸਾਲ ਸਿੱਖ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਿੰਘ ਸਭਾ ਲਹਿਰ ਅਤੇ ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ ਰਾੜਾ ਸਾਹਿਬ ਦੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਲਈਆਂ।[2]
1922 ਵਿੱਚ, ਸਿੰਘ ਨੇ ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ ਵਿਖੇ ਖਾਲਸਾ ਉਪਦੇਸ਼ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਗਿਆਨੀ ਦਾ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਅੰਕਾਂ ਨਾਲ ਪਾਸ ਕੀਤਾ। 1918 ਤੋਂ 1921 ਤੱਕ, ਉਸਨੇ ਚੀਫ ਖਾਲਸਾ ਦੀਵਾਨ, ਨਾ-ਮਿਲਵਰਤਨ ਲਹਿਰ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਲੀਗ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲਿਆ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਕਾਨਫਰੰਸਾਂ ਨੇ ਉਸ ਦੇ ਮਨ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਰ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਇਆ।[3]
1923 ਵਿੱਚ, ਸਿੰਘ ਨੇ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੀ ਕਾਰ ਸੇਵਾ (ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ "ਹੱਥਾਂ ਨਾਲ ਸੇਵਾ") ਵਿੱਚ ਭਾਰੀ ਭਾਗੀਦਾਰੀ ਨਾਲ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। ਗਿਆਨੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹੋਏ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ (ਐਸ.ਜੀ.ਪੀ.ਸੀ.) ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰੰਥੀ ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਵਿਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਤੋਂ ਤੁਰੰਤ ਬਾਅਦ, ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਕੰਪਨੀ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਕਿ ਐਸ.ਜੀ.ਪੀ.ਸੀ. ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸੀ। ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਿੰਘ ਸਮੇਤ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਵਰਕਰਾਂ ਨੂੰ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰਕੇ ਝੰਗ ਅਤੇ ਮੁਲਤਾਨ ਵਿਖੇ ਜੇਲ੍ਹਾਂ ਵਿਚ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਡੇਢ ਸਾਲ ਦੀ ਕੈਦ ਦੌਰਾਨ, ਗਿਆਨੀ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਉਰਦੂ, ਫਾਰਸੀ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਵਰਗੀਆਂ ਕਈ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਸਿੱਖ ਲਈਆਂ।[3]
ਕੰਮ
ਸੋਧੋ- ਜਾਤ ਪਾਤ ਤੇ ਛੂਤ ਛਾਤ, 1933
- ਗੁਰਮਤਿ ਲੈਕਚਰ, 1944
- ਇਤਿਹਾਸਿਕ ਲੈਕਚਰ ਦੋ ਭਾਗ, 1945
- ਸਾਡਾ ਦੇਸ਼ ਤੇ ਉਸਦੀਆਂ ਸਮਸਿਆਵਾਂ , 1945
- ਭਗਤ ਦਰਸ਼ਨ, 1945
- ਗੁਰਮਤਿ ਫਿਲਾਸਫੀ, 1946
- ਸੰਸਾਰ ਦਾ ਧਾਰਮਿਕ ਇਤਿਹਾਸ , 1948
- ਕੁਦਰਤ ਦੇ ਚਮਤਕਾਰ, 1947
- ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਘੱਲੂਘਾਰਾ, 1948
- ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ , 1951
- ਬਾਬਾ ਖੁਦਾ ਸਿੰਘ, 1962
- ਬਾਬਾ ਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨੌਰੰਗਾਬਾਦ, 1962
- ਤਖਤਾਂ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ, 1966
- ਨਕਲੀ ਨਿਰੰਕਾਰੀ, 1967
- ਸ਼ਹੀਦ ਦਰਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਫੇਰੂਮਾਨ, 1968
- ਰਾਧਾ ਸਵਾਮੀ ਮੱਤ ਦਰਪਨ, 1969
- ਗੁਰਬਾਣੀ ਐਸੇ ਜਗ ਮਹਿ ਚਾਨਣ, 1975
- ਕੂਕਾ ਗੁਰੂ ਡਮ, 1972
- ਮਹਾਬਲੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ, 1974
- ਹਿੰਦ ਦੀ ਚਾਦਰ ਗੁਰੂ ਤੇਗ ਬਹਾਦਰ, 1975
- ਅਕਾਲੀ ਲਹਿਰ ਦੇ ਮਹਾਨ ਨੇਤਾ, 1976
- ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਸਿਫਤੀ ਦਾ ਘਰ , 1977
ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ
ਸੋਧੋਸਿੰਘ ਦਾ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਮੀਤ ਜਥੇਦਾਰ ਵਜੋਂ ਉਦਘਾਟਨ 19 ਦਸੰਬਰ 1937 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਮੋਹਨ ਸਿੰਘ ਨਾਗੋਕੇ ਦੇ ਨਾਲ 1948 ਤੱਕ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 1952 ਤੋਂ 15 ਫਰਵਰੀ 1955 ਤੱਕ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਵਜੋਂ ਸੇਵਾ ਕੀਤੀ। ਮਾਸਟਰ ਤਾਰਾ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਸਿਆਸੀ ਮੱਤਭੇਦ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਅਸਤੀਫਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ।[4]
ਪਰਿਵਾਰਕ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਜੀਵਨ
ਸੋਧੋ1918 ਵਿਚ ਸਿੰਘ ਦਾ ਵਿਆਹ ਮੰਗਲ ਸਿੰਘ ਦੀ ਪੁੱਤਰੀ ਸ਼ਾਂਤ ਕੌਰ ਨਾਲ ਹੋਇਆ। ਜੋੜੇ ਦੇ ਛੇ ਬੱਚੇ ਸਨ।[5]
ਮੌਤ
ਸੋਧੋਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਦੇ ਸਾਥੀ ਦਇਆ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ, ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲੇ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਦੇ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਉੱਤੇ ਕਬਜ਼ੇ ਦੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਉਸਦੀ ਹੱਤਿਆ ਕਰ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਸ ਕਿੱਤੇ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਬੇਅਦਬੀ ਦੱਸਿਆ।[6]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Nirankari, Dr Maan Singh (1900s). Giani Partap Singh Ji. Darbar Printing Press. p. 17.Nirankari, Dr Maan Singh (1900s). Giani Partap Singh Ji. Darbar Printing Press. p. 17.
- ↑ Nirankari, Dr Maan Singh (1900s). Giani Partap Singh Ji. Darbar Printing Press. p. 17.
- ↑ 3.0 3.1 Nirankari, Dr Maan Singh (1900s). Giani Partap Singh Ji. Darbar Printing Press. p. 17.Nirankari, Dr Maan Singh (1900s). Giani Partap Singh Ji. Darbar Printing Press. p. 17.
- ↑ Nirankari, Dr Maan Singh (1900s). Giani Partap Singh Ji. Darbar Printing Press. p. 17.Nirankari, Dr Maan Singh (1900s). Giani Partap Singh Ji. Darbar Printing Press. p. 17.
- ↑ Nirankari, Dr Maan Singh (1900s). Giani Partap Singh Ji. Darbar Printing Press. p. 17.Nirankari, Dr Maan Singh (1900s). Giani Partap Singh Ji. Darbar Printing Press. p. 17.
- ↑ Nirankari, Dr Maan Singh (1900s). Giani Partap Singh Ji. Darbar Printing Press. p. 17.Nirankari, Dr Maan Singh (1900s). Giani Partap Singh Ji. Darbar Printing Press. p. 17.