ਸਨਾਤਨ ਧਰਮ
|
| ਇਤਿਹਾਸ · ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤੇ |
| ਸੰਪ੍ਰਦਾਏ · ਆਗਮ |
| ਯਕੀਨ ਅਤੇ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ |
|---|
| ਦੁਬਾਰਾ ਜਨਮ · ਮੁਕਤੀ |
| ਕਰਮ · ਪੂਜਾ · ਮਾਇਆ |
| ਦਰਸ਼ਨ · ਧਰਮ |
| ਵੇਦਾਂਤ ·ਯੋਗ |
| ਸ਼ਾਕਾਹਾਰ · ਆਯੁਰਵੇਦ |
| ਯੱਗ · ਸੰਸਕਾਰ |
| ਭਗਤੀ {{ਹਿੰਦੂ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ}} |
| ਗ੍ਰੰਥ |
| ਵੇਦ ਸੰਹਿਤਾ · ਵੇਦਾਂਗ |
| ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਗ੍ਰੰਥ · ਜੰਗਲੀ |
| ਉਪਨਿਸ਼ਦ · ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ |
| ਰਾਮਾਇਣ · ਮਹਾਂਭਾਰਤ |
| ਨਿਯਮ · ਪੁਰਾਣ |
| ਸ਼ਿਕਸ਼ਾਪਤਰੀ · ਵਚਨਾਮ੍ਰਤ |
| ਸੰਬੰਧਿਤ ਵਿਸ਼ੇ |
| ਦੈਵੀ ਧਰਮ · |
| ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ |
| ਗੁਰੂ ਅਤੇ ਸੰਤ · ਮੰਦਿਰ ਦੇਵਸਥਾਨ |
| ਯੱਗ · ਮੰਤਰ |
| ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ · ਤਿਓਹਾਰ |
| ਵਿਗ੍ਰਹ |
| ਫਾਟਕ:ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ |
|
|
| ਹਿੰਦੂ ਤੱਕੜੀ ਢਾਂਚਾ |
ਸਨਾਤਨ ਧਰਮ (ਦੇਵਨਾਗਰੀ: सनातन धर्म, ਅਰਥ "ਅਨੰਤ ਧਰਮ", "ਅਨੰਤ ਆਦੇਸ") ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੁਆਰਾ ਹਿੰਦੂਧਰਮ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਪੁਰਜ਼ੋਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਹਿੰਦੂਧਰਮ ਦੇ "ਅਨੰਤ" ਸੱਚ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਵੀ ਅਰਥ "ਪ੍ਰਾਕ੍ਰਿਤਿਕ ਅਤੇ ਅਨੰਤ ਜੀਵਨ ਦਾ ਤਰੀਕਾ" ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਟਰਮ ਭਾਰਤੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਮਸ਼ਹੂਰ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਲ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਨਾਤਨ ਧਰਮ ਵੀ ਅਣੁੱਠੀ ਅਤੇ ਪੂਰੀ ਫਰਮ ਦੇ ਫਰਜ਼ ਅਤੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦੀ ਸੂਚੀ ਨੂੰ ਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਸਨਾਤਨੀ ਨਾਮੂਨੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਆਪਣੇ ਨਾਂ ਦਾ ਸਹਿਕਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਹੋਣਗੇ।
ਵ੍ਯੁਤਪਤੀ
ਸੋਧੋਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਵਿੱਚ, ਸਨਾਤਨ ਧਰਮ ਲਗਭਗ "ਸਦੀਵੀ ਨਿਯਮ" ਜਾਂ ਘੱਟ ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਤੌਰ 'ਤੇ, "ਸਦੀਵੀ ਰਾਹ" ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਪਾਲੀ ਵਿੱਚ, ਸਮਾਨ ਸ਼ਬਦ ਧਮੋ ਸਨਾਤਨੋ (ਧਮੋ ਸਨਤਨੋ) ਹੈ। ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ, ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਤਤਸਮ ਧਰਮ ਧਰਮ ਨੂੰ " ਧਰਮ " [1] ( ਸਨਾਤਨ ਧਰਮ ) ਵਜੋਂ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ।
ਧਰਮ ਦਾ ਅਨੁਵਾਦ ਅਕਸਰ "ਫ਼ਰਜ਼", "ਧਰਮ" ਜਾਂ "ਧਾਰਮਿਕ ਕਰਤੱਵ" ਵਜੋਂ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਸਦਾ ਡੂੰਘਾ ਅਰਥ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਦੇ ਮੂਲ " ਧ੍ਰਿ " ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਸਥਾਈ ਰੱਖਣਾ" ਜਾਂ "ਉਹ ਜੋ ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਨਾਲ ਅਟੁੱਟ ਹੈ" (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਖੰਡ ਦਾ ਧਰਮ ਮਿੱਠਾ ਹੋਣਾ, ਅੱਗ ਗਰਮ ਹੋਣਾ ਹੈ)। ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦੇ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਉਹ ਕਰਤੱਵ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਪੈਦਾਇਸ਼ੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਜੋ ਅਧਿਆਤਮਿਕ ਅਤੇ ਭੌਤਿਕ ਦੋਵੇਂ ਹਨ, ਦੋ ਅਨੁਸਾਰੀ ਕਿਸਮਾਂ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ:
- ਸਨਾਤਨ-ਧਰਮ - ਆਤਮ (ਸਵੈ) ਵਜੋਂ ਆਪਣੀ ਆਤਮਿਕ (ਸੰਵਿਧਾਨਕ) ਪਛਾਣ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਨਿਭਾਏ ਗਏ ਕਰਤੱਵ ਅਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਹਰ ਕਿਸੇ ਲਈ ਸਮਾਨ ਹਨ। ਆਮ ਕਰਤੱਵਾਂ ਵਿੱਚ ਇਮਾਨਦਾਰੀ, ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਤੋਂ ਪਰਹੇਜ਼, ਸ਼ੁੱਧਤਾ, ਸਦਭਾਵਨਾ, ਦਇਆ, ਧੀਰਜ, ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ, ਸਵੈ-ਸੰਜਮ, ਉਦਾਰਤਾ ਅਤੇ ਤਪੱਸਿਆ ਵਰਗੇ ਗੁਣ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। [2]
- ਵਰਨਾਸ਼ਰਮ-ਧਰਮ ( a.k.a. ਸਵਧਰਮ) - ਕਿਸੇ ਦੇ ਪਦਾਰਥਕ (ਸ਼ਰਤ) ਸੁਭਾਅ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਕੀਤੇ ਗਏ ਕਰਤੱਵ ਅਤੇ ਉਸ ਖਾਸ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਵਿਅਕਤੀ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਿਸੇ ਦਾ "ਆਪਣਾ ਕਰਤੱਵ" ਉਸਦੀ ਸ਼੍ਰੇਣੀ ਜਾਂ ਵਰਣ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੇ ਪੜਾਅ ਅਨੁਸਾਰ ਸਨਾਤਨ-ਧਰਮ ਦੇ ਨਾਲ ਟਕਰਾਅ ਵਿੱਚ ਜਿੱਤਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਇੱਕ ਯੋਧਾ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਜ਼ਖਮੀ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ ਵਿੱਚ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ)। [2]
ਸਨਾਤਨ-ਧਰਮ ਦੀ ਧਾਰਨਾ ਅਨੁਸਾਰ ਜੀਵ ( ਆਤਮਾ ) ਦਾ ਅਨਾਦਿ ਅਤੇ ਅੰਦਰੂਨੀ ਝੁਕਾਅ ਸੇਵਾ (ਸੇਵਾ) ਕਰਨਾ ਹੈ। ਸਨਾਤਨ-ਧਰਮ, ਅੰਤਰੀਵ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਤੇ, ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਅਤੇ ਸਵੈ-ਸਿੱਧ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸਾਡੀ ਅਸਥਾਈ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਤੋਂ ਪਰੇ ਹਨ। [3]
ਇਤਿਹਾਸ
ਸੋਧੋਧਰਮ ਸਨਾਤਨ ਸ਼ਬਦ ਕਲਾਸੀਕਲ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਮਨੁਸਮ੍ਰਿਤੀ (4-138) [4] (c.2nd-3rd cent. ਸੀਈ) ਅਤੇ ਭਾਗਵਤ ਪੁਰਾਣ [5] [6] (ਸੀ. 9ਵੀਂ-10ਵੀਂ ਸਦੀ) ਵਿੱਚ। CE)
19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਹਿੰਦੂ ਪੁਨਰ-ਸੁਰਜੀਤੀ ਅੰਦੋਲਨ ਦੌਰਾਨ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਇੱਕ ਨਾਮ ਵਜੋਂ ਇੱਕ ਧਰਮ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਮੁੜ ਸੁਰਜੀਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਜੋ " ਹਿੰਦੂ " ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕੇ, ਜੋ ਕਿ ਗੈਰ-ਮੂਲ ਫ਼ਾਰਸੀ ਮੂਲ ਦਾ ਹੈ। [7] [8]
ਅੱਜ, ਸਨਾਤਨ ਧਰਮ ਸਿਰਫ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। [9] ਵਰਤਮਾਨ ਸਮੇਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿੱਚ, ਸਨਾਤਨ ਧਰਮ ਸ਼ਬਦ ਘੱਟ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਆਰੀਆ ਸਮਾਜ ਵਰਗੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਅਪਣਾਏ ਗਏ ਸਮਾਜਿਕ-ਰਾਜਨੀਤਕ ਹਿੰਦੂਵਾਦ ਦੇ ਉਲਟ ਇੱਕ "ਰਵਾਇਤੀ" ਜਾਂ ਸਨਾਤਨ ("ਅਨਾਦੀ") ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। [10] [11] ]। [11] [12] ਲਾਹੌਰ ਸਨਾਤਨ ਧਰਮ ਸਭਾ ਵੱਲੋਂ ਹਿੰਦੂ ਪਰੰਪਰਾ ਨੂੰ ਸੁਧਾਰਾਂ ਦੇ ਹਮਲੇ ਵਿਰੁੱਧ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਦੇ ਯਤਨਾਂ ਦੇ ਉਲਟ, ਹੁਣ ਇਸ ਗੱਲ 'ਤੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਸਨਾਤਨ ਧਰਮ ਕਠੋਰ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ, ਇਸ ਨੂੰ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਲਈ ਸਰਬੋਤਮ ਅਤੇ ਸੰਪੂਰਨ ਗਿਆਨ ਨੂੰ ਛੱਡੇ ਬਿਨਾਂ ਸੰਮਲਿਤ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਕਰਮ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਸਨਾਤਨ ਦੀ ਕੋਈ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਅਤੇ ਅੰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। [13]
ਅਰਸ਼ ਧਰਮ
ਸੋਧੋਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਸ਼ਬਦ ਅਰਸ਼ ਰਿਸ਼ੀਆਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਜਾਂ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ; ਤੁਸੀਂ ਬ੍ਰਹਮ ਅਰਸ਼ ਮੈਂ, ਮਹਾਂ ਅਰਸ਼ ਮੈਂ, ਦੇਵ ਅਰਸ਼ ਮੈਂ, ਆਦਿ ਸੁਣ ਸਕਦੇ ਹੋ।
ਰਿਸ਼ੀਆਂ (ਰਿਸ਼ੀਆਂ ਦੀਆਂ ਹੋਰ ਸਟੀਕੀਆਂ) ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਅਰਸ਼ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਰਸ਼ ਗ੍ਰੰਥ, ਅਰਸ਼ ਵਾਕਿਆ ਆਦਿ।
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਜਿਵੇਂ ਸਨਾਤਨ ਧਰਮ ਵੇਦਾਂ 'ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਵੈਦਿਕ ਧਰਮ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵੇਦ ਰਿਸ਼ੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ ਜੋ ਵੈਦਿਕ ਭਜਨਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਤਾ (ਦਰਸ਼ਕ) ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਰਿਸ਼ੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਰਧਾਰਿਤ ਵੈਦਿਕ ਧਰਮ ਨੂੰ ਅਰਸ਼ ਧਰਮ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। [14]
ਹੋਰ ਸੰਪਰਦਾਵਾਂ ਨਾਲ ਮੁਕਾਬਲਾ
ਸੋਧੋਸਨਾਤਨੀਆਂ ਅਤੇ ਸੁਧਾਰਵਾਦੀਆਂ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਆਰੀਆ ਸਮਾਜ, ਰਾਧਾ ਸੁਆਮੀ ਅਤੇ ਰਾਮਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਮਿਸ਼ਨ ) ਨੇ ਇੱਕ ਸਦੀ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਅਨੁਯਾਈਆਂ ਲਈ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਕਈ ਵਾਰ ਹਿੰਦੂ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘੇ ਮਤਭੇਦ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦੱਖਣੀ ਅਫ਼ਰੀਕੀ ਹਿੰਦੂਆਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ਜੋ ਆਰੀਆ ਵਿੱਚ ਵੰਡੇ ਗਏ ਸਨ। ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਸਨਾਤਨੀਆਂ। [15] ਜਦੋਂ ਕਿ ਸੁਧਾਰਵਾਦੀ ਸਮੂਹ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਬਿਹਤਰ ਢੰਗ ਨਾਲ ਸੰਗਠਿਤ ਸਨ, 1860 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਤੱਕ, ਸਨਾਤੀ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਅੰਦਰੂਨੀ ਵਿਰੋਧੀ-ਸੁਧਾਰ ਦੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਚੱਲ ਰਹੀ ਸੀ, ਅਤੇ ਆਧੁਨਿਕ ਲੀਹਾਂ 'ਤੇ ਰੂੜ੍ਹੀਵਾਦੀ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨ ਲਈ ਸਮਾਜ ਉਭਰਿਆ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ 1873 ਵਿੱਚ ਸਨਾਤਨ ਧਰਮ ਰਕਸ਼ਨੀ ਸਭਾ [16] [17] ਕੁਝ ਧਾਰਮਿਕ ਟਿੱਪਣੀਕਾਰਾਂ ਨੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਅੰਦਰ ਸਨਾਤਨ-ਸਮਾਜੀ ਵੰਡ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਈਸਾਈ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਕੈਥੋਲਿਕ - ਪ੍ਰੋਟੈਸਟੈਂਟ ਵੰਡ ਦੇ ਸਮਾਨ ਕੀਤੀ ਹੈ। [18]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
ਸੋਧੋ
- ਹਿੰਦੂ ਆਦਰਸ਼ਵਾਦ
- ਨਵ-ਵੇਦਾਂਤ
- ਹਿੰਦੂ ਪੁਨਰ-ਸੁਰਜੀਤੀ
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ its Sanskrit meaning has the sense of "law", or more literally "that which supports; what is firmly established", from an original meaning of "wooden post used as support".
- ↑ 2.0 2.1 "Sanatana dharma | Hinduism". Encyclopedia Britannica (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2021-07-04.
- ↑ "Sanatana Dharma". The Heart of Hinduism. Retrieved 2020-04-17.
Dharma is often translated as "duty," "religion" or "religious duty" and yet its meaning is more profound, defying concise English translation. The word itself comes from the Sanskrit root "dhri," which means "to sustain." Another related meaning is "that which is integral to something." For example, the dharma of sugar is to be sweet and the dharma of fire to be hot. Therefore, a person's dharma consists of duties that sustain them, according to their innate characteristics. Such characteristics are both material and spiritual, generating two corresponding types of dharma:
(a) Sanatana-dharma – duties which take into account the person's spiritual (constitutional) identity as atman and are thus the same for everyone.
(b) Varnashrama-dharma – duties performed according to one's material (conditional) nature and specific to the individual at that particular time (see Varnashrama Dharma).
According to the notion of sanatana-dharma, the eternal and intrinsic inclination of the living entity (atman) is to perform seva (service). Sanatana-dharma, being transcendental, refers to universal and axiomatic laws that are beyond our temporary belief systems. ... - ↑ Manusmriti (4-138),
... "Satyam bruyatpriyam bruyanna bruyatsatyamapriyam. Priyam cha nanrtam bruyadesa dharmah sanatanah." (Translation: "Speak the truth, speak the truth that is pleasant. Do not speak the truth to manipulate. Do not speak falsely to please or flatter someone. This is the quality of the eternal dharma") ...
- ↑ Srimad-Bhagavatam (Bhagavata Purana) (8.14.4),
... "catur-yugānte kālena grastāñ chruti-gaṇān yathā । tapasā ṛṣayo 'paśyan yato dharmaḥ sanātanaḥ" (Translation: "At the end of every four yugas, the great saintly persons, upon seeing that the eternal [sanātanaḥ] occupational duties [dharmaḥ] of mankind have been misused, reestablish the principles of religion.") ...
. Other shlokas are 3.16.18 (sanātano dharmo); 7.11.2 (dharmaṁ sanātanam); 7.11.5 (sanātanaṁ dharmaṁ); 8.8.39, 8.14.4, 10.4.39 (dharmaḥ sanātanaḥ). - ↑ Authority, Anxiety, and Canon By Laurie L. Patton, P. 103.
- ↑ The Concise Oxford Dictionary of World Religions. Ed. John Bowker. Oxford University Press, 2000
- ↑ J. Zavos, Defending Hindu Tradition: Sanatana Dharma as a Symbol of Orthodoxy in Colonial India, Religion (Academic Press), Volume 31, Number 2, April 2001, pp. 109-123; see also R. D. Baird, "Swami Bhaktivedanta and the Encounter with Religions", Modern Indian Responses to Religious Pluralism, edited by Harold Coward, State University of New York Press, 1987)
- ↑ Lester R. Kurtz (2007), Gods in the global village: the world's religions in sociological perspective, Pine Forge Press, 2007, p. 49, ISBN 9781412927154,
... Hinduism — or Sanatana Dharma, as some believers prefer to call it — is askewed now in religious tradition and the remenants of the Truth of it is what is being talked about here. It now encompass layers of complex deposits from many different cultures over the centuries. Its remarkable diversity and doctrinal tolerance ...
- ↑ Dansk etnografisk forening (1995), Folk, Volumes 36-37, Dansk etnografisk forening, 1995,
... The Arya Samaj and their activities can be understood as representing a cultural revivalist movement ... the orthodox Hindus, the Sanatanis, who supported and protected Sanatan Dharm (eternal religion) ...
- ↑ 11.0 11.1 Anupama Arya (2001), Religion and politics in India: a study of the role of Arya Samaj, K.K. Publications, 2001,
... the Samaj is opposed to idol worship which is practised in the traditional Sanatan Dharma of Hindu ... difference between the Arya Samaj and those movements was that the former was a revivalist and a fundamentalist movement ...
ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid<ref>tag; name "ref55micac" defined multiple times with different content - ↑ Robin Rinehart (1999), One lifetime, many lives: the experience of modern Hindu hagiography, Oxford University Press US, 1999, ISBN 9780788505553,
... the Lahore Sanatana Dharma Sabha [society for the eternal dharma], which was an organization dedicated to preserving what it considered the true Hindu tradition against the onslaught of reform and revival groups ...
- ↑ "Sanatan Mission". Sanatan Mission (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2019-11-12.
- ↑ "Why is Sanātana Dharma also sometimes called Ārṣa Dharma?". Hinduism Stack Exchange (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2023-05-25.
- ↑ Thillayvel Naidoo (1992), The Arya Samaj movement in South Africa, Motilal Banarsidass Publ., 1992, ISBN 978-81-208-0769-3,
... The reception accorded the Arya Samaj ... The Hindu community ... was split into two camps, one supportive and the other antagonistic ... attitudes of intransigence which characterised dialogue between the two groups ... the two terms "Samajists" and "Sanatanis" came into vogue ...
- ↑ Philip Lutgendorf (1991), The life of a text: performing the Rāmcaritmānas of Tulsidas, University of California Press, 1991, ISBN 978-0-520-06690-8,
... Perhaps the most significant impact of the Arya Samaj, the most reformist ... came from the organizational model it presented, which increasingly came to be emulated by orthodox groups ... the Sanatan Dharm Rakshini Sabha ... formed in Calcutta in 1873 ...
- ↑ Tika Ram Sharma, D. M. Gupta (1987), Essays on Rabindranath Tagore, Vimal Prakashan, 1987,
... The aftermath of the bitter and violent attack of Aryasamaj on idol-worship and an equally enthusiastic rebuttal by Sanatanis in the first three decades of this century presented as alarming a scene as a clash between Hindu and Muslim ...
- ↑ Agehananda Bharati (Swami) (1972), The Asians in East Africa: Jayhind and UhuruProfessional-technical series, Nelson-Hall Co., 1972, ISBN 978-0-911012-49-1,
... If we regard the Arya Samaj as a Protestant movement— and it is that on all counts— and the sanatanis as the traditionalists, the Hindu "Catholics," so to speak ...