ਸੁਦੇਸ਼ਨਾ
ਹਿੰਦੂ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਮਹਾਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਸੁਦੇਸ਼ਨਾ ਰਾਜਾ ਵਿਰਾਟ ਦੀ ਪਤਨੀ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਪਾਂਡਵਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਲਾਵਤਨੀ ਦੌਰਾਨ ਪਨਾਹ ਲੈ ਕੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਿਤਾਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਉੱਤਰ, ਉੱਤਰਾ, ਸ਼ਵੇਤਾ ਅਤੇ ਸ਼ੰਖਾ ਦੀ ਮਾਂ ਸੀ, ਉਸ ਦਾ ਕੀਚਕ ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਭਰਾ ਅਤੇ ਸਾਹਤਿਨਕਾ ਨਾਮ ਦਾ ਇੱਕ ਭਾਣਜਾ ਸੀ।[1]
| ਸੁਦੇਸ਼ਨਾ | |
|---|---|
 ਸੁਦੇਸਨਾ ਸਿੰਘਾਸਨ 'ਤੇ ਬੈਠੇ ਹੋਏ ਅਤੇ ਦਰੋਪਦੀ ਨਿੱਜੀ ਸਹਾਇਕ ਦੇ ਰੂਪ 'ਚ | |
| ਜਾਣਕਾਰੀ | |
| ਪਤੀ/ਪਤਨੀ(ਆਂ} | ਵਿਰਾਟ |
| ਬੱਚੇ | ਉੱਤਰਾ, ਉੱਤਰ, ਸ਼ਵੇਤਾ, ਅਤੇ ਸ਼ੰਖਾ |
ਮਹਾਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੁਦੇਸ਼ਨਾ ਦਾ ਮੂਲ ਰਾਜ ਨਿਰਧਾਰਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਉਸ ਦਾ ਵੱਡਾ ਭਰਾ, ਕੀਚਕ, ਮਾਤਸਿਆ ਫ਼ੌਜ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸੇਨਾਪਤੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਸੁਦੇਸ਼ਨਾ ਖ਼ੁਦ ਮਾਤਸਿਆ ਮੂਲ ਦੀ ਹੈ ਆਧੁਨਿਕ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ 'ਚ ਨਾਮ ਦਾ ਅਰਥ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ।
ਮਹਾਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਭੂਮਿਕਾ
ਸੋਧੋਪਾਂਡਵਾਂ ਦੇ 13ਵੇਂ ਸਾਲ ਦੀ ਜਲਾਵਤਨੀ ਦੌਰਾਨ, ਸੁਦੇਸ਼ਨਾ ਅਣਜਾਣੇ ਵਿੱਚ ਪਾਂਡਵਾਂ ਅਤੇ ਦ੍ਰੌਪਦੀ ਦੀ ਹਿਮਾਇਤੀ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਦ੍ਰੋਪਦੀ ਉਸ ਦੀ ਨੌਕਰਾਨੀ, ਸਾਈਰਾਂਧਰੀ ਦੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੇਸ਼ ਹੋਈ। ਸੁਦੇਸ਼ਨਾ ਇੱਕ ਦਿਨ ਆਪਣੇ ਕਮਰੇ ਦੀ ਖਿੜਕੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਦੇਖ ਰਹੀ ਸੀ, ਤਾਂ ਦ੍ਰੋਪਦੀ ਨੂੰ ਮਾਰਕੀਟ ਵਿੱਚ ਭਟਕਦਿਆਂ ਦੇਖਿਆ। ਉਸਦੀ ਖੂਬਸੂਰਤੀ ਤੋਂ ਹੈਰਾਨ ਹੋ ਕੇ, ਸੁਦੇਸ਼ਨਾ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਪੁੱਛਗਿੱਛ ਕੀਤੀ। ਦ੍ਰੋਪਦੀ ਨੇ ਸਾਈਰਾਂਧਰੀ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਇੰਦਰਪ੍ਰਸਥ ਦੀ ਇੱਕ ਸਾਬਕਾ ਨਿੱਜੀ ਸਹਾਇਕ ਸੀ, ਹੁਣ ਪਾਂਡਵਾਂ ਦੇ ਆਪਣਾ ਰਾਜ ਗੁਆਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਨੌਕਰੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾ ਹੈ।
ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ, ਸੁਦੇਸ਼ਨਾ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਸਹਿਣਾ ਪਿਆ ਕਿਉਂਕਿ ਉੱਤਰ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਭਰਾ ਦੋਵੇਂ ਮਾਰੇ ਗਏ ਸਨ। ਯੁੱਧ ਦੇ ਅੰਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸ ਦਾ ਪਤੀ, ਉਸਦੇ ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਸਾਰੀ ਮਤਸਿਆ ਦੀ ਫੌਜ ਪਾਂਡਵ ਦੀ ਜਿੱਤ ਵਿੱਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖ਼ਤਮ ਹੋ ਗਈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਸ ਦਾ ਪੋਤਾ, ਪਰਿਕਸ਼ਿਤ, ਇੱਕ ਪੁਨਰ- ਜੁੜਿਆ ਹਸਤਨਾਪੁਰ ਦਾ ਨਵਾਂ ਵਾਰਸ ਬਣ ਗਿਆ। ਸੁਦੇਸ਼ਨਾ ਪਰਿਕਸ਼ਿਤ ਦੇ ਜਨਮ ਲਈ ਮੌਜੂਦ ਹੈ। ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜੋ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਜਾਦੂ ਕਰਨ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪੋਤੇ ਨੂੰ ਬਚਾਉਂਦੀ ਹੈ।[2]
ਬਾਅਦ ਵਿਚ, ਜਦੋਂ ਕਿਚਕਾ ਰਹੱਸਮਈ ਹਾਲਤਾਂ (ਅਸਲ ਵਿਚ ਭੀਮ ਦੁਆਰਾ ਮਾਰਿਆ ਗਿਆ) ਦੇ ਅਧੀਨ ਮਰ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਸੁਦੇਸ਼ਨਾ ਘਬਰਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸਈਰਨਧ੍ਰੀ ਨੂੰ ਮੁਆਫੀ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਨੂੰ ਸੱਚ ਹੁੰਦਾ ਵੇਖ ਕੇ ਸੁਦੇਸ਼ਨਾ ਨੇ ਪਛਾਣ ਲਿਆ ਕਿ ਸਾਈਂਰਧਰੀ ਕੋਈ ਆਮ ਔਰਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਇਹ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਕਰਦਿਆਂ ਕਿ ਸਾਈਂਰਧਰੀ ਦੇ ਸ਼ਬਦ ਸੱਚੇ ਹੋ ਜਾਣਗੇ, ਸੁਦੇਸ਼ੇਨਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨੂੰ ਕਿਚਕਾ ਦੀ ਮੌਤ ਲਈ ਸਾਈਂਰਧਰੀ ਨੂੰ ਸਜ਼ਾ ਦੇਣ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ।
ਜਦੋਂ ਸੁਸਾਰਮਾ ਅਤੇ ਤ੍ਰਿਗਤਾ ਮੱਤਸਿਆ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਸੁਦੇਸ਼ਨਾ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਅਤੇ ਸੈਨਾ ਨੂੰ ਬੰਦ ਵੇਖਦੀ ਹੈ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, ਜਦੋਂ ਕੌਰਵਾਂ ਨੇ ਦੂਸਰੀ ਦਿਸ਼ਾ ਤੋਂ ਹਮਲਾ ਕੀਤਾ, ਤਾਂ ਉਹ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਬਚਾਅ ਪੱਖ ਨੂੰ ਸਿਰਫ ਸੰਗ੍ਰਹਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੀ ਸੀ ਤਾਂ ਕਿ ਪਤਾ ਲੱਗ ਸਕੇ ਕਿ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸੈਨਿਕ ਬਚੇ ਹਨ। ਉਸ ਦਾ ਜਵਾਨ ਪੁੱਤਰ, ਉੱਤਰ, ਸ਼ੇਖੀ ਮਾਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਇਕੱਲੇ ਹੱਥ ਨਾਲ ਕੌਰਵਾਂ ਨੂੰ ਹਰਾ ਦੇਵੇਗਾ, ਅਤੇ ਸਫ਼ਰ ਕਰਨ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ। ਇਹ ਜਾਣਦੇ ਹੋਏ ਕਿ ਉਸ ਦੇ ਬੇਟੇ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ, ਸੁਦੇਸ਼ਨਾ ਉਸ ਨਾਲ ਗੱਲ ਕਰਨ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਉਸ ਉੱਤਰ ਵਿਚਲੇ ਸਾਈਰਧਾਰੀ ਨੇ ਬ੍ਰਿਹਾਨਾ ਨੂੰ (ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਅਰਜੁਨ ਦੇ ਭੇਸ 'ਚ) ਆਪਣਾ ਰਥ ਮੰਨਦਿਆਂ ਹੋਏ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜੇ ਉੱਤਰ ਅਜਿਹਾ ਕਰਦਾ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਕੋਈ ਨੁਕਸਾਨ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ਉੱਤਰ declineਰਤ ਦੇ ਹੱਥਾਂ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਰੱਥ ਰੱਖਣਾ ਨਹੀਂ ਚਾਹੁੰਦਾ, ਗਿਰਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਸੁਦੇਸ਼ਨਾ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਇਹ ਕਹਿ ਕੇ ਰੱਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਜੇ ਸਯਰਾਂਦਰੀ ਨੇ ਇਹ ਕਿਹਾ ਹੈ, ਇਹ ਸੱਚ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਜਦੋਂ ਉੱਤਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕੌਰਵਾਂ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਅਰਜੁਨ ਹੈ ਜੋ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਰਿਆਂ ਨੂੰ ਹਰਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਨੂੰ ਮਰਨ ਤੋਂ ਰੋਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਮੱਤਸ ਨੂੰ ਡਿੱਗਣ ਤੋਂ ਰੋਕਦਾ ਹੈ।
ਝੜਪ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਾਂਡਵ ਆਪਣੇ-ਆਪ ਨੂੰ ਸਾਹਮਣੇ ਲਿਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਸੁਦੇਸ਼ਨਾ ਭੈਭੀਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਕਿ ਦ੍ਰੋਪਦੀ ਨੇ ਉਸ ਦੀ ਛੱਤ ਹੇਠ ਅਜਿਹਾ ਇਲਾਜ ਸਹਾਰਿਆ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਦ੍ਰੋਪਦੀ ਅਤੇ ਪਾਂਡਵਾਂ ਨੇ ਜਲਦੀ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮੁਆਫ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਸ਼ਾਹੀ ਜੋੜੀ ਦਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਨਾਹ ਦੇਣ ਲਈ ਧੰਨਵਾਦ ਕੀਤਾ। ਉੱਤਰਾ ਦਾ ਵਿਆਹ ਅਰਜੁਨ ਦੇ ਬੇਟੇ ਅਭਿਮਨਿਊ ਨਾਲ ਹੋਇਆ। ਵਿਰਾਟ ਨੇ ਤੁਰੰਤ ਪਾਂਡਵਾਂ ਦੇ ਰਾਜ ਨੂੰ ਮੁੜ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਕਾਰਨਾਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਫੌਜ ਅਤੇ ਸੁਦੇਸ਼ ਦੇ ਬੱਚੇ ਕੁਰੂਕਸ਼ੇਤਰ ਯੁੱਧ ਵਿਚ ਪਾਂਡਵਾਂ ਨਾਲ ਲੜਦੇ ਸਨ।
ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ, ਸੁਦੇਸ਼ਨਾ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਦੇ ਮਾਰੇ ਜਾਣ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਝੱਲ ਰਹੀ ਹੈ। ਯੁੱਧ ਦੇ ਅੰਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸ ਦਾ ਪਤੀ, ਉਸ ਦੇ ਬੱਚੇ ਅਤੇ ਸਾਰੀ ਮੱਤਸ ਦੀ ਫੌਜ ਪਾਂਡਵ ਦੀ ਜਿੱਤ ਵਿਚ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਿਟ ਗਈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਉਸ ਦਾ ਪੋਤਾ, ਪਰਿਕਿਤ, ਇੱਕ ਪੁਨਰ-ਜੁੜਿਆ ਹਸਤੀਨਾਪੁਰ ਦਾ ਨਵਾਂ ਵਾਰਸ ਬਣ ਗਿਆ। ਸੁਦੇਸ਼ਨਾ ਪ੍ਰੀਸ਼ਿਤ ਨੂੰ ਜਨਮ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੈ। ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜੋ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨੂੰ ਜਾਦੂ ਕਰਨ ਲਈ ਬੇਨਤੀ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪੋਤੇ ਨੂੰ ਬਚਾਉਂਦੀ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Dowson, John (1888). A Classical Dictionary of Hindu Mythology and Religion, Geography, History, and Literature. Trubner & Co., London. p. 1.
- ↑ C. Rajagopalachar, Mahābhārata, pp 215