ਹੈਲੋਜਨ

ਹੈਲੋਜਨ ਪੰਜ ਗੈਸਾਂ ਫਲੋਰੀਨ, ਕਲੋਰੀਨ, ਬਰੋਮੀਨ, ਆਇਓਡੀਨ ਤੇ ਐਸਟਾਟੀਨ ਦਾ ਗਰੁੱਪ ਹੈ। ਇਹ ਸਾਰੇ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਤੀਕਾਰਕ ਅਤੇ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਹਨ। ਮਿਆਦੀ ਪਹਾੜਾ ਵਿੱਚ ਇਹ 17ਵੀਂ ਗਰੁੱਪ ਹੈ। ਹੈਲੋਜਨ ਹੋਮੋਨਿਊਕਲੀਅਰ, ਡਾਈਅਟੋਮਿਕ ਅਣੂ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਹੀ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਅੰਕ ਵਧਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਹ ਘੱਟ ਕਿਰਿਆਸ਼ੀਲ ਅਤੇ ਉਚਾ ਪਿਘਲਣ ਦਰਜਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਹੈਲੋਜਨ
ਕੈਲਕੋਜਨ ←    → ਨੋਬਲ ਗੈਸ
ਆਈਯੂਪੈਕ ਸਮੂਹ ਸੰਖਿਆ 17 ਤੱਤ ਪੱਖੋਂ ਨਾਂ ਫਲੋਰੀਨ ਗਰੁੱਪ ਥੋਥਾ ਨਾਂ ਹੈਲੋਜਨ ਕੈਸ ਸਮੂਹ ਸੰਖਿਆ (ਯੂ.ਐੱਸ.; pattern A-B-A) VIIA ਪੁਰਾਣਾ ਆਈਯੂਪੈਕ ਨੰਬਰ (ਯੂਰਪ; pattern A-B) VIIB
↓ ਪੀਰਡ
2	ਫਲੋਰੀਨ (F) 9 [[]]
3	ਕਲੋਰੀਨ (Cl) 17 [[]]
4	ਬਰੋਮੀਨ (Br) 35 [[]]
5	ਆਇਓਡੀਨ (I) 53 [[]]
6	ਅਸਟਾਟੀਨ (At) 85 [[]]
Legend ਪ੍ਰਾਈਮੋਰਡੀਅਲ ਤੱਤ ਟ੍ਰੇਸ ਰੇਡੀਓ ਆਈਸੋਟੋਪ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਅੰਕ ਰੰਗ:

ਇਤਿਹਾਸ

• ਫਲੋਰੀਨ ਖਣਿਜ ਤਾਂ 1529 ਤੋਂ ਪਹਿਲਾ ਦਾ ਜਾਣੀਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪਹਿਲਾ ਇਸ ਖਿਆਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ ਕਿ ਫਲੋਰੀਨ ਦੇ ਯੋਗਿਕ ਅਣਖੋਜੇ ਤੱਤ ਹਨ। ਪਰ 1869 ਵਿੱਚ ਜਾਰਜ ਗੋਰੇ ਨੇ ਹਾਈਡਰੋਫਲੋਰਾਈਡ ਦੇ ਘੋਲ ਵਿੱਚੋਂ ਬਿਜਲੀ ਲੰਘਾਉਣ ਤੇ ਫਲੋਰੀਨ ਦੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੋਈ ਤੇ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸ ਦੀ ਖੋਜ ਹੋਈ।
• ਜਦੋਂ 1774 ਵਿੱਚ ਕਾਰਲ ਵਿਲਹਲਮ ਸਕੀਲੇ ਨੇ ਲੂਣ ਦਾ ਤਿਜ਼ਾਬ ਨੂੰ ਮੈਂਗਨੀਜ਼ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਨਾਲ ਗਰਮ ਕੀਤਾ ਤਾਂ ਕਲੋਰੀਨ ਦੀ ਖੋਜ ਹੋਈ। ਜਿਸ ਦਾ ਨਾਮ ਹੰਫਰੀ ਡੈਵੀ ਨੇ 1807 ਵਿੱਚ ਖੋਜ ਕੀਤੀ।
• ਸੰਨ1820 ਵਿੱਚ ਬਰੋਮੀਨ ਦੀ ਖੋਜ ਅੰਟੋਨੇ ਜਰੋਮੇ ਬਲਾਰਡ ਨੇ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਨੇ ਕਲੋਰੀਨ ਗੈਸ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਬਰਾਇਨ ਵਿੱਚੋਂ ਪਾਸ ਕੀਤੀ ਤਾਂ ਬਰੋਮੀਨ ਪੈਦਾ ਹੋਈ।
• ਬਰਨਾਰਡ ਕੋਰਟੋਇਸ ਨੇ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ। ਤੇ 1931 ਵਿੱਚ ਫਰੇਡ ਅਲੀਸਨ ਨੇ 85 ਵੇਂ ਤੱਤ ਦੀ ਖੋਜ ਕੀਤੀ ਤੇ ਨਾਮ ਰੱਖਿਆ ਅਲਾਬਾਮਾਈਨ।

ਗੁਣ

• ਸਾਰੇ ਹੈਲੋਜਨ ਹੀ ਸੋਡੀਅਮ ਨਾਲ ਕਿਰਿਆ ਕਰਦੇ ਹਨ ਤੇ ਸੋਡੀਅਮ ਕਲੋਰਾਈਡ, ਸੋਡੀਅਮ ਬਰੋਮਾਈਡ, ਸੋਡੀਅਮ ਫਲੋਰਾਈਡ, ਸੋਡੀਅਮ ਆਇਓਡਾਈਡ ਅਤੇ ਸੋਡੀਅਮ ਆਸਟਾਇਡ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ।

2Na + Cl₂ → 2NaCl

• ਲੋਹਾ ਵੀ ਹੈਲੋਜਨ ਨਾਲ ਕਿਰਿਆ ਕਰਕੇ ਲੋਹਾ ਹੈਲਾਇਡ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।

2Fe + 3X₂ → 2FeX₃

ਹੈਲੋਜਨ	ਪਦਾਰਥ	ਬਣਤਰ	ਮਾਡਲ	d(X−X) / pm (ਗੈਸ ਅਵਸਥਾ)	d(X−X) / pm (ਠੋਸ ਅਵਸਥਾ)
ਫਲੋਰੀਨ	F2			143	149
ਕਲੋਰੀਨ	Cl2			199	198
ਬਰੋਮੀਨ	Br2			228	227
ਆਇਓਡੀਨ	I2			266	272

ਹੈਲੋਜਨ	ਸਟੈਂਡਰ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਪੁੰਜ (u)	ਪਿਘਲਣ ਦਰਜਾ (K)	ਪਿਘਲਣ ਦਰਜਾ (°C)	ਉਬਾਲ ਦਰਜਾ (K)	ਉਬਾਲ ਦਰਜਾ (°C)	ਘਣਤਾ (g/cm3at 25 °C)	ਇਲੈਕਟਰੋਨੈਗੇਟਿਵਟੀ (ਪੋਲਿੰਗ ਸਕੇਲ)	ਪਹਿਲੀ ਆਇਉਨਾਈਜੇਸ਼ਨ ਉਰਜਾ (kJ·mol−1)	ਸਹਿਯੋਜਕੀ ਅਰਧ ਵਿਆਸ (pm)
ਫਲੋਰੀਨ	18.9984032(5)	53.53	−219.62	85.03	−188.12	0.0017	3.98	1681.0	71
ਕਲੋਰੀਨ	(35.446; 35.457)	171.6	−101.5	239.11	−34.04	0.0032	3.16	1251.2	99
ਬਰੋਮੀਨ	79.904(1)	265.8	−7.3	332.0	58.8	3.1028	2.96	1139.9	114
ਆਇਓਡੀਨ	126.90447(3)	386.85	113.7	457.4	184.3	4.933	2.66	1008.4	133
ਐਸਟਾਟੀਨ	210	575	302	? 610	? 337	? 6.2–6.5	2.2	? 887.7	?