ਅਕਾਲੀ ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ
ਪਸ਼ੌਰਾ ਸਿੰਘ (1928-2008) ਜਿਸਨੂੰ ਜਥੇਦਾਰ ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਬੁੱਢਾ ਦਲ (ਨਿਹੰਗ ਦਲ) ਦਾ 13ਵਾਂ ਜਥੇਦਾਰ ਸੀ, ਜੋ ਅਕਾਲੀ ਚੇਤ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬਣਿਆ।
ਅਕਾਲੀ ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ | |
|---|---|
 | |
| ਨਿਹੰਗ ਬੁੱਢਾ ਦਲ ਦੇ 13ਵੇਂ ਜਥੇਦਾਰ | |
| ਦਫ਼ਤਰ ਵਿੱਚ 1968–2008 | |
| ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ | ਅਕਾਲੀ ਚੇਤ ਸਿੰਘ |
| ਤੋਂ ਬਾਅਦ | ਅਕਾਲੀ ਸੁਰਜੀਤ ਸਿੰਘ (ਬਾਬਾ ਬਲਬੀਰ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਵਿਵਾਦ) |
| ਨਿੱਜੀ ਜਾਣਕਾਰੀ | |
| ਜਨਮ | ਪਸ਼ੌਰਾ ਸਿੰਘ 1928 ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ, ਪੰਜਾਬ |
| ਮੌਤ | 8 ਮਈ 2008 (ਉਮਰ 80) |
ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ
ਸੋਧੋਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ ਵਿੱਚ ਪਸ਼ੌਰਾ ਸਿੰਘ ਵਜੋਂ ਹੋਇਆ ਸੀ।[1]
ਇਤਿਹਾਸ
ਸੋਧੋਸਰਬਲੋਹ ਗ੍ਰੰਥ
ਸੋਧੋਸਰਬਲੋਹ ਗ੍ਰੰਥ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ 20ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੱਧ ਵਿਚ ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਵਿਸ਼ਾਲ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਉਸਦਾ ਬਹੁਤ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸੀ।
ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨਾਲ ਮੇਲ ਮਿਲਾਪ
ਸੋਧੋ2001 ਵਿੱਚ, ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦੇ ਜਥੇਦਾਰ ਗਿਆਨੀ ਜੋਗਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਵੇਦਾਂਤੀ ਦੁਆਰਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ "ਤਨਖਾਹ" (ਧਾਰਮਿਕ ਦੁਰਵਿਹਾਰ ਦੀ ਸਜ਼ਾ) ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰ ਲਿਆ।
ਇਸੇ ਸਾਲ, ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਪੰਥ ਨਾਲ ਦੁਬਾਰਾ ਜੋੜਨ ਦੀ ਚੋਣ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਇਹ ਫੈਸਲਾ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਾ ਸਰੋਤ ਬਣੇਗਾ। ਊਧੇ ਸਿੰਘ (ਬੁੱਢਾ ਦਲ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਭਤੀਜੇ), ਮਹਾਰਾਜ ਸਿੰਘ, ਪ੍ਰਤਾਪ ਸਿੰਘ, ਜਥੇਦਾਰ ਵੇਦਾਂਤੀ ਦੇ ਨਿੱਜੀ ਸਹਾਇਕ ਪ੍ਰਿਥੀਪਾਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ।[2]
ਸਿੱਖ ਧਾਰਮਿਕ, ਸਮਾਜਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਵਿਚਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰ
ਸੋਧੋਰਾਜਨੀਤਿਕ ਨਜ਼ਰਿਆ
ਸੋਧੋਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਦਾ ਉਤਸ਼ਾਹੀ ਸਮਰਥਕ ਸੀ ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੇ ਨੇੜੇ ਸੀ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਉਸਨੂੰ "ਸਰਕਾਰੀ ਕਠੋਰ" ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ।[3]
70 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਭਾਰਤ ਦੇ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਜ਼ੈਲ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਬਣ ਗਏ ਸਨ। ਜ਼ੈਲ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਕਾਰ ਵੀ ਤੋਹਫ਼ੇ ਵਿੱਚ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸੰਤਾ ਅਤੇ ਸਾਥੀ ਨਿਹੰਗਾਂ ਨੇ ਲਗਾਤਾਰ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀਆਂ ਰੈਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਰਕਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਨੂੰ ਚੋਣਾਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਆਸ਼ੀਰਵਾਦ ਦਿੱਤਾ।
ਆਪਰੇਸ਼ਨ ਬਲੂ ਸਟਾਰ ਦੇ ਬਾਅਦ ਉਹ ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ ਦੁਆਰਾ ਆਯੋਜਿਤ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਰੈਲੀ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਏ। ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਸਿੱਖ ਆਗੂਆਂ ਵੱਲੋਂ ਭਾਰੀ ਆਲੋਚਨਾ ਕੀਤੀ ਗਈ।[4]
ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਗ੍ਰਹਿ ਮੰਤਰੀ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸੀ ਆਗੂ ਬੂਟਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਦੱਸੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।[5]
ਭੰਗ ਪੀਣ ਦਾ ਮੁੱਦਾ
ਸੋਧੋ2001 ਵਿੱਚ, ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਨਿਹੰਗ ਸੰਪਰਦਾਵਾਂ ਦੇ 20 ਮੁਖੀਆਂ ਨਾਲ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਦੁਆਰਾ ਭੰਗ ਦੇ ਸੇਵਨ 'ਤੇ ਪਾਬੰਦੀ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਨਿਹੰਗ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਪਰੰਪਰਾ ਮੌਜੂਦ ਹੈ ਜੋ ਖਾਣਯੋਗ ਭੰਗ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਕਸਰ ਪੀਣ ਵਾਲੇ ਭੰਗ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ।
ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦਾ ਪੁਨਰ ਨਿਰਮਾਣ
ਸੋਧੋਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਨੇ 1984 ਵਿੱਚ ਸਾਕਾ ਨੀਲਾ ਤਾਰਾ ਦੌਰਾਨ ਹੋਏ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਦੀ ਮੁੜ ਉਸਾਰੀ ਕੀਤੀ। ਉਸਾਰੀ ਦਾ ਕੰਮ ਤਨਖਾਹ ਵਾਲੇ ਕਾਮਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਕਾਰਨ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ, ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਬੰਧਕ ਕਮੇਟੀ ਅਤੇ ਵਿਆਪਕ ਸਿੱਖ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਕਈ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨਾਲ ਵਿਵਾਦ ਪੈਦਾ ਹੋ ਗਿਆ।
ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਬਾਬਾ ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਬਰਖਾਸਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।[6][7]
1986 ਦੇ ਸਰਬੱਤ ਖ਼ਾਲਸਾ ਵੇਲੇ ਦਮਦਮੀ ਟਕਸਾਲ ਦੇ ਮੁਖੀ ਬਾਬਾ ਠਾਕੁਰ ਸਿੰਘ ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਹੇਠ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤ ਨੂੰ ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਢਾਹ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।
ਐਸ.ਜੀ.ਪੀ.ਸੀ
ਸੋਧੋਇਹ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ 'ਤੇ ਕਿ ਉਹ ਸ਼੍ਰੋਮਣੀ ਕਮੇਟੀ ਤੋਂ ਕਿਉਂ ਨਾਰਾਜ਼ ਹਨ, ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਨੇ ਕਿਹਾ, " ਇਹ 60 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਗੜਬੜ ਕਰਦੇ ਆ ਰਹੇ ਹਨ, ਇਹ ਸਿਰਫ ਹੰਗਾਮਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਮੈਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਖਾਪੂ ਸਿੰਘ (ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਚ ਖਾਪ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਰੌਲਾ) ਕਹਿੰਦਾ ਹਾਂ)। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਲਹਿਰ ਫੇਲ੍ਹ ਹੋ ਗਈ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਉਹ ਮਾਰਚ ਕੱਢ ਰਹੇ ਹਨ, ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਲੁਕੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਜਦੋਂ ਭਿੰਡਰਾਂਵਾਲਿਆਂ ਦੇ ਆਦਮੀ ਅਕਾਲ ਤਖ਼ਤਦੀ ਬਾਲਕੋਨੀ 'ਤੇ ਸ਼ੌਚ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸੁੱਕਣ ਲਈ ਜਾ ਰਹੇ ਸਨ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕਾਰਵਾਈ ਕਿਉਂ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ।"
2012 ਵਿੱਚ, ਐਸਜੀਪੀਸੀ ਨੇ ਸਮਾਜ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕਰਮ ਦੇ ਕਾਰਨ ਕੇਂਦਰੀ ਸਿੱਖ ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਵਿੱਚ ਸੰਤਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਤਸਵੀਰ ਲਗਾਉਣ ਦੇ ਆਪਣੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਫੈਸਲੇ ਨੂੰ ਉਲਟਾ ਦਿੱਤਾ।[8]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "13) Akali Baba Santa Singh Ji". Shiromani Panth Akali Budha Dal (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2020-12-12. Retrieved 2022-09-02.
- ↑ Walia, Varinder (17 March 2001). "Baba Santa Singh accepts 'tankhah'". The Tribune.
- ↑ "We are the real heirs of the Sikh shrines and traditions: Baba Santa Singh". India Today (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 15 August 1984. Retrieved 2023-06-03.
- ↑ Hazarika, Sanjoy (1984-08-13). "SIKH REBEL IS CHALLENGING RELIGION'S LEADERS". The New York Times (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). ISSN 0362-4331. Retrieved 2023-06-03.
- ↑ "Now, Akalis, Congress woo Nihangs". Indian Express. Retrieved 2023-06-03.
- ↑ "Warrior Sikh excommunicated". UPI (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2023-06-03.
- ↑ "Baba Santa Singh accepts 'tankhah'". The Tribune. Retrieved 2023-06-03.
- ↑ "SGPC doesn't install portrait of Santa Singh at museum". Hindustan Times. 9 May 2012.