ਜੈਪੁਰ ਸਾਹਿਤ ਸੰਮੇਲਨ 2015

ਜੈਪੁਰ ਸਾਹਿਤ ਸੰਮੇਲਨ ਇੱਕ ਸਾਲਾਨਾ ਕੀਤਾ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਸਮਾਰੋਹ ਹੈ, ਜੋ 2006 ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਗੁਲਾਬੀ ਨਗਰ ਜੈਪੁਰ ਵਿੱਚ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਏਸ਼ੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਾਹਿਤ ਸਮਾਰੋਹ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਤੋਂ ਸਾਹਿਤਕਾਰ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ। ਸਾਲ 2015 ਦੇ ਜੈਪੁਰ ਸਾਹਿਤ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਵਹੀਦਾ ਰਹਿਮਾਨ, ਨਸੀਰੂਦੀਨ ਸ਼ਾਹ, ਗਿਰੀਸ਼ ਕਰਨਾਡ, ਵਿਸ਼ਾਲ ਭਾਰਦਵਾਜ, ਬਸ਼ਰਤ ਪੀਰ, ਰੰਗਮੰਚ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਟਿਮ ਸਪਲ, ਜਾਵੇਦ ਅਖ਼ਤਰ, ਪਰਸੂਨ ਜੋਸ਼ੀ, ਅਨੂਪਮਾ ਚੋਪੜਾ, ਸ਼ਬਾਨਾ ਆਜ਼ਮੀ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ-ਸੰਗੀਤ ਜਗਤ ਤੋਂ ਹੋਰ ਕਈ ਹਸਤੀਆਂ ਹਾਜ਼ਰ ਹੋ ਰਹੀਆਂ ਹਨ।

ਜੈਪੁਰ ਸਾਹਿਤ ਸੰਮੇਲਨ 2015
ਕਿਸਮ	ਸਾਹਿਤ ਸਮਾਰੋਹ
ਤਾਰੀਖ/ਤਾਰੀਖਾਂ	21-25 ਜਨਵਰੀ 2014
ਟਿਕਾਣਾ	ਡਿੱਗੀ ਪੈਲੇਸ, ਜੈਪੁਰ, ਭਾਰਤ
ਸਰਗਰਮੀ ਦੇ ਸਾਲ	2006 – ਵਰਤਮਾਨ
ਵੈੱਬਸਾਈਟ
http://jaipurliteraturefestival.org/

ਪਹਿਲਾ ਦਿਨ

ਜੈਪੁਰ ਸਾਹਿਤਕ ਮੇਲੇ 2015 ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਦਿਨ ”ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੀ ਮੁਕੰਮਲ ਆਜ਼ਾਦੀ” ‘ਤੇ ਜ਼ੋਰਦਾਰ ਬਹਿਸ ਹੋਈ ਤੇ ਇਸ ਗੱਲ ‘ਤੇ ਨਿੱਠ ਕੇ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਕਿ ਕੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ”ਬੋਲਣ ਦੀ ਪੂਰੀ ਆਜ਼ਾਦੀ” ਦਾ ਸੱਭਿਆਚਾਰ ਹੈ ਜਾਂ ਇੱਕ ਪਾਰਦਰਸ਼ੀ ਜਿਹਾ ਪਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਤਹਿਤ ਇਹ ਧਿਆਨ ਰੱਖਿਆ ਜਾਵੇ ਕਿ ਲਿਖਣ ਲੱਗਿਆਂ ਇਹ ਹੱਦ ਪਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ। ਬਹਿਸ ਕਰ ਰਹੇ ਕਮੇਟੀ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਤਾਮਿਲਨਾਡੂ ਦੇ ਲੇਖਕ ਪੇਰੂਮੱਲ ਮੁਰੂਗਨ ਦਾ ਸਿੱਧਾ ਨਾਮ ਲਿਆ, ਜਿਸ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਮਗਰੋਂ ਲਿਖਣਾ ਬੰਦ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਲੈ ਲਿਆ ਹੈ। ਅੱਜ ਦੇ ਸੈਸ਼ਨ ”ਕੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਵਣਜ ਨੇ ਚੰਗੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ” ਵਿੱਚ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਵਪਾਰੀਕਰਨ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਵਿਸ਼ਾ ਵਸਤੂ ਉੱਤੇ ਪੈਂਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਬਲਕਿ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਕਮੇਟੀ ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਲੇਖਕ ਨਯਨਤਾਰਾ ਸਹਿਗਲ, ਤਾਮਿਲ ਲੇਖਕ ਸੀ. ਐਸ. ਲਕਸ਼ਮੀ, ਪੱਤਰਕਾਰ ਤੇ ਲੇਖਕ ਮਾਰਕ ਟੱਲੀ ਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਕਾਰਥੀਕਾ ਵੀ. ਕੇ. ਨੇ ”ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ” ਖਤਮ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਉੱਤੇ ਗੱਲਬਾਤ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੁਣ ਅਕਸਰ ਹੀ ਪੁਸਤਕਾਂ ਉੱਤੇ ਜਾਂ ਤਾਂ ਪਾਬੰਦੀਆਂ ਲਾਈਆਂ ਜਾ ਰਹੀਆਂ ਹਨ ਜਾਂ ਫਿਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਾੜਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਇਹ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੰਗਠਨਾਂ ਦੇ ਅਸਹਿਣਸ਼ੀਲ ਵਤੀਰੇ ਦਾ ਪ੍ਰਗਟਾਵਾ ਹੈ। ਇਸ ਸੈਸ਼ਨ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਗੀਤਕਾਰ ਪਰਸੂਨ ਜੋਸ਼ੀ ਨੇ ਕੀਤੀ। ਨਯਨਤਾਰਾ ਸਹਿਗਲ ਅਨੁਸਾਰ ਹੁਣ ਉਹ ਸਮਾਂ ਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਲੇਖਕ ਨੂੰ ”ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਦੇ ਆਹਤ” ਹੋਣ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਕਿਉਂਕਿ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਉਹ ਵਰਤਾਰਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਵਪਾਰ ਨੇ ਨਾ ਕੇਵਲ ਸਾਡੇ ਜੀਵਨ ‘ਚ ਅਹਿਮ ਥਾਂ ਲੈ ਲਈ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਸਾਡੇ ਉੱਤੋਂ ਦੀ ਪੈ ਗਿਆ ਹੈ। ਸਿਆਸਤ, ਵਿਆਹਾਂ ਤੇ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਵਣਜ ਭਾਰੂ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਲੇਖਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹਾ ”ਅੱਜ ਬਿਨਾਂ ਕੋਈ ਸਮਝੌਤਾ ਕੀਤੇ ਬੋਲਣਾ ਹੀ ਪੈਣਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਸਾਰੇ ਉਸ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਦੇ ਖ਼ਿਲਾਫ਼ ਹਾਂ, ਜੋ ਵਿਰੋਧੀ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਚੁੱਪ ਕਰਾਉਣ ‘ਚ ਲੱਗੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਸਮੇਂ ‘ਚ ਜੋ ਸਾਨੂੰ ਲਾਜ਼ਮੀ ਕਰਨਾ ਬਣਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਅੱਗੇ ਗੋਡੇ ਨਾ ਟੇਕੀਏ।” ਤਾਮਿਲ ਨਾਵਲਕਾਰ ਮੁਰੂਗਨ ਨੇ 13 ਜਨਵਰੀ ਨੂੰ ਫੇਸਬੁੱਕ ‘ਤੇ ਐਲਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਲਿਖਣਾ ਬੰਦ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਇੱਕ ਨਾਵਲ ਦਾ ਕੁਝ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਵੱਲੋਂ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸੀ. ਐਸ. ਲਕਸ਼ਮੀ ਅਨੁਸਾਰ ਅਜਿਹਾ, ਖਤਰਨਾਕ ਮਾਹੌਲ ਹੀ ਤਾਮਿਲ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ”ਲਿਖਣ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ” ਲਈ ਖਤਰਾ ਬਣ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸੋਚਣਾ ਪਏਗਾ ਕਿ ਕਮਰਸ਼ੀਅਲ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨਾਵਾਂ ਅਜਿਹੇ ਮਾਹੌਲ ‘ਚ ਕਿਵੇਂ ਜਾਰੀ ਰਹਿ ਸਕਣਗੀਆਂ। ਮਾਰਕ ਟੱਲੀ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਵਰਤਾਰੇ ਲੇਖਕਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਲੱਗਦਾ ਕਿ ਬੋਲਣ ਜਾਂ ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੀ ਮੁਕੰਮਲ ਆਜ਼ਾਦੀ ਜਿਹੀ ਕੋਈ ਚੀਜ਼ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਅਨਸਰਾਂ’ ਨੂੰ ਠੱਲ੍ਹ ਆਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ, ਜੋ ‘ਆਜ਼ਾਦੀ’ ਦੇ ਅਰਥਾਂ ਨੂੰ ਢਾਹ ਲਾ ਰਹੇ ਹਨ।

ਇਸੇ ਸੈਸ਼ਨ ਦੀ ਹੋਰ ਗਤੀਵਿਧੀ ਵਿੱਚ ‘ਪੜਨ ਦੇ ਲੁਤਫ਼’ ਵਿੱਚ ਵਕਤਾ ਵਜੋਂ ਮੰਚ ਉੱਪਰ ਆਏ ਨਾਟਕ-ਲੇਖਕ, ਅਦਾਕਾਰ ਤੇ ਕਵੀ ਗਿਰੀਸ਼ ਕਰਨਾਡ ਦਾ ਮੰਨਣਾ ਹੈ ਕਿ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਨੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੀਆਂ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀਆਂ ਆਦਤਾਂ ਨੂੰ ਖੋਰਾ ਲਾਇਆ ਹੈ ਤੇ ਉਹ ਅਸਲ ਕਿਤਾਬ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਨ ’ਚ ਜੋ ਲੱਜ਼ਤ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਉਸ ਤੋਂ ਮਹਿਰੂਮ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਨ। ਜੈਪੁਰ ਸਾਹਿਤ ਮੇਲੇ ’ਚ ਇੱਕ ਸੈਸ਼ਨ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਵਿੱਚ ਜਿਲਦ ਵਾਲੀਆਂ ਜਾਂ ਪੇਪਰ ਬੈਕ ਪੁਸਤਕਾਂ ਪੜ੍ਹਨ ਦਾ ਰਿਵਾਜ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਉਹ ਤਾਂ ਹਰ ਸਮੇਂ ਟੇਬਲੈਂਟ ਜਾਂ ਆਈਪੈਡ ਨਾਲ ਚਿੰਬੜੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਕਰਨਾਡ ਦੇ ਕੰਨੜ ’ਚ ਲਿਖੇ ਨਾਟਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਤੇ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦ ਹੋਏ ਹਨ ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਹ ਬੜੀ ਪ੍ਰਬਲ ਧਾਰਨਾ ਹੈ ਕਿ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਕਿਤਾਬ ਪੜ੍ਹਨ ਦੇ ਆਨੰਦ ਤੋਂ ਵਾਝੀ ਰਹਿ ਰਹੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਇਹ ਧਾਰਨਾ ਹੈ ਕਿ ਜਿਹੜੀਆਂ ਮੌਜਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਕੀਤੀਆਂ, ਉਹ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਨਹੀਂ ਆਈਆਂ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਰਾਸ਼ਟਰਪਤੀ ਏ ਪੀ ਜੇ ਅਬਦੁਲ ਕਲਾਮ ਦੀ ਸਵੈਜੀਵਨੀ ਵਿੰਗਜ਼ ਆਫ ਫਾਇਰ ਦੀ ਆਡੀਓ ਪੁਸਤਕ ’ਚ ਆਪਣੀ ਆਵਾਜ਼ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਕਰਨਾਡ ਅਨੁਸਾਰ ਨਵੀਂ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਰੋਮਾਂਚਕ ਤਾਂ ਹੈ ਪਰ ਅਸਲ ਕਿਤਾਬਾਂ ਦਾ ਆਨੰਦ ਸਦਾਬਹਾਰ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਈ-ਪੁਸਤਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕੁਝ ਯਾਦ ਨਹੀਂ ਰਹਿੰਦਾ, ਦੂਜਾ ਅਸਲ ਪੁਸਤਕ ਪੜ੍ਹਦਿਆਂ ਤੁਹਾਨੰਣ ਰਹਾਓ ਦਾ ਸਾਹ ਲੈਣ ਦਾ ਤੇ ਮੁੜ ਉਸੇ ਤੋਂ ਪੜ੍ਹਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ’ਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲਿੰਕ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਹੀ ਅੱਗੇ ਲਿਜਾਈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। 77 ਸਾਲਾ ਬਹੁਪੱਖੀ ਕਰਨਾਡ ਦੀਆਂ ਫਿਲਮਾਂ ਤੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਮਾਣ-ਸਨਮਾਨ ਮਿਲੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਹ ਰਾਏ ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਬਾਰੇ ਮੁਕੰਮਲ ਸਮਝ ਨਾ ਹੋਣ ਕਰ ਕੇ ਬਣੀ ਹੋਵੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਕਰ ਕੇ ਟਵਿੱਟਰ ਤੇ ਫੇਸਬੁੱਕ ਨਹੀਂ ਵਰਤਣ ਦਿੰਦਾ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਦੀ ਲਤ ਲੱਗ ਜਾਏਗੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਚੇਤੇ ਕੀਤਾ ਕਿ ਬਚਪਨ ’ਚ ਉਹ ਰਾਤ ਨੂੰ ਪੜ੍ਹ ਨਹੀਂ ਸਕਦੇ ਸਨ ਕਿਉਂਕਿ ਬਿਜਲੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ 7 ਵਜੇ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ ਸੁਆ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਦਿਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਬਹੁਤੀ ਵਿਹਲ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਖੇਡਣਾ ਵੀ ਹੁੰਦਾ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਦਿਲਚਸਪ ਗੱਲ ਇਹ ਸੀ ਕਿ ਉਦੋਂ ਬੱਚਿਆਂ ਲਈ ਪੁਸਤਕਾਂ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਉਦੋਂ ਇਸ ਦੀ ਲੋੜ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਮਝੀ ਗਈ ਸੀ। ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਤਾਂ ਧਾਰਮਿਕ ਪੁਸਤਕਾਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਸਨ ਜਾਂ ਅਸ਼ਲੀਲ ਸਾਹਿਤ ਹੁੰਦਾ ਸੀ| ਗਿਰੀਸ਼ ਨੇ ਮਖੌਲ ਕਰਦਿਆਂ ਕਹਿ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਸਨੇ ਦੋਹਾਂ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਾਹਿਤ ਖੂਬ ਪੜਿਆ।

ਇੱਕ ਹੋਰ ਸਮਾਗਮ ਦੌਰਾਨ ਲਿਮਕਾ ਬੁੱਕ ਆਫ ਰਿਕਾਰਡਜ਼ ਨੇ ਲੇਖਣੀ ‘ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਅੰਕ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਨਾਵਲਕਾਰ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਸਮੇਤ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਤੇ ਹੋਰ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁੱਲ 15 ਸਾਹਿਤਕ ਹਸਤੀਆਂ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਨਮਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਜੈਪੁਰ ਸਾਹਿਤਕ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਅੱਜ ਲਿਮਕਾ ਬੁੱਕ ਦਾ 26ਵਾਂ ਅੰਕ ਰਿਲੀਜ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਨ੍ਹਾਂ 15 ਸਾਹਿਤਕ ਹਸਤੀਆਂ ਨੂੰ ‘ਪੀਪਲ ਆਫ ਦਿ ਯੀਅਰ’ ਵਜੋਂ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ 15 ਲੇਖਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਦੇ ਗੁਰਦਿਆਲ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਮਹਾਂ ਸ਼ਵੇਤਾ ਦੇਵੀ (ਬੰਗਾਲੀ), ਨਾਮਵਰ ਸਿੰਘ (ਹਿੰਦੀ), ਕੁੰਵਰ ਨਰਾਇਣ (ਹਿੰਦੀ), ਨਿਦਾ ਫਾਜ਼ਲੀ (ਉਰਦੂ), ਸੀਤਾ ਕੰਤ ਮਹਾਪਾਤਰਾ (ਉੜੀਆ), ਰਹੀਮ ਰਾਹੀ (ਕਸ਼ਮੀਰੀ), ਰਸਕਿਨ ਬੌਂਡ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ), ਨਯਨਤਾਰਾ ਸਹਿਗਲ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ), ਵਾਸੂਦੇਵਨ ਨਾਇਰ (ਮਲਿਆਲਮ), ਲਕਸ਼ਮਣ ਸੀ. ਗਾਇਕਵਾੜ (ਮਰਾਠੀ), ਸੀ.ਐਸ. ਲਕਸ਼ਮੀ (ਤਾਮਿਲ), ਚੰਦਰ ਸ਼ੇਖਰ ਕਾਂਬਰ (ਕੰਨੜ), ਅਮਿਤ ਘੋਸ਼ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ), ਨਾਗੇਨ ਸੈਕੀਆ, (ਅਸਾਮੀਆ) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ‘ਪੀਪਲ ਆਫ ਦਿ ਯੀਅਰ’ ਲਈ ਜਿਊਰੀ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪੱਤਰਕਾਰ ਤੇ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੇ ਮੈਂਬਰ ਐਚ ਕੇ ਦੁਆ, ਹਾਰਪਰ ਕੋਲਿਨਜ਼ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਕ ਕਾਰਤਿਕਾ ਵੀ ਕੇ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਡਮੀ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਪ੍ਰੋ. ਸ੍ਰੀ ਨਿਵਾਸਰਾਓ ਤੇ ਨਾਮਵਰ ਪੱਤਰਕਾਰ ਮਾਰਕ ਟੱਲੀ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।

21 ਜਨਵਰੀ	ਚਾਰਬਾਘ	ਫਰੰਟ ਲਾਅਨ	ਮੁਗਲ ਟੈਂਟ	ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਬੈਠਕ	ਦਰਬਾਰ ਹਾਲ	ਸੰਵਾਦ ਭਵਨ
9:25 am–9:55 am		ਉਦਘਾਟਨੀ ਸਮਾਰੋਹ ਸੋਨਮ ਕਾਲਰਾ ਅਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨੀ ਸੰਗੀਤਕਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਭਿਆਚਾਰਕ ਸ਼ੁਰੂਆਤ
10 am-11am		1. Key Note- “The Poetic Imagination” (ਵਿਜੇ ਸ਼ਸ਼ਾਧਰੀ, ਅਸ਼ੋਕ ਵਾਜਪਾਈ ਅਤੇ ਅਰਵਿੰਦ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ)
11:15am–12:15pm	2.“Gaate Jaye Banjara: ਉਰਦੂ ਅਤੇ ਹਿੰਦੀ ਫਿਲਮੀ ਗੀਤ”: ਜਾਵੇਦ ਅਖ਼ਤਰ ਨਾਲ ਰੂਬਰੂ	3. “Lawrence of Arabia”: War, Deceit, Imperial Folly and the Making of the Modern Middle East”: Scott Anderson chaired by Jonathan Shainin ਜੋਨਾਥਨ ਸ਼ੇਨਿਨ ਦੁਆਰਾ ਸਕਾਟ ਐਂਡਰਸਨ ਨਾਲ ਸੰਵਾਦ	4. “Seven Deadly Sins in Our Time” ਨਮਿਤਾ ਗੋਖਲੇ ਦੁਆਰਾ ਪੁਸਤਕ ਰੀਵਿਊ	5. “The Quantity Theory of Insanity”: ਜੀਤ ਥਾਈਲ ਨਾਲ ਰੂਬਰੂ	6. “Binodini: Forgotten Kingdoms, Remembered Histories” ਜੇਨਿਸ ਪੇਰੀਅਟ ਨਾਲ ਰੂਬਰੂ	7. “Wild Magic”: ਕੈਟ ਵਿਦਰਲ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੀ ਪੁਸਤਕ ਉੱਪਰ ਵਿਚਾਰ ਪੇਸ਼
12:30pm–1:30pm	8.“Early Triumphs”: ਰਜ਼ੀਆ ਇਕ਼ਬਾਲ ਦੁਆਰਾ ਪੁਸਤਕ ਰੀਵਿਊ	9. “The Power of Myth”ਮਲਾਸ਼ਰੀ ਲਾਲ ਦੁਆਰਾ ਪੁਸਤਕ ਰੀਵਿਊ	10.“The First Crusade”: ਵਿਲੀਅਮ ਦੈਲਰਿੰਪਲ ਨਾਲ ਰੂਬਰੂ	11. “Deewar, Khidki, Aasman: A Wall, a Window and the Sky” ਸੱਤੀ ਖੰਨਾ ਦੁਆਰਾ ਵਿਨੋਦ ਸ਼ੁਕਲਾ ਅਤੇ ਅਰਵਿੰਦ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ	12. “The Intelligence of Tradition” ਬੀ ਐਨ ਗੋਸਵਾਮੀ ਦੁਆਰਾ ਪੁਸਤਕ ਰੀਵਿਊ	13. ਗਿਰੀਸ਼ ਕਰਨਾਡ ਦੁਆਰਾ “ਪੁਸਤਕ ਪੜਨ ਦਾ ਲੁਤਫ਼” ਅਤੇ “ਕੀ ਸਾਹਿਤ ਸੰਬੰਧੀ ਵਣਜ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਮਿਆਰ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ?” ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਪਰ ਨਯਨਤਾਰਾ ਸਹਿਗਲ, ਸੀ. ਐਸ. ਲਕਸ਼ਮੀ, ਮਾਰਕ ਟੱਲੀ ਤੇ ਕਾਰਥੀਕਾ ਵੀ. ਕੇ. ਅਤੇ ਪਰਸੂਨ ਜੋਸ਼ੀ ਦੇ ਵਿਚਾਰ, Limca Book of Records 2015 book launch
1.30pm – 2.15pm (ਲੰਚ)	ਪੁਸਤਕ ਰਿਲੀਜ਼ “Masterchef India CookBook”(ਲੇਖਕ- ਵਿਕਾਸ ਖੰਨਾ)	ਪੁਸਤਕ ਰਿਲੀਜ਼ “In Other Words” (ਲੇਖਕ- ਜਾਵੇਦ ਅਖ਼ਤਰ)	ਸੰਗੀਤਕ ਪ੍ਰੋਗ੍ਰਾਮ	ਲੰਚ	ਲੰਚ	ਲਿਮਕਾ ਬੁਕ ਆਫ਼ ਰਿਕਾਰਡਸ ਦੁਆਰਾ ਕੁਇਜ਼ ਮੁਕਾਬਲਾ
2:15pm – 3:15pm	14. ਪਰਸੂਨ ਜੋਸ਼ੀ ਅਤੇ ਯਤਿੰਦਰ ਮਿਸ਼ਰਾ ਵਿਚਾਲੇ ਗੱਲਬਾਤ (ਫਿਲਮ ‘ਤਾਰੇ ਜਮੀਨ ਪਰ’) ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿਚ	15. “A House for Mr. Biswas” ਪੁਸਤਕ ਚਰਚਾ	16. “Nordic Noir: The Mind’s Eye” ਇੰਦਰਜੀਤ ਹਾਜਰਾ ਦੁਆਰਾ ਪੁਸਤਕ ਰਿਵਿਊ	17. ਵਿਲੀਅਮ ਪਿੰਚ ਦੁਆਰਾ ਵਿਲੀਅਮ ਦੈਲਰਿੰਪਲ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ (“Anupgiri- The Warrior Yogi” ਦੇ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿਚ)	18.Readings: “The Incredible Strangeness of Being” ਅਨਿੰਦਿਤਾ ਘੋਸੇ ਦੁਆਰਾ ਅਮਰਿਤਾ ਤ੍ਰਿਪਾਠੀ ਅਤੇ ਮਾਰੀਆ ਚੌਧਰੀ ਨਾਲ ਸੰਵਾਦ	19.“From Born Confused to Bombay Blues: New York to a new Mumbai” ਤਨੁਜਾ ਦੇਸਾਈ ਦੁਆਰਾ ਮੋਨਿਸ਼ਾ ਰਾਜੇਸ ਨਾਲ ਸੰਵਾਦ
3:30pm – 4:30pm	20. “The Last Word”: ਚੰਦਰਹਾਸ ਚੌਧਰੀ ਨਾਲ ਰੂਬਰੂ	21. “And Then One Day” ਨਸੀਰੁੱਦੀਨ ਸ਼ਾਹ ਅਤੇ ਗਿਰੀਸ਼ ਕਰਨਾਡ ਵਿਚਾਲੇ ਗੱਲਬਾਤ	22.“The Empress Dowager Cixi- The Concubine who launched Modern China” ਪੁਸਤਕ ਚਰਚਾ	23. “Take Power”: Ali Cobby Eckerman, Caryl Ferey and Lionel Fogarty in conversation with Florence Noiville	24.“Homo Sapiens versus the Neanderthals”: Cyprian Broodbank introduced by Tom Holland	25.“What Happens when Good People do Bad Things”:Arshia Sattar
4.30pm – 5pm ਚਾਹ	ਚਾਹ	ਪੁਸਤਕ ਰਿਲੀਜ਼–“The Seduction of Delhi” (ਅਭੈ ਕੁਮਾਰ)	ਚਾਹ	ਚਾਹ	ਚਾਹ	ਚਾਹ ਅਤੇ ਪੁਸ਼ਕਿਨ ਸਨਮਾਨ
5pm – 6pm	26. “They Sing the Wedding of God”: John Napier, Shanti Raman with Kishori Nath, introduced by Malashri Lal Bhaskar Bhasha Series	27. “My Other Life: A Novelist’s Affair with Nonfiction”: Paul Theroux in conversation with Monisha Rajesh	28. “No Country: The Maps of Memory”: Kalyan Ray with Zia Haider Rahman in conversation with Vedica Kant Rajasthan Patrika Series	29. “God’s Traitors: Religious Terrorism in Elizabethan England”: Jessie Childs introduced by William Dalrymple	30. “Parsiana”: Farrukh Dhondy, Keki Daruwalla in conversation with Homi K BhabhaPresented by Hindustan Times	31: “Poetry Hour 7X7: Kavita Nirantar”: Neil Rennie, Oleg Borushko, Vinod Kumar Shukla, Sukrita Paul Kumar, Ambika Dutt, CP Deval
6pm – 7 pm		31. (A) “Why the Ancients Matter”: Llewelyn Morgan, Tom Holland, Daud Ali, Arvind Krishna Mehrotra, Bettany Hughes moderated by Arshia Sattar

ਦੂਜਾ ਦਿਨ

ਜੈਪੁਰ ਸਾਹਿਤਕ ਮੇਲੇ 2015 ਦੇ ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਫਿਲਮ ਜਗਤ ਦੀ ਸੀਨੀਅਰ ਅਦਾਕਾਰਾ ਵਹੀਦਾ ਰਹਿਮਾਨ ਵੀਰਵਾਰ ਨੂੰ ਸਾਹਿਤਕ ਮੇਲੇ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣੀ ਅਤੇ ਇੱਕ ਯਾਦਗਾਰੀ ਰੂਬਰੂ ਦੌਰਾਨ ਉਹਨਾਂ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਪਲ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਸਾਂਝੇ ਕੀਤੇ| ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦੀ ਖੂਬਸੂਰਤ ਤੇ ਬੋਲਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਵਾਲੀ ਅਦਾਕਾਰ ਵਹੀਦਾ ਰਹਿਮਾਨ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਜਦੋਂ 1956 ’ਚ ‘ਸੀ.ਆਈ.ਡੀ.’ ਫ਼ਿਲਮ ਰਾਹੀਂ ਉਸ ਨੇ ਬਾਲੀਵੁੱਡ ’ਚ ਪੈਰ ਧਰਿਆ ਸੀ ਤਾਂ ਉਹ ਬੜੀ ਜ਼ਿੱਦੀ ਕਿਸਮ ਦੀ ਕੁੜੀ ਸੀ। ਇਸ ਫ਼ਿਲਮ ’ਚ ਉਹ ਦੇਵ ਆਨੰਦ ਨਾਲ ਸੀ ਤੇ ਇਹ ਫ਼ਿਲਮ ਗੁਰੂਦੱਤ ਨੇ ਬਣਾਈ ਸੀ। ਗੁਰੂਦੱਤ ਪਿਆਸਾ ਫ਼ਿਲਮ ’ਚ ਵਹੀਦਾ ਦੇ ਨਾਇਕ ਵੀ ਸਨ। ਜੈਪੁਰ ਸਾਹਿਤ ਮੇਲੇ ਦੇ ਇੱਕ ਸੈਸ਼ਨ ‘‘ਮੁਝੇ ਜੀਨੇ ਦੋ: ਵਹੀਦਾ ਰਹਿਮਾਨ ਨਾਲ ਸੰਵਾਦ’’ ਵਿੱਚ ਉਹ ਨਸਰੀਨ ਮੁੰਨੀ ਕਬੀਰ ਤੇ ਅਰਸ਼ੀਆ ਸੱਤਾਰ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰ ਰਹੀ ਸੀ। ਵਹੀਦਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਉਸ ਨੇ ਗੁਰੂਦੱਤ ਤੇ ਸੀ.ਆਈ. ਡੀ. ਦੇ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਰਾਜ ਖੋਸਲਾ ਦੀ ਉਸ ਦਾ ਨਾਮ ਬਦਲਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਪੇਸ਼ ਨਾ ਜਾਣ ਦਿੱਤੀ। ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਉਸ ਨੂੰ ਦਿਲੀਪ ਕੁਮਾਰ, ਮਧੂ ਬਾਲਾ, ਮੀਨਾ ਕੁਮਾਰੀ ਤੇ ਹੋਰਾਂ ਦੀਆਂ ਮਿਸਾਲਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ, ਜਿਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਾਮ ਬਦਲੇ ਸਨ. ਇਹ ਜਿਵੇਂ ਉਸ ਸਮੇਂ ਫੈਸ਼ਨ ਹੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੋਵਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਸੀ ਕਿ ‘ਵਹੀਦਾ ਰਹਿਮਾਨ’ ਨਾਮ ਆਕਰਸ਼ਕ ਨਹੀਂ ਜਾਪਦਾ। ਵਹੀਦਾ ਅਨੁਸਾਰ ‘ਮੈਂ ਅੜੀ ਹੋਈ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਮੇਰਾ ਨਾਮ ਮੇਰੇ ਮਾਪਿਆਂ ਨੇ ਰੱਖਿਆ ਸੀ ਤੇ ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰਾ ਸੀ।’ ਉਸ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਗੁਰੂਦੱਤ ਤੇ ਰਾਜ ਖੋਸਲਾ ਇਹ ਜਾਣ ਕੇ ਹੈਰਾਨ-ਪ੍ਰੇਸ਼ਾਨ ਰਹਿ ਗਏ ਸਨ ਕਿ ਕੋਈ ਨਵਾਂ ਅਦਾਕਾਰ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਕੰਮ ਲਈ ਮਨ੍ਹਾ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਉਹ ਕੁਝ ਨਾ ਬੋਲੇ ਅਤੇ ਚੌਥੇ ਦਿਨ ਉਸ ਦਾ ਅਸਲੀ ਨਾਮ ਹੀ ਵਰਤਣ ਲਈ ਸਹਿਮਤ ਹੋ ਗਏ। 76 ਸਾਲਾ ਅਦਾਕਾਰ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਗੁਰੂਦੱਤ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਔਖਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਵਜੋਂ ਉਹ ਵਾਰ-ਵਾਰ ਰੀਟੇਕ ਕਰਦੇ ਸਨ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਹੀ ਸੀਨਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਸੰਤੁਸ਼ਟ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ ਸਨ। ਸੀਨ ਹੋਣ ’ਤੇ ਉਹ ਅਕਸਰ ਆਖਦੇ ‘ਔਰ ਹੋ ਜਾਏ।’ ਰਹਿਮਾਨ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਕਈ ਸੀਨਾਂ ਦੇ 50-50 ਰੀਟੇਕ ਵੀ ਹੋਏ। ਪਿਆਸਾ ਫ਼ਿਲਮ ਦੇ ਇੱਕ ਸੀਨ ਦੇ 76 ਰੀਟੇਕ ਹੋਣ ਦੀ ਗੱਲ ਵੀ ਉਸ ਨੇ ਦੱਸੀ। ਗੁਰੂਦੱਤ ਤੇ ਸੱਤਿਆਜੀਤ ਰੇਅ ਵਿਚਾਲੇ ਤੁਲਨਾ ਕਰਦਿਆਂ ਵਹੀਦਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਰੇਅ ਬੜੇ ਸਪਸ਼ਟ ਨਿਰਦੇਸ਼ਕ ਸਨ। ਉਹ ਬਹੁਤੇ ਰੀਟੇਕ ਨਹੀਂ ਕਰਦੇ ਸਨ ਤੇ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਆਸਾਂ ਮੁਤਾਬਕ ਅਦਾਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਸੀ ਤਾਂ ਉਹ ਰੀਟੇਕ ਕਰਨੇ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੰਦੇ ਸਨ, ਪਰ ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ ਸਮਝਾਉਂਦੇ ਜ਼ਰੂਰ ਸਨ ਕਿ ਉਹ ਕੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਸੰਵਾਦ ਗਤੀਵਿਧੀ ਕਰਦਿਆਂ ਭਾਰਤ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੇ ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ’ਤੇ ਵੀ ਹੋਈ ਚਰਚਾ ਹੋਈ। ਸਾਹਿਤ ਮੇਲੇ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਆਪਸੀ ਸਬੰਧਾਂ ’ਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਜਿਸ ਦੌਰਾਨ ਪੈਨਲ ਮੈਂਬਰਾਂ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਵਿਚਾਲੇ ਚੱਲ ਰਹੀ ਗੱਲਬਾਤ ਰੌਂਅ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਪਣੇ ਗੁਆਂਢੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਾਂ ’ਤੇ ਭਰਵੀਂ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ। ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਾਬਕਾ ਵਿਦੇਸ਼ ਮੰਤਰੀ ਖੁਰਸ਼ੀਦ ਕਸੂਰੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਬੰਧਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿੱਚ ‘ਆਸ ਦੀ ਭਾਵਨਾ’ ਜਿਉਂਦੀ ਰੱਖੀ ਜਾਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਜਦਕਿ ਸਾਬਕਾ ਭਾਰਤੀ ਸਫੀਰ ਜੀ. ਪਾਰਥਾਸਾਰਥੀ ਨੇ ‘ਸਰਹੱਦ ’ਤੇ ਫਾਇਰਿੰਗ ਨੂੰ ਠੱਲ੍ਹ ਪਾਏ ਜਾਣ’ਦਾ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਤਾਂ ਕਿ ਅਰਥ-ਭਰਪੂਰ ਸੰਵਾਦ ਜਾਰੀ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕੇ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਕਿਹਾ ਕਿ ਗੋਲੀਆਂ ਦੇ ਕ੍ਰਮ ਨਾਲ ਸੰਵਾਦ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ। ਇਸ ਸ਼ੋਰ ’ਚ ਕੋਈ ਵੀ ਗੱਲਬਾਤ ਨਹੀਂ ਸੁਣਦਾ ਹੁੰਦਾ। ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਬਾਰੇ ਹੋਏ ਸੈਸ਼ਨ ’ਚ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ। ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਤੇ ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ’ਤੇ ਕਈ ਪੁਸਤਕਾਂ ਲਿਖ ਚੁੱਕੇ ਤੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਨੀਤੀ ਦੇ ਮਾਹਰ ਅਹਿਮਦ ਰਾਸ਼ਿਦ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦੇ ਦੋਵੇਂ ਗੁਆਂਢੀ ਇਸ ਸਮੇਂ ਸੰਕਟ ਵਿੱਚੋਂ ਲੰਘ ਰਹੇ ਹਨ। ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਸੈਨਾ ਜਦੋਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਰਹਿੰਦੀ ਤਾਲਿਬਾਨ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ’ਤੇ ਦਬਾਅ ਪਾਏਗੀ ਤਾਂ ਹੀ ਅਫਗਾਨੀ ਤਾਲਿਬਾਨ ਆਪਣੀ ਸਰਕਾਰ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਨਗੇ।

22 ਜਨਵਰੀ	ਚਾਰਬਾਘ	ਫਰੰਟ ਲਾਅਨ	ਮੁਗਲ ਟੈਂਟ	ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਬੈਠਕ	ਦਰਬਾਰ ਹਾਲ	ਸੰਵਾਦ ਭਵਨ
9:25am – 9:55am		ਵਿਚਾਰ ਚਰਚਾ: ਪ੍ਰਗਟਾਵੇ ਦੀ ਅਜ਼ਾਦੀ
10am – 11am	32. Kate Summerscale ਨਾਲ ਰੂਬਰੂ	33. Vijay Seshadri ਅਤੇ Sadaf Saaz ਵਿਚਾਲੇ ਗੱਲਬਾਤ	34. “Pirates of the Indian Ocean- Real and Imaginary”: Neil Rennie introduced by Samanth Subramanian	35. “Of Beauty and Truth”: SR Faruqi and Bilal Tanweer in conversation. Introduced by Sukrita Paul Kumar	36. “Aesthetics and Sensuality- Courtly Culture In Early Medieval India”: Daud Ali introduced by BN Goswamy	37.“Lauren Child, That’s Me”: Lauren Child
11:15am – 12:15pm	38. Ashwin Sanghi ਨਾਲ ਰੂਬਰੂ	39. “ਭਾਰਤ-ਪਾਕ ਸੰਬਧ”: ਅਹਿਮਦ ਰਾਸ਼ਿਦ, ਖੁਰਸ਼ੀਦ ਮਹਿਮੂਦ ਕਸੂਰੀ ਅਤੇ ਪਰਥਾਸਾਰਥੀ	40. “Matters of Faith”: Esther David, Keki Daruwalla, Amish Tripathi, Rajiv Malhotra	41.“My Salinger Years”: Joanna Rakoff	42. Masterpieces of Jain Art”: Saryu Doshi	43. “Anarkali”: Mandy Ord, Annie Zaidi
12:30pm – 1.30pm	44. “The Library at Night”: Chandrahas Choudhury	45. “Mujhe Jeene Do: Conversations with Waheeda Rehman”: Waheeda Rehman and Nasreen Munni Kabir with Arshia Sattar. Introduced by Yatindra MishraWomen UninterruptedBhaskar Bhasha Series	46. “A Sting In the Tale”: Dave Goulson	47. “Writing Resistance: Of Battles and Skirmishes”	48. “The Buddhas of Bamiyan”: William Dalrymple	49. Wordsmiths:The Power of Words: Ibukun Olatunji
1:30pm – 2:15pm lunch	LUNCH	Book Launch:“A Private Universe”: Sakti Burman	Book Launch: “Curtain Call: Celebrating Indian Theatre”: Shabana Azmi, Girish Karnad and Sanjoy Roy	LUNCH	LUNCH	LUNCH
2:15PM – 3:15PM	50. “WAR, POLITICS AND THE NOVEL” BY RAGHU KARNAD	51. SRI LANKA THROUGH THE LOOKING GLASS” BY ASHOK FERREY	52. “THE PROGRESSIVE MOVEMENT IN URDU LITERATURE”: JAVED AKHTAR, PUSHPESH PANT, ALI HUSAIN MIR	53. “TERROR AND FAITH”: PETER FRANKOPAN, JESSIE CHILDS, WILLIAM PINCH, AHMED RASHID AND LLEWELYN MORGAN	54. “AAYDAN: NOTES FROM THE MARGINS”: URMILA PAWAR, SUSHAMA DESHPANDE INTRODUCED BY NAMITA GOKHALE	55. “ANECDOTES OF THE PAST”:INDIRA GANESH,
3:30pm – 4:30pm	56. “Writing Back”: Sahar Delijani, Kamila Shamsie, Meena Kandasamy, Eimear McBride moderated by Ramita Navai	57. “A Rediscovery of India: Agendas for Change”: Bibek Debroy, Subhash Chandra, Vishvjit Prithvijit Singh in conversation with John ElliottPresented by Nikkei Asian Review	58. “Coming Out: Tales They Don’t Tell”: Mark Gevisser, Sarah Waters, Devdutt Pattanaik, Damon Galgut and Christos Tsoilkas moderated by Sandip Roy	59. “Humare Samay ke Shabd”:Vinod Kumar Shukla, Pushpesh Pant, Anu Singh, Lata Sharma in conversation with Satyanand Nirupam Presented By Radio Mirchi	60. “How to Ruin a Queen: Marie Antoinette, the Stolen Diamonds and the Scandal That Shook the French Throne”: Jonathan Beckman introduced by Naresh Fernandes	61.“Girls and Boys: On the Same Page” Urvashi Butalia and Puneeta Roy
4.30pm – 5pm Tea	TEA TIME	Book Launch: “Literally Yours”: Chetaan Joshii, Asha Francis	Book Launch: “The Persecution of Madhav Tripathi”: Aditya Sudershan	TEA TIME	TEA TIME	TEA TIME
5pm – 6pm	62. “Hamlet’s Dilemma”: Vishal Bhardwaj, Basharat Peer, Tim Supple, Jerry Brotton in conversation. Introduced by Suhel Seth	63. “Adaptations”: Hanif Kureishi, Paul Theroux, Christos Tsiolkas, Sarah Waters, Lauren Child moderated by Anindita Ghose	64. “Rajasthan: Out of Bimaru”: Arvind Panagariya, Bibek Debroy,Malvika Singh and Om Thanvi in conversation with Ashok Malik	65. “Double Lives: Writers as Critics”: Alberto Manguel, Amit Chaudhuri, Will Self, Nicholson Baker in conversation with Homi K Bhabha	66. “Hum, Tum Aur Voh Truck- Translating the Untranslateable”: Pushpesh Pant, Satti Khanna, Aruni Kashyap, Rakhshanda Jalil in conversationBhaskar Bhasha Series	67.“Poetry Hour 7X7: Kavita Nirantar”: Fady Joudah, Ibukun Olatunji, Abhay K, Arjun Deo Charan, Keki Daruwalla, Sadaf Saaz, Lionel Fogarty
6pm-7pm		67 A. “DSC PRIZE FOR SOUTH ASIAN LITERATURE 2015. AWARD CEREMONY. The winner of the USD 50,000 DSC Prize would be announced for the best work of fiction on South Asia.”
7.30pm EVENING PERFORMANCE

ਤੀਜਾ ਦਿਨ

23 ਜਨਵਰੀ	ਚਾਰਬਾਘ	ਫਰੰਟ ਲਾਅਨ	ਮੁਗਲ ਟੈਂਟ	ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਬੈਠਕ	ਦਰਬਾਰ ਹਾਲ	ਸੰਵਾਦ ਭਵਨ
9:25am – 9:55am		Ekoham (Bhakti and Spiritual Traditions
10am – 11am	68. “Selfie:The Art of the Memoir”: Anchee Min, Mark Gevisser, Brigid Keenan and Joanna Rakoff in conversation with Basharat Peer	69. “The Conflict of Dharma in the Mahabharata”: Amish Tripathi and Bibek Debroy introduced by Namita GokhalePresented by Amity University	70. “Contemporary Pakistani Art”: Salima Hashmi, Kamila Shamsie and Alka Pande in conversation Presented by AVID Learning	71. “A Revolution is Brewing”: Sangeeta Bandopadhyay, C. Mrunalini and Sukrita Paul Kumar in conversation with Malashri LalWomen Uninterrupted	72. “The Courtly Arts of Rajasthan”: Molly Emma Aitkin, BN Goswamy, Kavita Singh, Rima Hooja moderated by William DalrymplePresented by DNA	73. “The Music and The Musician”: Susmit Sen
11:15am – 12:15pm	74. “Against the Grain”: Gideon Levy, Aakar Patel, Salima Hashmi, Swapan Dasgupta in conversation with Meru Gokhale	75. “Wanderlust and the Art of Travel Writing”: Paul Theroux, Charles Glass, Samanth Subramanian, Akash Kapur, Sam Miller, Brigid Keenan in conversation with William Dalrymple	76. “Clearing a Space: Between Fact and Fiction”: Raj Kamal Jha and Amit Chaudhuri in conversation with Ashok Ferrey	77. “Tigers in Red Weather”: Valmik Thapar with Ruth Padel	78. “A Thousand Stories: Tales of Hope and Dispossession”: Hansda Sowvendra and Aruni Kashyap introduced by Urvashi Butalia	79. “Pashu: Animal Tales from Hindu Mythology”: Devdutt Pattanaik
12:30pm – 1:30pm	80. “Shadow Play: The Art of Biography”: Jenny Uglow, Jung Chang, Mark Gevisser, Kate Summerscale, Lucy Hughes Hallet moderated by Anita Anand	81. “India Shastra”: Shashi Tharoor, Mihir Sharma in conversation with Amrita Tripathi	82. “The End of Antiquity and the Rise of Monotheism”: Tom Holland and Barry Flood chaired by Peter Frankopan	83. “Rajasthani Lekhan: Astitva aur Asmita”: Aidan Singh Bhati, Arjun Deo Charan and Ambika Dutt in conversation with Nand Bhardwaj. Introduced by Jyotika Diggi	84. “The Spirit of Indian Painting”: BN Goswamy introduced by William Dalrymple	85. “Be a Crime Buster”: Ketaki Karnik
1:30pm – 2:15pm	LUNCH	Book Launch –“Kuchh Dhundhli Tasveeren” by Vishvjit Prithvijit Singh	Book Launch: “Flavours of the Frontier: Forgotten Recipes from Dera Ismail Khan”: Pushpa Bagai	“Transpositions: Adapting History, Myth,and Fantasy for Television”:Ashwin Sanghi, Pushpesh Pant, Pradeep Hejmadi moderated by Mita Kapur	LUNCH	LUNCH
2:15pm – 3:15pm	86. “The Murty Classical Library of India”: Rohan Murty, Sheldon Pollock, Navtej Sarna, Rakhshanda Jalil, Maithree Wickramasinghe, C Mrunalini, Yatindra Mishra moderated by Sharmila SenPresented by Harvard University Press	87. “Family Life”: Akhil Sharma in conversation with Anindita Ghose	88.“What the Doctor Ordered: Prescriptive Economics and the Science of Uncertainity”: Tarun Khanna, Nassim Nicholas Taleb, Ashok Malik in conversation with Mihir Sharma	89. “Jagat Guru: The Syncretic World of Sultan Ibrahim Adil Shahi II of Bijapur”: Deborah Hutton, Kavita Singh, Molly Emma Aitken chaired by William Dalrymple	90. “Hitler’s Secret Bankers: Has Switzerland Profited from the Holocaust?”: Adam LeBor in conversation with Jonathan Shainin	91. “From Here to Hogwarts”: Samit Basu
3.30pm – 4.30pm	92. “Basic Instinct”: Hanif Kureishi, Deepti Kapoor, Sarah Waters and Nicholson Baker in conversation with Parul Sehgal	93. “Romance, Tragedy and Truth Telling: The Red Sari and Other Stories”: Javier Moro, Florence Noiville in conversation with Madhu Trehan	94. “Sophia Duleep Singh: Princess, Suffragette, Revolutionary”: Anita Anand introduced by Navtej Sarna	95. “East South Asia”: Tshering Tashi, Pradyot Deb Burman, L. Somi Roy, Wipas Srithong moderated by Prashant Jha	96. “Abducting A General”: Rick Stroud introduced by William Dalrymple	97. “The Fox and the Crow: Karadi Tales”: Shobha Viswanath and Manasi Subramaniam in conversation with Sayoni Basu
4.30pm – 5pm Tea	TEA TIME	Book Launch:“Tagore and the Feminine: A Journey in Translations”: Malashri Lal	Book Launch: “Bathtub”: Thukral & Tagra and Arjun Puri	TEA TIME	TEA TIME	TEA TIME
5pm – 6pm	98. “Billions of Entrepreneurs: How China and India Are Reshaping Their Future”: Tarun Khanna in conversation with Rahul Jacob	99. “Reading Africa, Writing Africa”: Damon Galgut, Mark Gevisser, Hisham Matar, Helon Habila in conversation with Kwasi KwartengRajasthan Patrika Series	100. “Kathputli: Of Puppets and Puppeteers”: Dadi Pudumjee, Puran Bhatt, Rajesh Bhat Nagori in conversation. Introduced by Sanjoy Roy	101.“The First Firangis in a Strange Kind of Paradise”: Jonathan Gil Harris and Sam Miller in conversation with William Dalrymple	102. “Toxic Legacy: The Bhopal Gas Tragedy”: Javier Moro, John Elliott in conversation with Salil Tripathi	103. “Poetry Hour 7X7: Kavita Nirantar”: Kevin Powers, Ruth Padel, Aidan Singh Bhati, CP Surendran, Ashok Vajpeyi, Wipas Srithong, Vishvjit Prithvijit Singh
6pm – 7pm		103 (A). Announcement of Amish’s Next Book SeriesPresented by Westland Ltd.

ਚੌਥਾ ਦਿਨ

24 ਜਨਵਰੀ	ਚਾਰਬਾਘ	ਫਰੰਟ ਲਾਅਨ	ਮੁਗਲ ਟੈਂਟ	ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਬੈਠਕ	ਦਰਬਾਰ ਹਾਲ	ਸੰਵਾਦ ਭਵਨ
9:25am – 9:55am		Melliflous Renditions (Folk Traditions of Awadh and Benaras)
10am – 11am	104. “Why a Library of Classical Indian Literature?”: Girish Karnad, Sheldon Pollock in conversation Arshia Sattar	105. “Black Swan: The Impact of the Highly Improbable”: Nassim Nicholas Taleb introduced by Simon Singh	106. “The Man and the Mahatma”: Pramod Kapoor, Makarand Paranjape, Nand Kishore Acharya in conversation with Pushpesh PantPresented by DNA	107. “The Pike- Gabriele D’Annunzio: Poet, Seducer and Preacher of War”: Lucy Hughes Hallet introduced by Swapan Dasgupta	108. “On Land, At Sea”: Janice Pariat and Kanishk Tharoor, introduced by Pradyot Deb Burman	109. “Reaching for the Stars”:Subhadra Menon and Pallava Bagla
11:15am – 12:15pm	110. “The Twilight Zone: Between Arabs and Israelis”: Kai Bird, Gideon Levy, Adam LeBor, Fady Joudah, Navtej Sarna, moderated by Hardeep Singh Puri	111 . “Dance Like a Man: Refiguring Masculinity”: Mukul Deva, Christos Tsiolkas, Shobhaa De in conversation with Ashok Ferrey	112. “A History of the World in Twelve Maps”: Jerry Brotton introduced by Kwasi Kwarteng	113. “The Mother I Never Knew”: Sudha Murty in conversation with Namita Gokhale	114. “Writing The Family”: Akhil Sharma, Maria Chaudhuri, Mira Jacob, Marcel Theroux and Sandip Roy in conversation with Parul Sehgal	115. The “Horrid High” Way: Payal Kapadia
12:30pm – 1.30pm	116.“Deconstructing Change: The Election That Changed India”: Rajdeep Sardesai in conversation with Madhu Trehan and Mihir Sharma	117. “Beautiful Offspring: The Art of Historical Fiction”:Sarah Waters, Damon Galgut and Eleanor Catton in conversation Kamila Shamsie	118. “Novel Cures”: Ella Berthoud and Indrajit Hazra in conversation with Samit Basu	119. “The Father of History”: Tom Holland introduced by Bettany HughesPresented by Hindustan Times	120. “Rasika: Understanding Indian Aesthetics”: Ashok Vajpeyi, Alka Pande, Yatindra Mishra in conversation. Introduced by Sanjoy Roy	121. “Ignited Minds”: Dr APJ Abdul Kalam Presented by Aga Khan Foundation
1:30PM – 2:15PM (LUNCH)	BOOK LAUNCH: “AT HOME IN INDIA – THE MUSLIM SAGA”: SALMAN KHURSHID.	BOOK LAUNCHED BY GIRISH KARNAD OJAS ART AWARD	BOOK LAUNCH: “OCEAN TO OCEAN”: SUSMIT SEN. BOOK LAUNCHED BY SANJOY ROY	LUNCH	LUNCH	LAUNCH OF THE BAL BHAVAN BOOK“CHHOTE HAATH BADI BAAT”
2:15pm – 3:15pm	122. “The Medium is the Message”: Nigel Harris, Ravish Kumar and Madhu Trehan, Kalpesh Yagnik and Raghu Karnad. Moderated by Amrita Tripathi	123. “The Writer and The World”: VS Naipaul in conversation with Farrukh Dhondy	124. “Meltdown in the Middle East”: Nassim Nicholas Taleb, Gideon Levy, Charles Glass, Fady Joudah, Hisham Matar, Pinak Chakravarty in conversation	125. “India: A Space Odyssey”: Pallava Bagla, Subhadra Menon, M Annadurai in conversation	126. “War and Gold- A Five Hundred Year History of Empires, Adventures and Debt”: Kwasi Kwarteng moderated by Tarun Khanna	127. “The trials and triumphs of the self published author”: Bhakti Mathur
3:30pm – 4:30pm	128.“Kahani ki Nayi Karvat”: Ravish Kumar in conversation with Anu Singh Choudhary	129 .“52 Ways of Looking at .a Poem”: Jeet Thayil, Vijay Seshadri, Kevin Powers, Neil Rennie, Ashok Vajpeyi chaired by Ruth PadelAnnouncing the winner for the Khushwant Singh Memorial Prize for Poetry	130. “Cities and their Shadows”: Navtej Sarna, Esther David,Yatindra Mishra, Malvika Singh introduced by Indrajit Hazra	131. “Indian Cricket at the Crossroads”: James Astill, Soumya Bhattacharya, Dilip D’Souza in conversation with Shashi Tharoor and Rajdeep SardesaiPresented by Kotak Mahindra Bank	132.“Dingal Pingal Ko Jodo: The Poetic Rhythms of Rajasthali”: Rajendra Singh Barhath and Gopal Prasad Mudgal in conversation with CP Deval	133. “Evolution of Jazz”: Joe Alvares
4:30pm – 5pm Tea	TEA TIME	Book Launch: “The Garud Strikes”: Mukul Deva. The book is being launched by Lt.Gen.A.K.Sahni, UYSM, SM, VSM. GOC-in-C, South West Command	Book Launch: “Ladakh: Knowing the Unknown”: Sangeeta Gupta	TEA TIME	TEA TIME	TEA TIME
5pm – 6pm	134. “The Simpsons and their Mathematical Secrets”: Simon Singh introduced byAnuradha Sengupta	135.“The Visionary: Dr APJ Abdul Kalam”: APJ Abdul Kalam in conversation with Bibek DebroyPresented by ZEE Entertainment	136. “Narrative: Putting the Story Back into History”: Gilbert King, Jenny Uglow, Gary Bass, Jerry Brotton and Kate Summerscale in conversation with Swapan Dasgupta	137. “Zamana Humse Hai: New Words, New Worlds”: Mahua Maji, Anu Singh Choudhary, Ramkumar Singh, Satyanand Nirupam in conversation with Sudhir Chaudhary	138.“Fingersmith”: Sarah Waters in conversation with Avantika Sujan	139. “Poetry Hour 7X7: Kavita Nirantar”: Arvind Krishna Mehrotra, Helon Habila, Malchand Tiwari, Meena Kandasamy, Aruni Kashyap, Nand Kishore Acharya, Arundhati Subramaniam
6pm – 7 pm

ਪੰਜਵਾਂ ਦਿਨ

25 ਜਨਵਰੀ	ਚਾਰਬਾਘ	ਫਰੰਟ ਲਾਅਨ	ਮੁਗਲ ਟੈਂਟ	ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਬੈਠਕ	ਦਰਬਾਰ ਹਾਲ	ਸੰਵਾਦ ਭਵਨ
9:25am – 9:55am		Rang De Maula(Folk and Sufi Traditions)
10am – 11am	140. “The Spinner of Tales”: Chetan Bhagat in conversation with Meru GokhalePresented by Hindustan Times	141. “Red Azalea”: Anchee Min in conversation with Anindita Ghose	142. “The Phenomenon: Rajesh Khanna”: Gautam Chintamani, Yasser Usman in conversation with Shobhaa De	143. “Anatomy of Disappearance”: Hisham Matar in conversation with Razia Iqbal	144. Readings:“Untold Stories, Unclimbed Mountains”: Wipas Srithong, Tshering Tashi introduced by Janice Pariat	145.“Extraordinary Comics”: Mandy Ord
11:15am – 12:15pm	146. “The CIA and the Wilderness of Mirrors”: Kai Bird, Charles Glass and Scott Anderson moderated by Jonathan Shainin	147. “Arms and the Man: The Bangladesh Bloodbath”: Salil Tripathi, Gary Bass, Sadaf Saaz Siddiqi in conversation with Mukul Deva	148. “The Hemlock Cup: Socrates, Athens and the Search for the Good Life”: Bettany Hughes introduced by Avantika Sujan	149. “Vox”: Nicholson Baker in conversation with Jeet Thayil	150. “Writing the Other”: Damon Galgut, Adam Johnson in conversation with Akash Kapur	151. “Jump into The Ramayan- Engaging Children in Indian Painting”: Saker Mistri and Mamta MangaldasPresented by Aga Khan Foundation
12:30pm – 1:30pm	152. “The Theatre of War”: Vedica Kant, Amarinder Singh, Burak Akcapar in conversation with John Elliott	153. “India’s Turn: Catalyzing Economic Transformation”: Arvind Subramanian, Narayana Murthy and Rahul Jacob in conversation	154. “Granta on India”: Amit Chaudhuri, Samanth Subramaniam, Deepti Kapoor, Raghu Karnad and Sam Miller moderated by Ian Jack	155. “Nepal: In Search of a Constitution”: Prashant Jha, Kai Bird in conversation with Pushpesh Pant	156.“Streeshakti”: Lata Sharma, Mridula Behari, Anshu Harsh in conversation introduced by Om Thanvi	157. “Muthoni’s Necklace and Other Tales”: Cat Weatherill
1:30PM – 2:15PM LUNCH	LUNCH	BOOK LAUNCH: “THE FRONT ROW: CONVERSATIONS ON CINEMA”: ANUPAMA CHOPRA. BOOK LANUCHED BY SONAM KAPOOR	BOOK LAUNCH: “TEARS OF THE CRYING SQUAD”: CP SURENDRAN	LUNCH	LUNCH	LUNCH
2:15 pm– 3:15pm	158. “Cultural Revolutions”: Jung Chang, Ma Jian and Anchee Min in conversation with Anuradha SenGupta	159. “Ankahee: What Must Not Be Said”: Paranjoy Guha Thakurta, Urvashi Butalia, CP Surendran in conversation with Salil Tripathi	160. “The Devil in the Grove: Racism, Murder and Rape in the Deep South”: Gilbert King introduced by Akash Kapur	161. “Sanskrit: The Living Heritage”: Satya Vrat Shastri introduced by Sushma Singhvi	162. “Imagine: From to Clarice Bean to Charlie And Lola”: Lauren Child in conversation with Tanuja Desai Hidier	163. “Taking Flight”: Simar Malhota, Jaspreet Kalra, Tanessa Puri and Udyan Sharma in conversation with Puneeta Roy
3:30pm – 4:30pm	164. “All That Jazz”: Joe Alvares in conversation with Naresh Fernandes	165. “The Lunar Men -The Inventors, Artisans and Tycoons who Made the Future”: Jenny Uglow introduced by Simon SinghPresented by Amity University	166. “Devil’s Advocate: Ram Jethmalani”: Ram Jethmalani in conversation with Madhu Trehan introduced by Shobhaa De	167. “In Exile”: Sahar Delijani, Ma Jian, Fady Joudah, Hisham Matar, Anchee Min moderated by Ramita Navai	168. “Chaturbik”: Malchand Tiwari, Ram Kumar Singh introduced by Lata Sharma	169. “Poetry Hour 7X7: Kavita Nirantar”: Janice Pariat, Nand Bhardwaj, Aruni Kashyap, and others
4.30pm – 5pm Tea	TEA TIME	TEA TIME	TEA TIME	TEA TIME	TEA TIME	TEA TIME
5pm – 6pm		170. Debate-“Culture is the New Politics”: Swapan Dasgupta, Suhel Seth, Rajiv Malhotra, Pavan Varma, Arshia Sattar. Moderated by Sanjoy Roy