ਦਰਵੇਸ਼
ਦਰਵੇਸ਼ ( Persian: درویش, ਦਰਵੇਸ਼ ) [1] ਇਸਲਾਮ ਵਿੱਚ ਮੋਟੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸੂਫੀ ਭਾਈਚਾਰੇ (ਤਰੀਕਾਹ ) ਦੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦਾ ਲਖਾਇਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ, [2] [3] [4] ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸੌੜੇ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਫ਼ਕੀਰ, ਜਿਸਨੇ ਪਦਾਰਥਕ ਗਰੀਬੀ ਨੂੰ ਚੁਣਿਆ ਹੋਵੇ। [2] [4] ਬਾਅਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਫ਼ਾਰਸੀ ਅਤੇ ਤੁਰਕੀ (derviş) ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਅਮਾਜ਼ੀਗ (ਅਦਰਵੇਸ਼ ) ਵਿੱਚ ਮਿਲਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਅਰਬੀ ਸ਼ਬਦ ਫਕੀਰ ਦੇ ਮੇਲ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। [2] [4] ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਦੇ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਮੁੱਲਾਂ 'ਤੇ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਰੱਬ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਹਉਮੈ (ਨਫਸ ) ਦੇ ਭਰਮਾਂ ਤੋਂ ਛੁਟਕਾਰਾ ਪਾ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸੂਫੀ ਆਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਦਰਵੇਸ਼ ਨੂੰ ਪ੍ਰਮਾਤਮਾ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਲਈ ਅਨੰਦਮਈ ਤ੍ਰਿਪਤੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਰੀਰਕ ਮਿਹਨਤ ਜਾਂ ਧਾਰਮਿਕ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦੁਆਰਾ ਜ਼ਿਕਰ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਨ ਲਈ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। [3] ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਅਭਿਆਸ ਸਮਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ 13ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਰਹੱਸਵਾਦੀ ਰੂਮੀ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਲੋਕ-ਕਥਾਵਾਂ ਅਤੇ ਸੂਫੀਵਾਦ ਦੇ ਅਨੁਯਾਈਆਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਦਰਵੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਅਕਸਰ ਚਮਤਕਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਯੋਗਤਾ ਅਤੇ ਅਲੌਕਿਕ ਸ਼ਕਤੀਆਂ ਦਾ ਸਿਹਰਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। [5] ਇਤਿਹਾਸਕ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਦਰਵੇਸ਼ ਸ਼ਬਦ ਨੂੰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਇਸਲਾਮੀ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਤਹਿਰੀਕਾਂ ਜਾਂ ਫੌਜੀ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਅਹੁਦਿਆਂ ਵਜੋਂ, ਵਧੇਰੇ ਵਿਆਪਕ ਅਰਥਾਂ ਨਾਲ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
_001.jpg)
ਵਿਓਤਪਤੀ
ਸੋਧੋਫਾਰਸੀ ਸ਼ਬਦ ਦਰਵੇਸ਼ ( درویش ) ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮੂਲ ਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਟੋ-ਈਰਾਨੀ ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਉਤਰਿਆ ਹੈ ਜੋ ਮੱਧ ਫ਼ਾਰਸੀ ਦ੍ਰਿਓਸ਼ ਦੇ ਰਾਹੀਂ ਅਵੇਸਤਾਨ ਵਿੱਚ drigu-, "ਲੋੜਵੰਦ, ਤਲਬਗਾਰ " ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਅਰਥ ਅਰਬੀ ਸ਼ਬਦ ਫਕੀਰ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ, [2] [4] ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਉਹ ਲੋਕ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾ ਅਤੇ ਪਰਮਾਤਮਾ ਉੱਤੇ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਿਰਭਰਤਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਰ ਕੰਮ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹਰ ਸਾਹ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਗਟ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। [6]
ਧਾਰਮਿਕ ਅਭਿਆਸ
ਸੋਧੋਦਰਵੇਸ਼ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਦਵਤਾ ਦੀ ਬਜਾਏ ਨੇਕੀ ਅਤੇ ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਅਨੁਭਵ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਰੱਬ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। [7] ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦਰਵੇਸ਼ ਤਪੱਸਵੀ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੁੱਲਾਂ ਦੇ ਉਲਟ ਗਰੀਬੀ ਦੀ ਸਹੁੰ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। ਭੀਖ ਮੰਗਣ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਨਿਮਰਤਾ ਸਿੱਖਣਾ ਹੈ, ਪਰ ਦਰਵੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਭਲੇ ਲਈ ਭੀਖ ਮੰਗਣ ਦੀ ਮਨਾਹੀ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਗਰਾਹਿਆ ਪੈਸਾ ਹੋਰ ਗਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਦੇਣਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਦੂਸਰੇ ਸਾਂਝੇ ਪੇਸ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ; ਮਿਸਰੀ ਕ਼ਾਦਰੀਆ - ਤੁਰਕੀ ਵਿੱਚ ਕਾਦਿਰੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ - ਮਛੇਰੇ ਹਨ।
ਕੁਝ ਸ਼ਾਸਤਰੀ ਲੇਖਕ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਦਰਵੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਗਰੀਬੀ ਸਿਰਫ਼ ਆਰਥਿਕ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਸਾਦੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਖੁਦ ਇੱਕ ਦਰਵੇਸ਼ ਵਜੋਂ ਵਿਆਪਕ ਯਾਤਰਾਵਾਂ ਕੀਤੀਆਂ, ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਲਿਖਿਆ, ਆਪਣੇ ਗੁਲਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ:
Of what avail is frock, or rosary,
Or clouted garment? Keep thyself but free
From evil deeds, it will not need for thee
To wear the cap of felt: a darwesh be
In heart, and wear the cap of Tartary.[8]
ਰੂਮੀ ਆਪਣੀ ਮਸਨਵੀ ਦੀ ਕਿਤਾਬ 1 ਵਿੱਚ ਲਿਖਦਾ ਹੈ: [9]
Water that's poured inside will sink the boat
While water underneath keeps it afloat.
Driving wealth from his heart to keep it pure
King Solomon preferred the title 'Poor':
That sealed jar in the stormy sea out there
Floats on the waves because it's full of air,
When you've the air of dervishood inside
You'll float above the world and there abide...
ਘੁੰਮਦੇ ਦਰਵੇਸ਼
ਸੋਧੋ
ਘੁੰਮਣ ਵਾਲ਼ਾ ਨਾਚ ਜਾਂ ਸੂਫ਼ੀ ਘੁੰਮੇਰ ਜੋ ਦਰਵੇਸ਼ਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਪੱਛਮੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਤੁਰਕੀ ਦੀ ਮੇਵਲੇਵੀ ਸੰਪਰਦਾ ਦੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਰਸਮੀ ਆਚਰਣ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ ਜਿਸਨੂੰ ਸਮਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਇਹ ਹੋਰ ਸੰਪ੍ਰਦਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੈ। ਸਮਾ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸੂਫੀ ਆਚਰਣ-ਵਿਧੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜੋ ਧਾਰਮਿਕ ਅਨੰਦ ( ਮਜਦਬ, ਫ਼ਨਾ ) ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰਨ ਲਈ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮੇਵਲੇਵੀ ਨਾਮ ਫ਼ਾਰਸੀ ਕਵੀ ਰੂਮੀ ਤੋਂ ਆਇਆ ਹੈ, ਜੋ ਖ਼ੁਦ ਇੱਕ ਦਰਵੇਸ਼ ਸੀ। ਇਹ ਅਭਿਆਸ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਮਨੋਰੰਜਨ ਇਸ ਦਾ ਮਕਸਦ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ, ਪਰ ਤੁਰਕੀ ਵਿੱਚ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੀ ਖਿੱਚ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣ ਗਿਆ ਹੈ। [10] [11] [12]
ਸੰਪਰਦਾਵਾਂ
ਸੋਧੋ
ਦਰਵੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੰਪਰਦਾਵਾਂ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਲਗਭਗ ਸਾਰੀਆਂ ਦਾ ਮੂਲ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੁਸਲਿਮ ਸੰਤਾਂ ਅਤੇ ਮੁਰਸ਼ਿਦਾਂ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਮਾਮ ਅਲੀ ਨਾਲ਼ ਜਾ ਜੁੜਦਾ ਹੈ। ਕਈ ਸੰਪਰਦਾਵਾਂ ਅਤੇ ਉੱਪ-ਸੰਪਰਦਾਵਾਂ ਸਦੀਆਂ ਦੌਰਾਨ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਈਆਂ ਅਤੇ ਅਲੋਪ ਹੋ ਗਈਆਂ। ਦਰਵੇਸ਼ ਉੱਤਰੀ ਅਫ਼ਰੀਕਾ, ਅਫ਼ਰੀਕਾ ਦੇ ਸਿੰਗ, ਤੁਰਕੀ, ਅਨਾਤੋਲੀਆ, ਬਾਲਕਨ, ਕਾਕੇਸ਼ਸ , ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ, ਈਰਾਨ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਭਾਰਤ, ਅਫ਼ਗਾਨਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਤਾਜ਼ਿਕਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਫੈਲ ਗਏ।
ਹੋਰ ਦਰਵੇਸ਼ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਬੇਕਤਾਸ਼ੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ, ਜੋ ਜੈਨੀਸਰੀਆਂ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਹੋਏ ਹਨ, ਅਤੇ ਸੇਨੁਸੀ ਹਨ, ਜੋ ਆਪਣੇ ਵਿਸ਼ਵਾਸਾਂ ਵਿੱਚ ਕੱਟੜਪੰਥੀ ਹਨ। ਹੋਰ ਭਾਈਚਾਰੇ ਅਤੇ ਉਪ-ਸਮੂਹ ਕੁਰਾਨ ਦੀਆਂ ਆਇਤਾਂ ਦਾ ਉਚਾਰਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਢੋਲ ਵਜਾਉਂਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ਸਮੂਹਾਂ ਵਿੱਚ ਘੁੰਮਦੇ ਹਨ, ਇਹ ਸਭ ਕੁਝ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਖਾਸ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਹੈ। ਉਹ ਧਿਆਨ ਦਾ ਅਭਿਆਸ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦੀਆਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸੂਫ਼ੀ ਸੰਪਰਦਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਚਿਸ਼ਤੀ ਸੰਪਰਦਾ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਸਨ, ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਸਨ। ਹਰ ਭਾਈਚਾਰਾ ਆਪਣਾ ਪਹਿਰਾਵਾ ਅਤੇ ਸਵੀਕ੍ਰਿਤੀ ਅਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਬਹੁਤ ਗੰਭੀਰ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। 17ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ ਸੂਫ਼ੀ ਦਰਵੇਸ਼ਵਾਦ ਦਾ ਸਰੂਪ ਰਹੱਸਵਾਦ, ਸਬਰ ਅਤੇ ਸ਼ਾਂਤੀਵਾਦ ' ਤੇ ਕੇਂਦਰਿਤ ਸੀ। [13]
ਹੋਰ ਇਤਿਹਾਸਕ ਇਸਤੇਮਾਲ
ਸੋਧੋ
ਮਾਹਦੀ
ਸੋਧੋਵੱਖ-ਵੱਖ ਪੱਛਮੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਕਈ ਵਾਰ ਦਰਵੇਸ਼ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜਿਆਦਾ ਹੀ ਖੁਲ੍ਹੇ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਹੈ, ਇਸ ਨੂੰ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਨਾਲ਼ ਸੁਡਾਨ ਵਿੱਚ ਮਾਹਦੀ ਯੁੱਧ ਅਤੇ ਇਸਲਾਮੀ ਫੌਜੀ ਨੇਤਾਵਾਂ ਦੇ ਹੋਰ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਨਾਲ਼ ਵੀ ਜੋੜ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਅਜਿਹੇ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, "ਦਰਵੇਸ਼" ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿਰੋਧੀ ਇਸਲਾਮਿਕ ਹਸਤੀ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਫੌਜੀ, ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸੰਸਥਾਵਾਂ ਦੇ ਸਾਰੇ ਮੈਂਬਰਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਆਮ (ਅਤੇ ਅਕਸਰ ਅਪਮਾਨਜਨਕ) ਸ਼ਬਦ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਉਹ ਵਿਅਕਤੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਹੀ ਅਰਥਾਂ ਵਿੱਚ "ਦਰਵੇਸ਼" ਨਹੀਂ ਮੰਨਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]
ਮਹਾਦੀ ਯੁੱਧ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਮੁਹੰਮਦ ਅਹਿਮਦ ਅਲ-ਮਾਹਦੀ ਨੇ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਉਹ ਸਾਰੇ ਜੋ ਉਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਣ ਲਈ ਆਏ ਸਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੈਗੰਬਰ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮੁਢਲੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਵਾਂਗ ਅਨਸਾਰ ਕਿਹਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਨ ਲਈ 'ਦਰਵੇਸ਼' ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਤੋਂ ਵਰਜਿਆ। ਇਸ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸੈਨਿਕਾਂ ਅਤੇ ਬਸਤੀਵਾਦੀ ਅਧਿਕਾਰੀਆਂ ਨੇ ਅਨਸਾਰ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਕੁਝ ਬ੍ਰਿਟੇਨਾਂ ਨੇ ਮਾਹਦੀ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਬਦਨਾਮ ਕਰਨ ਲਈ ਇਸ ਸ਼ਬਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ, ਇਹ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਦੇ ਦੱਸੇ ਕਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਨਾਲ ਵੀ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਜੋ ਹਲਕੇ ਢੰਗ ਨਾਲ਼ ਹਥਿਆਰਬੰਦ 'ਦਰਵੇਸ਼ਾਂ' ਦੀ ਨਿਡਰਤਾ ਅਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। [14] ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਇਹ ਸ਼ਬਦ ਅਨਸਾਰ ਨਾਲ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜੁੜ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਅੱਜ ਵੀ ਮਾਹਦੀ ਦੇ ਪੈਰੋਕਾਰਾਂ ਦੇ ਸਬੰਧ ਵਿੱਚ ਅਕਸਰ ਗ਼ਲਤ ਢੰਗ ਨਾਲ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਉਦਾਹਰਨ ਲਈ, ਸੁਡਾਨ ਵਿੱਚ ਲੜਾਈ ਦੀ ਇੱਕ ਸਮਕਾਲੀ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਡਰਾਇੰਗ "ਟੋਸਕੀ ਵਿਖੇ ਦਰਵੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਹਾਰ" (ਦੇਖੋ ਸੁਡਾਨ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ (1884-1898)# ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਜਵਾਬ )।
ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ
ਸੋਧੋਦਰਵੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਕਈ ਕਿਤਾਬਾਂ ਤੁਰਕੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਮਿਲ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੇਸਾ ਸੇਲਿਮੋਵਿਕ ਦੀ ਲਿਖੀ ਮੌਤ ਅਤੇ ਦਰਵੇਸ਼ ਅਤੇ ਫ੍ਰਾਂਸਿਸ ਕਾਜ਼ਾਨ ਦੀ ਦਰਵੇਸ਼ ਨੇ ਇੱਕ ਦਰਵੇਸ਼ ਦੇ ਜੀਵਨ ਬਾਰੇ ਵਿਆਪਕ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। [15] [16] ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ਬਾਰੇ ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਹੋਰ ਕਿਤਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਮਿਲ਼ਦੀਆਂ ਹਨ ਜਿਵੇਂ ਰੌਬਰਟ ਇਰਵਿਨ ਦੀ ਕਿਤਾਬ, ਇੱਕ ਦਰਵੇਸ਼ ਦੀਆਂ ਯਾਦਾਂ: ਸੂਫੀ, ਰਹੱਸਵਾਦੀ ਅਤੇ ਸੱਠ ਦਾ ਦਹਾਕਾ । [17] ਮਜਦੇਦੀਨ ਅਲੀ ਬਾਗੇਰ ਨੇਮਤੋਲਾਹੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਸੂਫੀਵਾਦ ਹੋਣ ਦਾ ਧੁਰਾ ਅਤੇ ਧਰਮ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨ ਵਿਚਕਾਰ ਪੁਲ ਹੈ।
ਦਰਵੇਸ਼ਾਂ ਬਾਰੇ ਵਿਚਾਰ
ਸੋਧੋਦਰਵੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੂਫੀ ਅਭਿਆਸਾਂ ਨੂੰ ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਸੁੰਨੀ ਮੁਸਲਮਾਨ ਸਵੀਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਮੂਹ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦੇਵਬੰਦੀਆਂ, ਸਲਾਫੀਆਂ ਵਰਗੇ ਦਰਵੇਸ਼ਾਂ ਦੀਆਂ ਵੱਖੋ-ਵੱਖ ਪ੍ਰਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਗੈਰ-ਇਸਲਾਮਿਕ ਸਮਝਦੇ ਹਨ। [18]
ਗੈਲਰੀ
ਸੋਧੋਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "Dervish – Definition and More from the FreeMerriam – Webster Dictionary". M-w.com. Retrieved 2012-02-19.
- ↑ 2.0 2.1 2.2 2.3 . Leiden and Boston. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; name "Ebrahim-Hirtenstein 2017" defined multiple times with different content - ↑ 3.0 3.1 Dervish, Encyclopaedia Britannica,
Dervish, Arabic darwīsh, any member of a Ṣūfī (Muslim mystic) fraternity, or tariqa.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 . Leiden. OCLC Heinrichs Wolfhart Heinrichs. ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; name "EI2" defined multiple times with different content - ↑ Frederick William Hasluck Christianity and Islam Under the Sultans, Band 1 Clarendon Press 1929 p. 281
- ↑ . Leiden and Boston.
- ↑ JENS PETER LAUT Vielfalt türkischer Religionen 1996 p. 29 (German)
- ↑ chapter 2 story 16: "The Gulistān; or, Rose-garden, of Shek̲h̲ Muslihu'd-dīn Sādī of Shīrāz, translated for the first time into prose and verse, with an introductory preface, and a life of the author, from the Ātish Kadah" a story later adapted by La Fontaine for his tale 'Le songe d'un habitant du Mogol'
- ↑ The Masnavi: Book One, translated by Jawid Mojaddedi, Oxford World's Classics Series, Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-955231-3, p63.
- ↑ Koentges, Chris (2012-06-29). "13 Things The Whirling Dervishes Can Teach You About Spinning Until You're Dizzy Enough To Puke". The Very Ethnic Project.
- ↑ B. Ghafurov, "Todjikon", 2 vols., Dushanbe 1983-5
- ↑ "Rumi | Biography, Poems, & Facts | Britannica". www.britannica.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2022-07-18.
- ↑ Erdoan, Nezih. "Star director as symptom: reflections on the reception of Fatih Akn in the Turkish media." New Cinemas: Journal of Contemporary Film 7.1 (2009): 27-38.
- ↑ Nusairi, Osman and Nicoll, Fergus A note on the term ansar. Making African Connections. Retrieved December 19, 2020.
- ↑ Milivojević, Dragan; Selimović, Meša; Rakić, Bogdan; Dickey, Stephen M. (1997). "Death and the Dervish". World Literature Today. 71 (2): 418. doi:10.2307/40153187. ISSN 0196-3570. JSTOR 40153187.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000026-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000027-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ Syed, Jawad; Pio, Edwina; Kamran, Tahir; Zaidi, Abbas (2016-11-09). Faith-Based Violence and Deobandi Militancy in Pakistan. Springer. ISBN 978-1-349-94966-3. "They also criticises various practices including sama, qawwali, whirling etc. Whereas Sufis/Barelvi consider their beliefs and practices as mystical practices."