ਦੁਰਗਾ ਖੋਟੇ

ਦੁਰਗਾ ਖੋਟੇ (14 ਜਨਵਰੀ 1905 - 22 ਸਤੰਬਰ 1991) ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਅਭਿਨੇਤਰੀ ਸੀ, ਜਿਸਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ, ਉਹ ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਮਰਾਠੀ ਸਿਨੇਮਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਥੀਏਟਰ ਵਿੱਚ 50 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੱਧ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਸਰਗਰਮ ਰਹੀ। 200 ਫਿਲਮਾਂ ਅਤੇ ਕਈ ਥੀਏਟਰ ਨਿਰਮਾਣ।

2000 ਵਿੱਚ, ਇੱਕ ਹਜ਼ਾਰ ਸਾਲ ਦੇ ਅੰਕ ਵਿੱਚ, ਇੰਡੀਆ ਟੂਡੇ ਨੇ ਉਸਨੂੰ "ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਆਕਾਰ ਦੇਣ ਵਾਲੇ 100 ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤਾ", ਨੋਟ ਕੀਤਾ: "ਦੁਰਗਾ ਖੋਟੇ ਭਾਰਤੀ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਲਈ ਮੋਹਰੀ ਪੜਾਅ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਕਰਦੀ ਹੈ", ਉਹ ਸਤਿਕਾਰਤ ਪਰਿਵਾਰਾਂ ਦੀਆਂ ਪਹਿਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਫਿਲਮ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣਾ, ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇੱਕ ਸਮਾਜਿਕ ਵਰਜਿਤ ਨੂੰ ਤੋੜਨਾ।

ਉਹ ਹਿੰਦੀ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਮਾਂ ਦੀਆਂ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਖਰ ਦੀਆਂ ਦਸ ਅਭਿਨੇਤਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕੇ. ਆਸਿਫ਼ ਦੀ ਮੁਗਲ-ਏ-ਆਜ਼ਮ (1960) ਵਿੱਚ ਜੋਧਾਬਾਈ ਵਜੋਂ ਸਨ; ਵਿਜੇ ਭੱਟ ਦੀ ਕਲਾਸਿਕ ਭਾਰਤ ਮਿਲਾਪ (1942) ਵਿੱਚ ਕੈਕੇਈ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ; ਮਾਤਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀਆਂ ਹੋਰ ਯਾਦਗਾਰੀ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਚਰਨਾਂ ਕੀ ਦਾਸੀ (1941) ਵਿੱਚ ਸਨ; ਮਿਰਜ਼ਾ ਗਾਲਿਬ (1954); ਬੌਬੀ (1973) ਅਤੇ ਬਿਦਾਈ (1974)। ਉਸਨੇ ਭਾਰਤੀ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਭਰ ਦੇ ਯੋਗਦਾਨ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਪੁਰਸਕਾਰ, ਦਾਦਾ ਸਾਹਿਬ ਫਾਲਕੇ ਅਵਾਰਡ (1983) ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਅਰੰਭ ਦਾ ਜੀਵਨ

ਖੋਟੇ ਦਾ ਜਨਮ ਕੋਂਕਣ ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਵੀਟਾ ਲਾਡ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜੋ ਗੋਆ ਤੋਂ ਸੀ ਅਤੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕੋਂਕਣੀ ਬੋਲਦਾ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਪਾਂਡੁਰੰਗ ਸ਼ਾਮਰਾਓ ਲਾਡ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਮੰਜੂਲਾਬਾਈ ਸੀ। ਉਹ ਕੰਡੇਵਾੜੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਹਿੰਦੂ ਸੰਯੁਕਤ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਹੋਈ। ਉਸਨੇ ਕੈਥੇਡ੍ਰਲ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਅਤੇ ਸੇਂਟ ਜ਼ੇਵੀਅਰਜ਼ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਸੀ ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਬੀ.ਏ. ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ ਸੀ ਜਦੋਂ ਕਿ ਅਜੇ ਵੀ ਇੱਕ ਕਾਲਜ ਜਾ ਰਹੀ ਕਿਸ਼ੋਰ ਸੀ, ਉਸਨੇ ਖੋਟੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਿੱਚ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨਾਲ ਸੈਟਲ ਹੋ ਗਈ।

26 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਤੱਕ, ਦੁਰਗਾ ਖੋਟੇ ਦੋ ਜਵਾਨ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵਿਧਵਾ ਮਾਂ ਸੀ; ਬਕੁਲ ਅਤੇ ਹਰੀਨ। ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਕਰਨ ਲਈ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਪਿਆ। ਅਜਿਹਾ ਕਰਨ ਨਾਲ, ਉਹ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਦੀ ਪਾਇਨੀਅਰ ਬਣ ਗਈ: ਉਹ ਇੱਕ ਰਵਾਇਤੀ ਪਰਿਵਾਰ ਤੋਂ ਸੀ ਅਤੇ ਫਿਲਮ ਉਦਯੋਗ ਨੂੰ ਅਧਾਰ ਅਤੇ ਬੇਵਕੂਫ ਦਾ ਰੱਖਿਆ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਨਾਲ ਹੀ, ਉਸ ਸਮੇਂ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਔਰਤਾਂ ਦੇ ਕਿਰਦਾਰ ਮਰਦਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਿਭਾਏ ਜਾਂਦੇ ਸਨ।

ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਕਰੀਅਰ

ਸੀਤਾ ਵਿੱਚ ਖੋਟੇ (1934)।

ਦੁਰਗਾ ਖੋਟੇ ਨੇ ਪ੍ਰਭਾਤ ਫਿਲਮ ਕੰਪਨੀ ਦੁਆਰਾ 1931 ਦੀ ਅਸਪਸ਼ਟ ਫਿਲਮ ਫਰੇਬੀ ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਮਾਮੂਲੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ, ਇਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਮਾਇਆ ਮਛਿੰਦਰਾ (1932)। ਉਸਨੂੰ ਜਲਦੀ ਹੀ 1932 ਦੇ ਦੋਹਰੇ ਸੰਸਕਰਣ (ਹਿੰਦੀ ਅਤੇ ਮਰਾਠੀ) ਅਯੋਧੇਚਾ ਰਾਜਾ, ਇੱਕ ਹੋਰ ਪ੍ਰਭਾਤ ਫਿਲਮ, ਜੋ ਕਿ ਪਹਿਲੀ ਮਰਾਠੀ ਟਾਕੀ ਸੀ, ਵਿੱਚ ਹੀਰੋਇਨ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਣ ਲਈ ਉਤਸ਼ਾਹਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਭਗੌੜਾ ਹਿੱਟ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਸਨੇ ਰਾਣੀ ਤਾਰਾਮਤੀ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ। ਦਰਅਸਲ, ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਮੋਹਰੀ ਰੁਝਾਨ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ: ਪ੍ਰਭਾਤ ਫਿਲਮ ਕੰਪਨੀ ਨਾਲ ਨੇੜਿਓਂ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਉਸਨੇ "ਸਟੂਡੀਓ ਸਿਸਟਮ" (ਮਾਸਿਕ ਤਨਖਾਹ 'ਤੇ ਫਿਲਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਇੱਕ ਸਟੂਡੀਓ ਨਾਲ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਇਕਰਾਰਨਾਮਾ) ਤੋਂ ਵੱਖ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਫਿਰ ਪ੍ਰਚਲਿਤ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਇੱਕ ਬਣ ਗਈ। ਨਿਊ ਥੀਏਟਰਜ਼, ਈਸਟ ਇੰਡੀਆ ਫਿਲਮ ਕੰਪਨੀ (ਦੋਵੇਂ ਕਲਕੱਤਾ ਵਿਖੇ), ਅਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪਿਕਚਰਜ਼ ਨਾਲ ਕਦੇ-ਕਦਾਈਂ ਕੰਮ ਕਰਕੇ ਉਸ ਯੁੱਗ ਦੇ ਪਹਿਲੇ "ਫ੍ਰੀਲਾਂਸ" ਕਲਾਕਾਰ।

1936 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਅਮਰ ਜੋਤੀ ਵਿੱਚ ਸੌਦਾਮਿਨੀ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ, ਜੋ ਉਸਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਯਾਦਗਾਰ ਭੂਮਿਕਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਉਸਦੇ ਦੁਆਰਾ ਨਿਭਾਏ ਗਏ ਕਿਰਦਾਰ ਉਸਦੀ ਸ਼ਾਹੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਵਰਗੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਚੰਦਰ ਮੋਹਨ, ਸੋਹਰਾਬ ਮੋਦੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿਥਵੀਰਾਜ ਕਪੂਰ ਵਰਗੇ ਮਹਾਨ ਕਲਾਕਾਰਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਵੀ ਇੱਕ ਸਕ੍ਰੀਨ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ।

1937 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਸਾਥੀ ਨਾਮ ਦੀ ਇੱਕ ਫਿਲਮ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ ਅਤੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਸਿਨੇਮਾ ਵਿੱਚ ਇਸ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਕਦਮ ਰੱਖਣ ਵਾਲੀਆਂ ਪਹਿਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਬਣ ਗਈ। 40 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਨੇ ਆਚਾਰੀ ਅਤਰੇ ਦੇ ਪਯਾਚੀ ਦਾਸੀ (ਮਰਾਠੀ) ਅਤੇ ਚਰਨੋਂ ਕੀ ਦਾਸੀ (ਹਿੰਦੀ) (1941) ਅਤੇ ਵਿਜੇ ਭੱਟ ਦੇ ਕਲਾਸਿਕ ਭਾਰਤ ਮਿਲਾਪ (1942) ਵਿੱਚ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ। ਲਗਾਤਾਰ ਦੋ ਸਾਲਾਂ ਲਈ BFJA ਸਰਵੋਤਮ ਅਦਾਕਾਰਾ ਅਵਾਰਡ।

ਦੁਰਗਾ ਖੋਟੇ ਕਈ ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਥੀਏਟਰ ਸਰਕਟ ਵਿੱਚ ਸਰਗਰਮ ਰਹੀ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਮਰਾਠੀ ਥੀਏਟਰ । ਉਹ ਇੰਡੀਅਨ ਪੀਪਲਜ਼ ਥੀਏਟਰ ਐਸੋਸੀਏਸ਼ਨ (ਇਪਟਾ) ਨਾਲ ਸਰਗਰਮੀ ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਮੁੰਬਈ ਮਰਾਠੀ ਸਾਹਿਤ ਸੰਘ ਲਈ ਕਈ ਨਾਟਕਾਂ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। 1954 ਵਿੱਚ, ਉਸਨੇ ਵੀ.ਵੀ. ਸ਼ਿਰਵਾਡਕਰ ਦੇ ਮੈਕਬੈਥ ਦੇ ਮਰਾਠੀ ਰੂਪਾਂਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲੇਡੀ ਮੈਕਬੈਥ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ, ਰਾਜਮੁਕੁਤ, ਦ ਰਾਇਲ ਕਰਾਊਨ, ਅਤੇ ਨਾਨਾਸਾਹਿਬ ਫਾਟਕ ਦੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਨਾਲ ਨਿਭਾਈ।

ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਮਾਨਤਾਵਾਂ

ਭਾਰਤ ਦੀ 2013 ਦੀ ਮੋਹਰ 'ਤੇ ਖੋਟੇ

3 ਮਈ 2013 ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਸਨਮਾਨ ਲਈ ਇੰਡੀਆ ਪੋਸਟ ਦੁਆਰਾ ਉਸਦੇ ਚਿਹਰੇ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਡਾਕ ਟਿਕਟ ਜਾਰੀ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਫ਼ਿਲਮਾਂ

ਸਾਲ	ਫ਼ਿਲਮ	ਚਰਿੱਤਰ	ਟਿੱਪਣੀ
1983 ਦੌਲਤ ਦੇ ਦੁਸ਼ਮਣ
1980 ਕਰਜ਼ ਸ਼ਾਂਤਾ ਪ੍ਰਸਾਦ ਵਰਮਾ
1977 ਬੁਝਾਰਤ ਬ੍ਰਿਜਮੋਹਨ ਦੀ ਮਾਂ
1977 ਡਾਰਲਿੰਗ ਡਾਰਲਿੰਗ
1977 ਪਾਪੀ ਅਸ਼ੋਕ ਦੀ ਮਾਂ
1977 ਚੋਰ ਸਿਪਾਹੀ
1977 ਸਰ ਬਹਾਦਰ
1977 ਚਾਚਾ ਦਾ ਭਤੀਜਾ
1976 ਸ਼ੱਕ
1976 ਰੰਗੀਲਾ ਰਤਨ
1976 ਜਨੇਮਨ
1976 ਜੈ ਬਜਰੰਗ ਬਾਲੀ
1975 ਸੁਗੰਧ
1975 ਚਿਤਾਲੀ
1975 ਕਾਲਾ ਸੋਨਾ
1974 ਆਹ, ਆਹ, ਆਹ। ਪਾਰਵਤੀ
1973 ਅੱਗ ਦੀ ਰੇਖਾ
1973 ਬੌਬੀ ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਬ੍ਰੈਗੰਜ਼ਾ
1973 ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼
1972 ਬਿਰਛੀ
1972 ਰਾਜਾ ਬਣਨਾ
1971 ਬਨਫੁੱਲ
1971 ਇੱਕ ਔਰਤ ਇੱਕ ਬ੍ਰਹਮਚਾਰੀ
1970 ਖਿਡੌਣੇ ਠਾਕੁਰਾਈਨ ਸੂਰਜ ਸਿੰਘ
1970 ਗੋਪੀ
1970 ਅਨੰਦ
1969 ਜੈਨੇਟਿਕ ਮਾਰਗ ਪਾਰਵਤੀ
1969 ਧਰਤੀ ਕਹਿੰਦੀ ਹੈ ਕਿ
1969 ਪਿਆਰ ਦਾ ਸੁਪਨਾ
1968 ਸੁਪਨਿਆਂ ਦਾ ਵਪਾਰੀ
1968 ਸੰਘਰਸ਼
1968 ਸਵਰਗ ਝੁਕਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਦਾਦੀ ਮਾਂ
1967 ਚੰਦਨ ਦਾ ਪਾਲਣ
1966 ਪਿਆਰ ਪਿਆਰ
1966 ਤੁਲਨਾ ਅਸ਼ੋਕ ਦੀ ਮਾਂ
1966 ਕੁੜਮਾਈ
1966 ਦਾਦੀ ਮਾਂ
1965 ਕਾਜਲ ਰਾਣੀ ਸਾਹਿਬਾ
1964 ਮੈਂ ਕਿਵੇਂ ਕਹਾਂ?
1964 ਦੂਰ ਦੀ ਆਵਾਜ਼
1964 ਬੈਨਜ਼ੀਰ
1963 ਮੈਨੂੰ ਜੀਣ ਦਿਓ।
1962 ਮਨੋਵਿਗਿਆਨਕ
1962 ਮੈਂ ਵਿਆਹ ਕਰਵਾ ਲਿਆ।
1961 ਕੰਬਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਰੇਸਲੈੱਟ
1960 ਪਾਰਕ
1960 ਮੁਗ਼ਲ-ਏ-ਆਜ਼ਮ ਮਹਾਰਾਣੀ ਜੋਧਾ ਬਾਈ
1960 ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ,
1959 ਅਰਧ-ਅੰਗਨੀ
1957 ਬੇਸ਼ਕ
1956 ਰਾਜਧਾਨੀ
1954 ਲਾਈਨਾਂ
1954 ਮਿਰਜ਼ਾ ਗਾਲਿਬ
1953 ਸਿੱਖਿਅਤ
1952 ਅੰਨ੍ਹੇ
1952 ਮੋਰੋਕੋਡ
1951 ਆਰਾਮ ਸੀਤਾ
1951 ਸਜ਼ਾ
1950 ਨਿਰਦੋਸ਼
1950 ਨਿਸ਼ਾਨਾ
1949 ਸਿੰਗਾਰ
1949 ਜਿੱਤ
1935 ਇੰਕਲਾਬ