ਬਿੰਦੀ (ਸਜਾਵਟ)
ਇੱਕ ਬਿੰਦੀ ( ਹਿੰਦੀ: बिंदी, ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਤੋਂ ਬਿੰਦੂ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ "ਬਿੰਦੂ, ਬੂੰਦ, ਬਿੰਦੀ ਜਾਂ ਛੋਟਾ ਕਣ") ਜਾਂ ਪੋਟੂ ( ਤਮਿਲ਼: பொட்டு )[1][2] ਇੱਕ ਰੰਗੀਨ ਬਿੰਦੀ ਹੈ ਜਾਂ, ਆਧੁਨਿਕ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਮੱਥੇ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਟਿੱਕਰ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਮੂਲ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਉਪ-ਮਹਾਂਦੀਪ ਦੇ ਹਿੰਦੂ, ਜੈਨ, ਬੋਧੀ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਬਿੰਦੀ ਕਿਸੇ ਰੰਗ ਦੀ ਚਮਕਦਾਰ ਬਿੰਦੀ (ਚਿੰਨ) ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਮੱਥੇ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਭਰਵੱਟਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚਾਲੇ ਜਾਂ ਮੱਥੇ ਦੇ ਮੱਧ ਵਿੱਚ ਲਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਵਿੱਚ ਪਹਿਨੀ ਜਾਂ ਲਗਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ (ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਭਾਰਤ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ, ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼, ਨੇਪਾਲ, ਭੂਟਾਨ ਅਤੇ ਸ਼੍ਰੀਲੰਕਾ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂਆਂ ਵਿੱਚ)[3] ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਬਾਲੀਨੀਜ਼, ਫਿਲੀਪੀਨੋ, ਜਾਵਾਨੀਜ਼, ਸੁੰਡਨੀਜ਼, ਮਲੇਸ਼ੀਅਨ, ਸਿੰਗਾਪੁਰੀ, ਵੀਅਤਨਾਮੀ ਅਤੇ ਬਰਮੀ ਹਿੰਦੂਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਾ ਚਿੰਨ੍ਹ ਚੀਨ ਵਿੱਚ ਬੱਚਿਆਂ ਅਤੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵੀ ਪਹਿਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਭਾਰਤੀ ਉਪ ਮਹਾਂਦੀਪ ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ, ਤੀਜੀ ਅੱਖ ਦੇ ਖੁੱਲਣ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।[4] ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ, ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਅਤੇ ਜੈਨ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਬਿੰਦੀ ਦਾ ਸਬੰਧ ਅਜਨਾ ਚੱਕਰ ਨਾਲ ਹੈ, ਅਤੇ ਬਿੰਦੂ[5] ਨੂੰ ਤੀਜੀ ਅੱਖ ਚੱਕਰ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਿੰਦੂ ਉਹ ਬਿੰਦੂ ਜਾਂ ਬਿੰਦੂ ਹੈ ਜਿਸ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਮੰਡਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।[6][7] ਗ੍ਰੇਟਰ ਇੰਡੀਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਬਿੰਦੀ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮੌਜੂਦਗੀ ਹੈ।[8][9]
ਧਾਰਮਿਕ ਮਹੱਤਤਾ ਸੋਧੋ
ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਭਰਵੱਟਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਦਾ ਖੇਤਰ (ਜਿੱਥੇ ਬਿੰਦੀ ਰੱਖੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ) ਨੂੰ ਛੇਵਾਂ ਚੱਕਰ, ਅਜਨਾ, "ਛੁਪੀ ਹੋਈ ਬੁੱਧੀ" ਦਾ ਆਸਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਿੰਦੀ ਨੂੰ ਊਰਜਾ ਬਰਕਰਾਰ ਰੱਖਣ ਅਤੇ ਇਕਾਗਰਤਾ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਨ ਦਾ ਕਾਰਨ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਿੰਦੀ ਤੀਜੀ ਅੱਖ ਨੂੰ ਵੀ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਰਿਗਵੇਦ ਦੇ ਨਾਸਾਦੀਆ ਸੂਕਤ, ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਬਿੰਦੂ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਹੈ।
ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ, ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਅਤੇ ਜੈਨ ਧਰਮ ਵਿੱਚ, ਬਿੰਦੀ ਦਾ ਸਬੰਧ ਅਜਨ ਚੱਕਰ ਅਤੇ ਬਿੰਦੂ ਨਾਲ ਹੈ।[11] ਇਹਨਾਂ ਧਰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਦੇਵਤਿਆਂ ਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਭ੍ਰੂਮਧਿਆ ਬਿੰਦੂ ਨਾਲ ਦਰਸਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਨੂੰ ਲਗਭਗ ਬੰਦ ਕਰਕੇ ਧਿਆਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ, ਭਰਵੱਟਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਕੇਂਦਰਿਤ ਨਿਗਾਹ ਦਿਖਾਉਂਦੀ ਹੈ, ਦੂਜਾ ਸਥਾਨ ਨੱਕ ਦਾ ਸਿਰਾ ਹੈ - ਨਾਸਿਕਾਗਰਾ। ਭਰੂਮਧਿਆ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਭਰਵੱਟਿਆਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਉਹ ਥਾਂ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਇੱਕ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੀ ਨਜ਼ਰ ਨੂੰ ਕੇਂਦਰਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਜੋ ਇਹ ਇਕਾਗਰਤਾ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰੇ।[12] ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ, ਬਿੰਦੀ ਨੂੰ ਸਾਰੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸੁਭਾਅ ਵਾਲੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪਹਿਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਧਰਮ ਜਾਂ ਖੇਤਰ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਇਸਲਾਮਿਕ ਰਿਸਰਚ ਫਾਉਂਡੇਸ਼ਨ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ "ਬਿੰਦੀ ਜਾਂ ਮੰਗਲਸੂਤਰ ਪਹਿਨਣਾ ਹਿੰਦੂ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ। ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਬਿੰਦੀ ਅਜੇ ਵੀ ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕ ਮਹੱਤਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਦੀ ਹੈ ਜੋ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਮਿਥਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਹੈ।[13]
ਵਿਕਲਪਿਕ ਨਾਮ ਸੋਧੋ
ਬਿੰਦੀ ਨੂੰ ਇਹ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ:[14]
- ਅਸਾਮੀ ਵਿੱਚ ਫੋਟ ਜਾਂ ਫੁਟ (ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ ਹੈ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਦਬਾਉਣ ਵਾਲਾ ਨਿਸ਼ਾਨ)
- ਬੰਗਾਲੀ ਵਿੱਚ ਟਿਪ (ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ ਹੈ "ਇੱਕ ਦਬਾਉਣ")
- ਮੱਧਦੇਸ਼ੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਟਿਕੁਲੀ (ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ ਹੈ "ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਟਿਕਾ")
- ਗੁਜਰਾਤੀ ਵਿੱਚ ਚੰਦਲੋ (ਸ਼ਾਬਦਿਕ ਅਰਥ ਚੰਦਰਮਾ ਦੀ ਸ਼ਕਲ)
- ਹਿੰਦੀ ਵਿੱਚ ਤਿਲਕ
- ਨੇਪਾਲੀ ਵਿੱਚ ਟਿਕਾ
- ਕੰਨੜ ਵਿੱਚ ਕੁੰਕੁਮਾ ਜਾਂ ਬੋਟੂ ਜਾਂ ਤਿਲਕਾ
- ਸਿਨਹਾਲਾ ਵਿੱਚ ਤਿਲਕਾਇਆ
- ਕੋਂਕਣੀ ਵਿੱਚ ਟਿੱਕਲੀ
- ਮਰਾਠੀ ਵਿੱਚ ਕੁੰਕੂ ਜਾਂ ਟਿਕਾਲੀ
- ਓਡੀਆ ਵਿੱਚ ਟਿਕਿਲੀ
- ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਬਿੰਦੀ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਲੰਮਾ ਲਾਲ ਨਿਸ਼ਾਨ
- ਤਾਮਿਲ ਅਤੇ ਮਲਿਆਲਮ ਵਿੱਚ ਪੋਟੂ ਜਾਂ ਕੁੰਕੁਮਮ ਜਾਂ ਤਿਲਕਮ
- ਤੇਲਗੂ ਵਿੱਚ ਬੋਟੂ ਜਾਂ ਤਿਲਕਮ
- ਮੈਥਿਲੀ ਵਿੱਚ ਟਿੱਕਲੀ
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ ਸੋਧੋ
- Tilaka
- Thirunamam
- Urna
- Huadian - a traditional Chinese forehead decoration
ਹਵਾਲੇ ਸੋਧੋ
- ↑ "History and Etymology for bindi". Merriam-Webster. Retrieved 16 January 2022.
borrowed from Hindi bindī, literally, "dot, mark" (or a cognate Indo-Aryan word), going back to the Middle Indo-Aryan and Sanskrit stem bindu- "drop, spot," it's worn by Sikhs, Buddhist, Jains and Hindus
- ↑ "Bindi etymology" (in English). Etymologeek. Retrieved 16 January 2022.
English word bindi comes from Hindi बिंदी
{{cite web}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - ↑ Khanna 1979: p. 171
- ↑ Xiaoou, Yu (10 September 2014). "Guidelines for school entrance in ancient China". ChinaCulture.org. Retrieved 16 February 2018.
- ↑ Mercier (2007). p. 267.
- ↑ Swami Ranganathananda (1991). Human Being in Depth: A Scientific Approach to Religion. SUNY Press. p. 21. ISBN 0791406792.
- ↑ Shakya, pp. 82–83
- ↑ Southeast Asia: A Historical Encyclopedia, from Angkor Wat to East Timor, by Keat Gin Ooi p. 642
- ↑ Hindu-Buddhist Architecture in Southeast Asia by Daigorō Chihara p. 226
- ↑ Mercier (2007). p. 267.
- ↑ Mercier (2007). p. 267.
- ↑ Shakya, pp. 82–83
- ↑ Mercier (2007). p. 267.
- ↑ "Dazzling bindis". MSN India. 10 October 2011. Archived from the original on 12 October 2011. Retrieved 20 October 2011.