ਮੂਲੀ (Eng: Radish, Raphanus raphanistrum subsp. sativus) ਜੜ੍ਹ ਵਾਲੀ, ਧਰਤੀ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਸਬਜ਼ੀ ਹੈ। ਮੂਲੀ ਪੂਰੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਉਗਾਈ ਅਤੇ ਖਾਧੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀਆਂ ਅਨੇਕ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਰੂਪ, ਰੰਗ ਅਤੇ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਿੱਚ ਲੱਗਣ ਵਾਲੇ ਸਮੇਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ਉੱਤੇ ਭਿੰਨ-ਭਿੰਨ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕੁੱਝ ਪ੍ਰਜਾਤੀਆਂ ਤੇਲ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਵੀ ਉਗਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੂਲੀ ਕਦੇ-ਕਦੇ ਸਾਥੀ ਦੇ ਪੌਦੇ ਵੱਜੋਂ ਉੱਗਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁਝ ਕੀੜਿਆਂ ਅਤੇ ਰੋਗਾਂ ਤੋਂ ਪੀੜਿਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਉਗਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧਦੇ ਹਨ, ਇੱਕ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਅੰਦਰ ਛੋਟੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਖਪਤ ਲਈ ਤਿਆਰ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਦਕਿ ਵੱਡੇ ਡਾਇਕੋਨ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਨੂੰ ਕਈ ਮਹੀਨੇ ਲੱਗ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਮੂਲੀ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਵਰਤੋ ਸਰਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਕਵਰ ਫਸਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਜਾਂ ਇੱਕ ਫੋਰੇਜ ਫਸਲ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

ਮੂਲੀ
ਮੂਲੀਆਂ
Scientific classification
Kingdom:
(unranked):
(unranked):
(unranked):
Order:
Family:
Genus:
Species:
R. sativus
Binomial name
Raphanus sativus

ਇਕ ਕਿਸਮ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਤੋਂ ਬਣਾਈ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਸਬਜ਼ੀ ਨੂੰ, ਜਿਸ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਬਹੁਤ ਲੰਮੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪੱਤੇ ਹਰੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਮੂਲੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਜ਼ਿਆਦਾ ਚਿੱਟੇ ਰੰਗ ਦੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਕੱਚੀ ਮੂਲੀ ਖਾਣੀ ਹਾਜ਼ਮੇ ਲਈ ਬਹੁਤ ਹੀ ਚੰਗੀ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਸਲਾਦ ਦੇ ਤੌਰ ’ਤੇ ਮੂਲੀ ਦੀ ਬਹੁਤ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਮੂਲੀ ਨੂੰ ਕੱਦੂਕਸ ਕਰ ਕੇ ਪਰਾਉਂਠੇ ਵੀ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸਿਆਲ ਦੀ ਰੁੱਤ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਹੈ। ਬੀਜ ਤੋਂ ਸਿੱਧੀ ਲਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਦ ਮੂਲੀ ਪੱਕ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਦੀਆਂ ਗੋਭਾਂ ਨੂੰ ਫਲੀਆਂ ਲੱਗਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਫਲੀਆਂ ਨੂੰ ਮੂੰਗਰੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਮੂੰਗਰਿਆਂ ਦੀ ਵੀ ਸਬਜ਼ੀ ਬਣਦੀ ਹੈ।

ਅੱਜ ਤੋਂ ਕੋਈ 50 ਕੁ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹਰ ਪਰਿਵਾਰ ਮੂਲੀ ਬੀਜਦਾ ਸੀ। ਮੂਲੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਬਰਸੀਨ ਦੀਆਂ ਵੱਟਾਂ ’ਤੇ ਲਾਈ ਜਾਂਦੀ ਸੀ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਕੋਈ ਵਿਰਲਾ ਪਰਿਵਾਰ ਹੀ ਮੂਲੀ ਬੀਜਦਾ ਹੈ। ਲੋਕ ਬਾਜ਼ਾਰ ਵਿਚੋਂ ਹੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮੂਲੀਆਂ ਖਰੀਦਦੇ ਹਨ।[1]

ਕਾਸ਼ਤ 

ਸੋਧੋ
 
10 ਦਿਨਾਂ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਮੂਲੀ ।

ਮੂਲੀ ਇੱਕ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੀ, ਸਾਲਾਨਾ, ਠੰਡੇ-ਸੀਜ਼ਨ ਦੀ ਫਸਲ ਹਨ। ਬੀਜ 65 ਤੋਂ 85 °F (18 ਤੋਂ 29 °C) ਦੇ ਦਰਮਿਆਨ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨਾਂ ਨਾਲ ਤਿੰਨ ਤੋਂ ਚਾਰ ਦਿਨ ਗਰਮ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਉੱਗਦਾ ਹੈ, ਮੱਧਮ ਦਿਨ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਦੇ ਅੰਦਰ, ਹਵਾ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨਾਂ ਦੇ ਨਾਲ 50 ਤੋਂ 65 °F (10 ਤੋਂ 18 °C) ਦੀ ਰੇਂਜ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ. ਔਸਤਨ ਹਾਲਤਾਂ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਫਸਲ 3-4 ਹਫਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਤਿਆਰ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਠੰਢੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ, 6-7 ਹਫ਼ਤੇ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

ਮੂਲੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਪੂਰੇ ਸੂਰਜ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਆ, ਰੇਤਲੀ ਲਾਮੀ ਮਿੱਟੀ, ਪੀ. ਐੱਚ 6.5 ਤੋਂ 7.0 ਤਕ ਵਧੀਆ ਵਧ ਦੇ ਹਨ, ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਮਿਆਦ ਨੂੰ ਇੱਕ ਵਾਰ ਜਾਂ ਦੋ ਵੱਖਰੇ ਥਾਂ 'ਤੇ ਰੁਕਣ ਵਾਲੇ ਪੌਦਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵਧਾ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ. ਗਰਮ ਮੌਸਮ ਵਿਚ, ਮੂਲੀ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਪਤਝੜ ਵਿੱਚ ਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਸ ਬੀਜ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਹੋਈ ਹੈ ਉਹ ਰੂਟ ਦੇ ਆਕਾਰ ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ, 1 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ (0.4 ਇੰਚ) ਤੋਂ, ਛੋਟੇ ਰਾਸ਼ਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਲਈ 4 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ (1.6 ਇੰਚ) ਦੀ ਸਿਫਾਰਸ਼ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਵਧ ਰਹੀ ਮਿਆਦ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਫਸਲ ਵਿੱਚ ਜੰਗਲੀ ਬੂਟੀ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਸਿੰਚਾਈ ਦੀ ਲੋੜ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ।

 
ਵਧ ਰਹੀ ਮੂਲੀ ਦੇ ਪੌਦੇ।

ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਸਟੇਟਸ ਵਿੱਚ ਮੂਲੀ ਇੱਕ ਆਮ ਬਾਗ਼ ਦੀ ਫਸਲ ਹੈ ਅਤੇ ਫਾਸਟ ਵਾਢੀ ਚੱਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਬਗੀਚਿਆਂ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਚੋਣ ਬਣਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਕਣਕ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਕਮਰੇ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਤੇ ਦੋ ਜਾਂ ਤਿੰਨ ਦਿਨ ਗੁਣਾਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਮੂਲੀਆਂ ਨੂੰ ਸਟੋਰ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ 90-95% ਦੀ ਅਨੁਸਾਰੀ ਨਮੀ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਭਗ ਦੋ ਮਹੀਨੇ 0 °C (32 °F) ਤੇ।

ਕੀੜੇ

ਸੋਧੋ

ਇੱਕ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵਧ ਰਹੇ ਪੌਦੇ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ, ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਮੂਲੀ ਨਾਲ ਕੋਈ ਸਮੱਸਿਆ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ, ਪਰ ਕੁਝ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਨਾਲ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਭਿੱਜ ਬੀਟਲ (ਡੇਲੀਆ ਰੇਡੀਕਿਊਮ) ਦੀ ਲਾਸ਼ਾ ਧਰਤੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਬਾਲਗ਼ ਬੀਟ ਫਸਲ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਪੱਤੇ ਵਿੱਚ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੀਜਾਂ ਦੇ ਛੋਟੇ' ਸ਼ਾਖਾ ਦੇ ਘੁਰਨੇ 'ਨੂੰ ਕੱਟ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਸਵੀਡਨਈ ਮਿਜ (ਕੰਟਰਟਰੀਨਿਆ ਨਸਤੂਰਤੀ) ਪੌਦੇ ਦੇ ਵਧਦੀ ਅਤੇ ਵਧ ਰਹੇ ਸਿਰੇ 'ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਿਕਾਰਾਂ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਬਹੁਤੇ (ਜਾਂ ਕੋਈ) ਵਧ ਰਹੀ ਟਿਪਸ, ਅਤੇ ਸੁੱਜੀਆਂ ਜਾਂ ਪਿੰਜਰੀਆਂ ਪੱਤੀਆਂ ਅਤੇ ਪੈਦਾਵਾਰ ਗੋਭੀ ਦੀ ਰੂਟ ਫੜ ਦੇ larvae ਅਕਸਰ ਜੜ੍ਹ ਹਮਲਾ. ਪੱਤੇ ਦੇ ਢਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਰੰਗ-ਬਰੰਗਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਰੂਟ ਦੁਆਰਾ ਛੋਟੇ, ਚਿੱਟੇ ਮੈਗਗੋਬ ਦੇ ਸੁਰੰਗ ਨੂੰ, ਇਸ ਨੂੰ ਅਸਾਧਾਰਣ ਜਾਂ ਅਢੁੱਕਵਾਂ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਕਿਸਮਾਂ

ਸੋਧੋ

ਮੋਟੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮੂਲੀਆਂ ਨੂੰ ਚਾਰ ਮੁੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਉਹ ਵਧੇ ਹਨ ਅਤੇ ਵੱਖ ਵੱਖ ਆਕਾਰ ਦੀ ਲੰਬਾਈ, ਰੰਗ ਅਤੇ ਅਕਾਰ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਲਾਲ, ਗੁਲਾਬੀ, ਚਿੱਟੇ, ਸਲੇਟੀ-ਕਾਲੇ, ਜਾਂ ਪੀਲੇ ਰੰਗ ਦੀਆਂ ਮੂਲੀਆਂ।

ਬਸੰਤ ਜਾਂ ਗਰਮੀ ਰੁੱਤ ਦੀਆਂ ਮੂਲੀਆਂ 

ਸੋਧੋ
 
ਯੂਰਪੀਅਨ ਮੂਲੀ (ਰਾਫਨਸ ਸਟਿਵੱਸ)
 
Daikon (ਜਾਂ luobo) - ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਪੂਰਵੀ ਏਸ਼ੀਆਈ ਚਿੱਤ ਮੂਲੀ - ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਿਕਰੀ ਲਈ।

ਕਦੇ-ਕਦੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਮੂਲੀ ਜਾਂ ਬਸੰਤ ਦੀਆਂ ਮੂਲਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਠੰਢੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਗਰਮੀ ਦੀਆਂ ਮੂਲੀਜ਼ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਛੋਟੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਤਿੰਨ ਤੋਂ ਚਾਰ ਹਫ਼ਤੇ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਦਾ ਸਮਾਂ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਪੋਸ਼ਟਿਕ ਮੁੱਲ

ਸੋਧੋ
ਮੂਲੀ (ਕੱਚੀ)
ਹਰੇਕ 100 g (3.5 oz) ਵਿਚਲੇ ਖ਼ੁਰਾਕੀ ਗੁਣ
ਊਰਜਾ66 kJ (16 kcal)
3.4 g
ਸ਼ੱਕਰਾਂ1.86 g
Dietary fiber1.6 g
0.1 g
0.68 g
ਵਿਟਾਮਿਨ
[[ਥਿਆਮਾਈਨ(B1)]]
(1%)
0.012 mg
[[ਰਿਬੋਫਲਾਵਿਨ (B2)]]
(3%)
0.039 mg
[[ਨਿਆਸਿਨ (B3)]]
(2%)
0.254 mg
line-height:1.1em
(3%)
0.165 mg
[[ਵਿਟਾਮਿਨ ਬੀ 6]]
(5%)
0.071 mg
[[ਫਿਲਿਕ ਤੇਜ਼ਾਬ (B9)]]
(6%)
25 μg
ਵਿਟਾਮਿਨ ਸੀ
(18%)
14.8 mg
ਥੁੜ੍ਹ-ਮਾਤਰੀ ਧਾਤਾਂ
ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ
(3%)
25 mg
ਲੋਹਾ
(3%)
0.34 mg
ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ
(3%)
10 mg
ਮੈਂਗਨੀਜ਼
(3%)
0.069 mg
ਫ਼ਾਸਫ਼ੋਰਸ
(3%)
20 mg
ਪੋਟਾਸ਼ੀਅਮ
(5%)
233 mg
ਜਿਸਤ
(3%)
0.28 mg
ਵਿਚਲੀਆਂ ਹੋਰ ਚੀਜ਼ਾਂ
Fluoride6 µg

ਫ਼ੀਸਦੀਆਂ ਦਾ ਮੋਟਾ-ਮੋਟਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਬਾਲਗਾਂ ਵਾਸਤੇ ਅਮਰੀਕੀ ਸਿਫ਼ਾਰਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਲਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ।

100 ਗ੍ਰਾਮ ਦੀ ਸੇਵਾ ਵਿਚ, ਕੱਚੀ ਮੂਲੀ 16 ਕੈਲੋਰੀ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਘੱਟ ਸਮਗਰੀ (ਸਾਰਣੀ) ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਦੇ ਨਾਲ, ਥੋੜ੍ਹੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਵਿਟਾਮਿਨ C (ਡੇਲੀ ਵੈਲਯੂ ਦਾ 18%) ਹੈ।

ਉਪਯੋਗ

ਸੋਧੋ

ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣਾ

ਸੋਧੋ
 
ਫਿਲੀਪੀਨੋ ਡਿਸ਼

ਸਭ ਤੋਂ ਆਮ ਖਾਧਾ ਜਾਣ ਵਾਲਾ ਹਿੱਸਾ ਰੂਟ (ਜੜ) ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਾਰਾ ਪਲਾਂਟ ਖਾਣਯੋਗ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿਖਰਾਂ ਨੂੰ ਪੱਤਾ ਸਜਾਵਟ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਮੂਲੀ ਦਾ ਬੱਲਬ ਆਮ ਕਰਕੇ ਕੱਚਾ ਖਾਧਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਖ਼ਤ ਨਮੂਨੇ ਨੂੰ ਭੁੰਲਨਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਮੂਲੀ ਨੂੰ ਜਿਆਦਾਤਰ ਸਲਾਦ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪਰ ਇਹ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਯੂਰਪੀਅਨ ਡਿਸ਼ ਵਿੱਚ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਮੂਲੀ ਪੱਤੇ ਕਦੇ ਕਦੇ ਪਕਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਆਲੂ ਸੂਪ ਜਾਂ ਇੱਕ ਪਕੜੇ ਵਾਲਾ ਪਨੀਰ। ਉਹ ਕੁਝ ਪਕਵਾਨਾ ਵਿੱਚ ਵੀ ਫਲਾਂ ਦੇ ਰਸ ਨਾਲ ਮਿਲਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਹੋਰ ਵਰਤੋਂ

ਸੋਧੋ

ਮੂਲੀ ਦਾ ਬੀਜ ਮੂਲੀ ਬੀਜ ਤੇਲ ਕੱਢਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਜੰਗਲੀ ਮੂਲੀ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਵਿੱਚ 48% ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਤੇਲ ਦੀ ਪੈਦਾਵਾਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਮਨੁੱਖੀ ਖਪਤ ਲਈ ਢੁਕਵਾਂ ਨਹੀਂ, ਇਹ ਤੇਲ ਬਾਇਓਫੁਅਲ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਭਾਵੀ ਸਰੋਤ ਹੈ. ਡਾਇਕੋਨ ਠੰਢੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਵਧਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਇੱਕ ਕਵਰ ਫਸਲ ਦੇ ਤੌਰ ਤੇ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਮਿੱਟੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਉਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ, ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੰਦੂਰ ਨੂੰ ਕੱਟਣ, ਜੰਗਲੀ ਨਦੀ ਨੂੰ ਦਬਾਉਣ, ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਕੰਪੈਕਸ਼ਨ ਨੂੰ ਘਟਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ, ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਨੂੰ ਸਰਦੀ ਦੀ ਬਰਬਾਦੀ ਤੋਂ ਰੋਕਣ ਲਈ।

ਗੈਲਰੀ

ਸੋਧੋ

ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ

ਸੋਧੋ

ਹਵਾਲੇ

ਸੋਧੋ
  1. ਕਹਿਲ, ਹਰਕੇਸ਼ ਸਿੰਘ (2013). ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਰਸਾ ਕੋਸ਼. ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ: Unistar books pvt.ltd. ISBN 978-93-82246-99-2.