ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ

ਪਕੋਲ

ਪਕੋਲ (Urdu: پاکول یا پشتون ٹوپی) ਇੱਕ ਨਰਮ, ਫਲੈਟ, ਰੋਲਡ-ਅੱਪ, ਗੋਲ-ਟੌਪਡ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਦੀ ਟੋਪੀ ਹੈ, ਜੋ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੱਖਣੀ-ਮੱਧ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਪਹਿਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉੱਨ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਅਖਰੋਟ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਭੂਰਾ, ਕਾਲਾ, ਸਲੇਟੀ, ਹਾਥੀ ਦੰਦ, ਜਾਂ ਰੰਗੇ ਲਾਲ ਵਰਗੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਰੰਗਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਕਿਸਮ ਵਿੱਚ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪਕੋਲ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਚਿਤਰਾਲ,[1][2][3] ਜਾਂ ਗਿਲਗਿਤ-ਬਾਲਟਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ।[4][5]

ਚਿਤਰਾਲ ਸਕਾਊਟਸ ਦੀ ਪਾਕੋਲ ਟੋਪੀ।

ਵਰਣਨ

ਸੋਧੋ

ਪਕੋਲ ਨੂੰ ਲਾਜ਼ਮੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬੇਰੇਟ ਵਾਂਗ ਪਹਿਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ: ਇੱਕ ਪਹਿਨਣ ਵਾਲਾ ਮੌਸਮ, ਮੂਡ ਅਤੇ ਅਕਾਰ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਹੋਣ ਲਈ ਆਕਾਰਾਂ ਨੂੰ ਨਿਯਮਤ ਅਤੇ ਵਿਵਸਥਿਤ ਕਰ ਸਕਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਲੋੜ ਪੈਣ 'ਤੇ ਕਈ ਕਾਰਜਾਂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਪਕੋਲ ਆਪਣੇ ਆਪ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵਿਹਾਰਕ ਅਤੇ ਆਰਾਮਦਾਇਕ ਹੈ. ਇਹ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਠੰਡੇ ਮੌਸਮ ਲਈ ਵਧੀਆ ਹੈ. ਪੁਰਸ਼ ਠੰਡੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਪਕੌਲ ਪਹਿਨਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਟੋਪੀ ਠੰਡੇ, ਹਵਾ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਵਧੀਆ ਕੰਮ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਪਕੌਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਬਰੀਕ ਕੁਦਰਤੀ ਉੱਨ ਕਾਰਨ, ਸਿਰ ਨੂੰ ਪਸੀਨਾ ਨਹੀਂ ਆਉਂਦਾ, ਜਾਂ ਜੰਮਦਾ ਨਹੀਂ, ਭਾਵੇਂ ਮੌਸਮ ਕੋਈ ਵੀ ਹੋਵੇ। ਸਮੱਗਰੀ ਹਾਈਗ੍ਰੋਸਕੋਪਿਕ ਹੈ, ਫਿਰ ਵੀ ਬਰਸਾਤੀ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਟੋਪੀ ਗਿੱਲੀ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ ਅਤੇ ਨਾ ਹੀ ਇਹ ਸੁੱਕਦੀ ਹੈ।[6] ਇਹ ਇਸਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਲਈ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਧੀਆ ਹੈੱਡਵੇਅਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਇੱਕ ਹੈਂਡਸਪਨ ਵੂਲਨ ਟੋਪੀ ਹੈ, ਜੋ ਇੱਕ ਫਲੈਟ, ਗੋਲ ਚੋਟੀ ਦੇ ਨਾਲ ਬਣੀ ਹੈ, ਇੱਕ ਹੇਠਲੇ, ਕਰਲਡ-ਅੱਪ ਕੰਢੇ ਨਾਲ ਘਿਰੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਹ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚਿੱਟੇ, ਸਲੇਟੀ, ਜਾਂ ਭੂਰੇ ਦੇ ਕਈ ਸ਼ੇਡ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕੈਪ ਦਾ ਵਿਹਾਰਕ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਠੰਡੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਕੰਨਾਂ ਅਤੇ ਗਰਦਨ ਨੂੰ ਢੱਕਣ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ਹੇਠਾਂ ਖਿੱਚਣ ਅਤੇ ਗਰਮ ਤਾਪਮਾਨਾਂ ਲਈ ਇਸਨੂੰ ਰੋਲ ਕਰਨ ਦੀ ਆਗਿਆ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਕੱਪੜੇ ਨੂੰ ਸਜਾਉਣ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਤਰੀਕੇ ਹਨ, ਕਈ ਵਾਰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਟੋਪੀ ਵਿੱਚ ਫੁੱਲ ਜਾਂ ਖੰਭ ਪਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਦੇ ਮੌਕਿਆਂ ਲਈ। ਅਧਾਰ ਦੇ ਦੁਆਲੇ ਸਿਲਾਈ ਹੋਈ ਇੱਕ ਜੁੜੀ ਸਤਰ ਅਨੁਕੂਲਤਾ ਅਤੇ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਲਚਕਤਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਸਤਰ ਨੂੰ ਕੱਸਣ ਜਾਂ ਢਿੱਲਾ ਕਰਨ ਨਾਲ, ਪਹਿਨਣ ਵਾਲਾ ਲੋੜ ਅਨੁਸਾਰ ਟੋਪੀ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਕਰਨ ਦੇ ਯੋਗ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।[7]

ਮੂਲ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸ

ਸੋਧੋ

ਪਕੋਲ ਦਾ ਮੁੱਢ ਚਿਤਰਾਲ,[1][2][3] ਜਾਂ ਇਸ ਤੋਂ ਵੀ ਵੱਧ ਸਟੀਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਗਿਲਗਿਤ, ਅਸਟੋਰ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਗਿਲਗਿਤ-ਬਾਲਟਿਸਤਾਨ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲੱਭਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।[4][5] ਸਦੀਆਂ ਤੋਂ ਊਨੀ ਟੋਪੀ ਸ਼ਾਇਨਾ ਲੋਕਾਂ[5][4] ਅਤੇ ਖੋ ਲੋਕਾਂ (ਜਿਸ ਨੂੰ ਚਿਤਰਾਲੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ),[3][1] ਦਾ ਮੁੱਖ ਹੈੱਡਗੇਅਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ[8] ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕਈ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਜਿਵੇਂ ਪਸ਼ਤੂਨ, ਤਾਜਿਕ ਅਤੇ ਨੂਰਿਸਤਾਨੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵੀ ਅਪਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।[9][10] ਅਫਗਾਨ ਪਸ਼ਤੂਨਾਂ ਦੇ ਉਲਟ, ਇਸਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪਸ਼ਤੂਨਾਂ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਵੱਡੀ ਪੱਗ ਦੇ ਬਦਲ ਵਜੋਂ ਅਪਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੁੱਖ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਪੇਸ਼ਾਵਰ ਵਿੱਚ,[11] ਚਿਤਰਾਲੀ ਵਪਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਵਪਾਰੀਆਂ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ, ਜੋ ਇਸ ਲਈ ਵੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸਨ। ਵਿਲੱਖਣ ਚਿਤਰਲੀ ਕੈਪ ਜਾਂ ਪਕੌਲ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਨੂੰ ਫੈਲਾਉਂਦੇ ਹੋਏ ਜੋ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਪੂਰੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ, ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਕਾਰੋਬਾਰਾਂ ਦਾ ਵਿਸਤਾਰ ਕੀਤਾ, ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਪਿਸ਼ਾਵਰ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੇ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਖੇਤਰ ਉੱਤੇ ਹਾਵੀ ਹੋ ਗਿਆ, ਜਿਸਨੂੰ ਕਿੱਸਾ ਕਾਹਵਾਨੀ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[12] ਸਿਰਫ਼ ਅਫ਼ਗਾਨ ਸਰਹੱਦ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਕਬਾਇਲੀ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਵਾਇਤੀ ਪਸ਼ਤੂਨ ਪੱਗ ਅਜੇ ਵੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੀ।[11] ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪਿਸ਼ਾਵਰ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਸਮਾਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀਆਂ ਤਸਵੀਰਾਂ, ਅਜੇ ਵੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਸ਼ਹਿਰ ਦਿਖਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਪਸ਼ਤੂਨ ਪਹਿਨਣ ਵਾਲੇ ਮਰਦਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਨੂੰ ਪਕੋਲ ਨਾਲ ਢੱਕਦੇ ਹਨ।[11]

ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ, ਇਸਨੂੰ ਕਸ਼ਮੀਰ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰੀ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਬਾਂਦੀਪੋਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਗੁਰੇਜ਼ ਅਤੇ ਤੁਲੀਲ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਨਸਲੀ ਸ਼ਿਨਾਂ ਦੇ ਮੌਸਮੀ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵੀ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[13] ਅੱਜ ਪਕੋਲ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਸਾਰੇ ਸਮਾਜਿਕ ਵਰਗਾਂ ਅਤੇ ਪਿਛੋਕੜ ਵਾਲੇ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪਹਿਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਨਾਲ ਹੀ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕੁਝ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ।[13][14][15]

ਕੌਸੀਆ ਅਤੇ ਮੈਸੇਡੋਨੀਅਨ ਲਿੰਕ ਦਾ ਖੰਡਨ

ਸੋਧੋ
 
ਕੌਸੀਆ ਪਹਿਨੇ ਇੱਕ ਮੈਸੇਡੋਨੀਅਨ ਲੜਕੇ ਦੀ ਮੂਰਤੀ। ਟੈਰਾਕੋਟਾ, ਏਥਨਜ਼ ਵਿੱਚ ਬਣਿਆ, ਸੀ.ਏ. 300 ਬੀ.ਸੀ

ਕੁਝ ਲੇਖਕਾਂ ਨੇ ਇਸ ਖਾਸ ਸਿਰਲੇਖ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਮੈਸੇਡੋਨੀਅਨ ਦੁਆਰਾ ਪਹਿਨੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਕੌਸੀਆ ਨਾਲ ਕੀਤੀ ਹੈ।[16][17] ਫਿਰ ਇਹ ਕੁਝ ਲੇਖਕਾਂ ਲਈ ਚੌਥੀ ਸਦੀ ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਸਿਕੰਦਰ ਮਹਾਨ ਦੀਆਂ ਭਾਰਤੀ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਨਾਲ ਪਾਕੋਲ ਨੂੰ ਜੋੜਨਾ ਪਰਤਾਏ ਵਾਲਾ ਸਾਬਤ ਹੋਇਆ। ਪਾਕੋਲ ਆਉਣ ਵਾਲੀਆਂ ਸਦੀਆਂ ਦੇ ਗ੍ਰੀਕੋ-ਬੈਕਟਰੀਅਨ ਅਤੇ ਇੰਡੋ-ਗਰੀਕ ਰਾਜਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਸੀ।[18] ਹਾਲਾਂਕਿ, ਪਕੋਲ ਦਾ ਕੌਸੀਆ ਨਾਲ ਕੋਈ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਬੰਧ ਨਹੀਂ ਹੈ।[19] ਇਸਦੇ ਸਿੱਧੇ ਉਤਪੱਤੀ ਦੇ ਸਥਾਨ ਦੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਗਲਤ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਨੂਰਿਸਤਾਨ ਪ੍ਰਾਂਤ ਵਿੱਚ ਪਕੋਲ ਦਾ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਤਾਜ਼ਾ ਇਤਿਹਾਸ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇਹ ਅੱਜਕੱਲ੍ਹ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਹਿਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਪਰ ਉਹੀ ਸਿਰਲੇਖ ਵੀ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਜਵਾਨ ਹੈ। ਗੁਆਂਢੀ ਚਿਤਰਾਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ[18]

ਪਕੋਲ ਦੀ ਸਿੱਧੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਅਜੋਕੇ ਗਿਲਗਿਤ-ਬਾਲਟਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ, ਆਧੁਨਿਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਬਹੁਤ ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਰੱਖੀ ਗਈ ਹੈ, ਅਤੇ ਚੀਨੀ/ਤੁਰਕਸਤਾਨੀ/ਭਾਰਤੀ ਸਰਹੱਦਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਨੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਮਾਨ ਆਕਾਰ ਦੇ ਹੈੱਡਗੇਅਰ ਦੀ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਦੂਰੀ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ।[20] ਰੋਲਡ-ਰਿਮ ਵਾਲੀ ਸਧਾਰਨ ਟੋਪੀ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪਹਿਨੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਜਿੱਥੋਂ ਇਹ ਹੋਰ ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਫੈਲਦੀ ਸੀ, ਚਿਤਰਾਲ ਖੇਤਰ ਵੱਲ, ਜਿੱਥੇ ਇਹ 1920 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਤੱਕ ਵਿਆਪਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਹਿਨੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ।[20] ਜ਼ਾਹਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਚਿਤਰਾਲ ਅਤੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਸਮਤਲ ਤਾਜ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਸਮੱਗਰੀ ਦੇ ਇੱਕ ਵਾਧੂ ਗੋਲ ਟੁਕੜੇ ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।[20] ਇਹ ਆਧੁਨਿਕ ਮੋੜ ਉਹ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ ਜੋ ਸਿਕੰਦਰ ਦੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੇ ਚੌਥੀ ਸਦੀ ਈਸਾ ਪੂਰਵ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਚੁੱਕਿਆ ਸੀ।[20]

ਗਿਲਗਿਤ ਅਤੇ ਚਿਤਰਾਲ ਵਿੱਚ ਮੂਲ, ਖੋਜ ਅਤੇ ਦਸਤਾਵੇਜ਼

ਸੋਧੋ

ਪਕੋਲ ਦਾ ਆਧੁਨਿਕ ਰੂਪ ਚਿਤਰਾਲ ਤੋਂ ਉਤਪੰਨ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਟੋਪੀ ਨੂੰ ਖਾਪੋਲ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਕਪਾਲ ਸ਼ਬਦ ਤੋਂ ਲਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਜਿਸਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਖੋਵਰ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਿਰ।[21] ਉਤਪਾਦਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸਰੋਤ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਚਿਤਰਾਲ ਹੈ।[2] ਪਕੋਲ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਡੋਨੇਟਸ ਓ'ਬ੍ਰਾਇੰਸ ਦੀ 1895 ਦੀ ਚਿਤਰਾਲ ਦੀ ਭਾਸ਼ਾ 'ਤੇ ਕਿਤਾਬ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਖੋ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਨਸਲੀ ਪਹਿਰਾਵੇ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰਦੇ ਹੋਏ ਉਹ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ:

"ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਮਰਦਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪਹਿਨੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਪਹਿਰਾਵੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਹੋਮਸਪਨ ਕੈਪ ਕਾਲੀ, ਭੂਰੀ ਜਾਂ ਸਲੇਟੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਇੱਕ ਬੈਗ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਵਿੱਚ ਬਣੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਇਹ ਖੋਪੜੀ ਵਿੱਚ ਫਿੱਟ ਨਹੀਂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਰੋਲ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।"[22]

ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ 1896 ਵਿੱਚ ਜਾਰਜ ਸਕੌਟ ਰੌਬਰਟਸਨ ਨੇ ਇੱਕ "ਚਿਤਰਾਲੀ ਕੈਪ" ਦਾ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ।[23]

ਜੌਨ ਬਿਡਲਫ਼ ਨੇ ਆਪਣੇ ਟ੍ਰਾਇਬਜ਼ ਆਫ਼ ਦ ਹਿੰਦੂ ਕੂਸ਼ (1880) ਵਿੱਚ "ਰੋਲਡ ਵੂਲਨ ਟੋਪੀ" ਦਾ ਹਵਾਲਾ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਗਿਲਗਿਤ, ਅਸਟੋਰ ਅਤੇ ਅਜੋਕੇ ਉੱਤਰੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਸ਼ਾਇਨਾ ਲੋਕਾਂ ਨਾਲ ਜੋੜਿਆ।[4] ਬਿਡਲਫ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਧੁਨਿਕ ਉੱਤਰੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵਖਾਨ, ਚਿਤਰਾਲ ਅਤੇ ਸਰਿਕੋਲ ਵਿੱਚ, ਲੋਕ ਛੋਟੀਆਂ ਪੱਗਾਂ ਬੰਨ੍ਹਦੇ ਸਨ।

 
ਚਿਤਰਾਲੀ ਦੇ ਪਿੰਡ ਵਾਸੀ 1912 ਵਿੱਚ ਪਕੋਲ ਪਹਿਨੇ ਹੋਏ ਸਨ।
 
1929 ਵਿੱਚ ਤਸਵੀਰ ਵਿੱਚ ਪਕੋਲ ਪਹਿਨੇ ਹੋਏ ਚਿਤਰਾਲੀ।

"ਚਿਤਰਾਲ, ਵਖਾਨ ਅਤੇ ਸਿਰੀਕੋਲ ਵਿੱਚ ਆਦਮੀ ਬਹੁਤ ਛੋਟੀਆਂ ਛੋਟੀਆਂ ਪੱਗਾਂ ਬੰਨ੍ਹਦੇ ਹਨ। ਗਿਲਗਿਤ, ਅਸਟੋਰ, ਅਤੇ ਯਾਗੇਸਤਾਨ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸੇ ਵਿੱਚ ਮਿਸਟਰ ਡਰਿਊ ਦੁਆਰਾ ਦਰਸਾਈ ਗਈ ਉੱਨੀ ਟੋਪੀ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਹਿਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸ਼ਿਨ ਜਾਤੀ ਵਿੱਚ ਅਣਵਿਆਹੀਆਂ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਚਿੱਟੀ ਟੋਪੀ ਨਾਲ ਪਛਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਦੇ ਵੀ ਵਿਆਹੀਆਂ ਸ਼ਿਨ ਔਰਤਾਂ ਦੁਆਰਾ ਨਹੀਂ ਪਹਿਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।"[24]

ਪਕੋਲ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣਾ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸੰਦਰਭ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਧੁਨਿਕ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਅਤਿ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਸੰਕੇਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਸੇ ਸਮੇਂ ਚਿਤਰਾਲ ਸਮੇਤ ਪੱਛਮ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਥੋੜਾ ਅੱਗੇ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਲੋਕ ਅਜੇ ਵੀ ਪੱਗ ਬੰਨ੍ਹਣ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦੇ ਸਨ।[4] ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਹੋਰ ਵੀ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਵਿੱਚ, ਪਕੋਲ ਅਜੇ ਵੀ ਅਣਜਾਣ ਸੀ।[4]

ਪਕੋਲ ਦੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ 1920 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਤੱਕ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਚਲੀ ਗਈ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਜਾਰਜ ਮੋਰਗੇਨਸਟੀਅਰਨ ਨੇ ਚਿਤਰਾਲ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਦੌਰਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪਕੋਲ ਪਹਿਨੇ ਹੋਏ ਫੋਟੋਆਂ ਖਿੱਚੀਆਂ, ਹਾਲਾਂਕਿ ਤਸਵੀਰਾਂ ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਪਕੋਲ ਵਿੱਚ ਆਧੁਨਿਕ ਚਿਤਰਾਲੀ ਟੋਪੀ ਦੇ ਵਿਲੱਖਣ ਫਲੈਟ ਤਾਜ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਮਾਨ ਹੈ। ਹੰਜ਼ਾ ਵਿੱਚ ਪਕੋਲ ਦੀ ਕਿਸਮ ਅਜੇ ਵੀ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪਕੋਲ ਦੇ "ਅਸਲੀ" ਰੂਪ ਨੂੰ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ[25]

ਨੂਰਿਸਤਾਨੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਕਾਫਰਿਸਤਾਨ ਮੁਹਿੰਮ ਅਤੇ ਗੋਦ

ਸੋਧੋ

ਪਾਕੋਲ ਨੂਰਿਸਤਾਨ ਪ੍ਰਾਂਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬਿਲਕੁਲ ਤਾਜ਼ਾ ਨਵੀਨਤਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਉਨ੍ਹੀਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਸਮੇਂ ਗੁਆਂਢੀ ਚਿਤਰਾਲ ਤੋਂ ਪੇਸ਼ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।[8] ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰੋਟੋ-ਨੈਥਨੋਗ੍ਰਾਫਿਕ ਦਸਤਾਵੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਕਾਫਿਰਿਸਤਾਨ ਦੇ ਵਸਨੀਕ, ਨੂਰਿਸਤਾਨੀ, ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਸਿਰਲੇਖ ਦੇ ਘੁੰਮਦੇ ਸਨ।[9][10] ਉਹ ਆਪਣਾ ਸਿਰ ਵੀ ਮੁੰਨ ਦਿੰਦੇ ਸਨ, ਤਾਜ ਉੱਤੇ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਪੈਚ ਛੱਡ ਕੇ ਜਿੱਥੇ ਵਾਲ ਉੱਗਣ ਲਈ ਬਚੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਅਕਸਰ ਕਮਰ ਤੱਕ ਹੇਠਾਂ ਲਟਕਦੇ ਸਨ।[26]

ਜਾਰਜ ਸਕੌਟ ਰੌਬਰਟਸਨ ਦੁਆਰਾ ਨੂਰਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਪਕੌਲ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਸਰੋਤ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਪਕੋਲ ਨੂੰ ਚਿਤਰਾਲੀ ਟੋਪੀ ਵਜੋਂ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਹਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਿਰਫ ਬਾਸ਼ਗੁਲ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਨੀ ਜਾਂਦੀ ਸੀ, ਚਿਤਰਾਲ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਕਾਫਿਰਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਪੂਰਬੀ ਘਾਟੀ, ਅਤੇ ਟੋਪੀ ਚਿਤਰਾਲ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਵਪਾਰ ਦੁਆਰਾ ਹੋਰ ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ. ਇਸ ਲਈ, ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਾਕੋਲ ਦੇ ਨੂਰਿਸਤਾਨ ਲਈ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਦੇਰ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਦਾ ਸੰਕੇਤ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਪੁਸ਼ਟੀ ਵੱਡੇ-ਵੱਡੇ ਲੱਕੜ ਦੀ ਨੱਕਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਦਰਸਾਏ ਗਏ ਮਰਦਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪਹਿਨੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਿਰਲੇਖਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸਨੂੰ ਗੰਡਾਊਜ਼ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਲਈ ਕਾਫਿਰੀ ਮਸ਼ਹੂਰ ਸਨ, ਜੋ ਕਿ 1890 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਕਾਫਿਰਿਸਤਾਨ ਦੇ ਅਫਗਾਨ ਕਬਜ਼ੇ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀਆਂ ਹਨ, ਜਿੱਥੇ ਪੁਰਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਦਸਤਾਰਾਂ ਪਹਿਨੇ ਹੋਏ ਦਿਖਾਏ ਗਏ ਹਨ। . ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਕਲਸ਼ ਵਿਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਏ ਬਜ਼ੁਰਗ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨ, ਜੋ ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਪਾਰ ਰਹਿ ਰਹੇ ਹਨ, ਨੇ ਵੀ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੱਗ ਬੰਨ੍ਹੀ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਬਾਕੀ ਸਾਰੇ ਪਕੋਲ ਪਹਿਨਦੇ ਹਨ।

ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਅਬਦੁਲ ਰਹਿਮਾਨ ਖਾਨ ਦੁਆਰਾ ਕਾਫਿਰਿਸਤਾਨ ਦੀ ਜਿੱਤ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਅਤੇ ਅੰਸ਼ਕ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਪਕੌਲ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਫੈਲ ਗਏ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਹੁਣ ਨਾਮ ਬਦਲ ਕੇ ਨੂਰਿਸਤਾਨੀ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।[27] ਵਧੇ ਹੋਏ ਸੰਪਰਕ ਅਤੇ ਵਪਾਰ ਲਈ ਘਾਟੀਆਂ ਦੇ ਖੁੱਲਣ, ਅਤੇ ਆਬਾਦੀ ਦੇ ਇਸਲਾਮ ਵਿੱਚ ਪਰਿਵਰਤਨ ਨੇ ਵਸਨੀਕਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਪੁਰਾਣੇ ਵਿਲੱਖਣ ਵਾਲਾਂ ਦੇ ਸਟਾਈਲ ਨੂੰ ਛੱਡਣ ਅਤੇ ਟੋਪੀਆਂ ਨਾਲ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਢੱਕਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ।[27] ਇੱਕ ਨਵੀਂ ਪਛਾਣ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ, ਨੂੰ ਚਿੰਨ੍ਹਿਤ ਕਰਨ ਲਈ ਕਪੜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਖਾਸ ਵਸਤੂਆਂ ਨੂੰ ਗੋਦ ਲੈਣਾ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਸਥਾਪਿਤ ਹੈ।[27]

ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ

ਸੋਧੋ

1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ, ਪਕੋਲ ਨੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੁਜਾਹਿਦੀਨ ਦੇ ਹੈੱਡਗੇਅਰ ਪਹਿਨਣ ਲਈ ਪਸੰਦੀਦਾ ਆਸਾਨ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਜੋ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਲੋਕਤੰਤਰੀ ਗਣਰਾਜ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੋਵੀਅਤ ਸਮਰਥਕਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਲੜੇ ਸਨ।[28] ਪਕੋਲ ਪਹਿਨਣ ਵਾਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਸ਼ਹੂਰ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਪੰਜਸ਼ੀਰ ਘਾਟੀ ਦਾ ਮੁਜਾਹਿਦੀਨ ਆਗੂ ਅਹਿਮਦ ਸ਼ਾਹ ਮਸੂਦ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ, ਪੂਰੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਲੋਕਾਂ, ਪਰ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੰਜਸ਼ੀਰ ਦੀ ਤਾਜਿਕ ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚੋਂ, ਜੋ ਕਿ ਨੂਰਿਸਤਾਨ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਇੱਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ, ਨੇ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਵਿਰੋਧ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਪਕੋਲ ਦਾਨ ਕੀਤਾ।[28]

1992 ਵਿੱਚ ਮੁਜਾਹਿਦੀਨ ਨੇ ਰਾਜਧਾਨੀ ਕਾਬੁਲ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ, ਅਤੇ ਜਦੋਂ ਤੋਂ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਤੋਂ ਤਾਜਿਕਾਂ ਨੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਇਸਲਾਮਿਕ ਸਟੇਟ ਦੀ ਨਵੀਂ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਗਠਨ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪਾਕੋਲ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਦਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਹੈੱਡਗੇਅਰ ਬਣ ਗਿਆ।[28] ਹਾਲਾਂਕਿ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੁਜਾਹਿਦੀਨ ਪਾਰਟੀਆਂ ਵਿਚਕਾਰ ਘਰੇਲੂ ਯੁੱਧ ਤਾਲਿਬਾਨ ਦੀ ਨਵੀਂ ਦਿੱਖ ਦੇ ਨਾਲ ਜਾਰੀ ਰਿਹਾ, ਜੋ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਦੱਖਣ ਤੋਂ ਪਸ਼ਤੂਨ ਸਨ ਅਤੇ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਤੋਂ ਮੁਜਾਹਿਦੀਨ ਪਹਿਨਣ ਵਾਲੇ ਪਕੋਲ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਦੇ ਸਨ।[28] ਤਾਲਿਬਾਨ ਪਗੜੀ ਪਹਿਨਦੇ ਸਨ, ਰਵਾਇਤੀ ਪਸ਼ਤੂਨ ਹੈਡਵੇਅਰ, ਤਰਜੀਹੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੰਧਾਰ ਦੀ ਗੂੜ੍ਹੀ ਕਿਸਮ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵਿਰੋਧੀ ਪਕੋਲ ਪਹਿਨਦੇ ਰਹੇ।[28] ਜਦੋਂ ਸਤੰਬਰ 1996 ਵਿਚ ਤਾਲਿਬਾਨ ਨੇ ਕਾਬੁਲ 'ਤੇ ਕਬਜ਼ਾ ਕਰ ਲਿਆ, ਤਾਂ ਪਕੋਲ ਸੜਕਾਂ ਤੋਂ ਗਾਇਬ ਹੋ ਗਿਆ, ਜਦੋਂ ਨਵੰਬਰ 2001 ਵਿਚ, ਅਮਰੀਕੀ ਫੌਜ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਉੱਤਰੀ ਗਠਜੋੜ ਨੇ ਤਾਲਿਬਾਨ ਨੂੰ ਖਦੇੜ ਦਿੱਤਾ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਪਾਕੋਲ ਨੇ ਫਿਰ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਦੱਖਣ ਅਤੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬ ਦੇ ਪਸ਼ਤੂਨ, ਜੋ ਤਾਲਿਬਾਨ ਲਹਿਰ ਦਾ ਮੁੱਖ ਹਿੱਸਾ ਸਨ, ਅਜੇ ਵੀ ਪੱਗ ਬੰਨ੍ਹਣ ਨੂੰ ਤਰਜੀਹ ਦਿੰਦੇ ਸਨ।[28]

ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖਤਾ

ਸੋਧੋ

ਪਕੋਲ ਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰੀ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੀ ਗੁਰੇਜ਼ ਘਾਟੀ (ਤੁਲੈਲ ਸਮੇਤ) ਦੇ ਸ਼ਿਨਾ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪਹਿਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[13] ਪਕੋਲ ਨੂੰ ਕਈ ਦਹਾਕਿਆਂ ਤੋਂ ਕਸ਼ਮੀਰ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪਹਿਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਇਸਨੂੰ ਗੁਰੇਜ਼ ਦੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ, ਨਸਲੀ ਸ਼ਿਨਾਂ/ਦਰਦਾਂ ਦੇ ਮੌਸਮੀ ਪ੍ਰਵਾਸੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ।[13] ਇੱਕ ਘਾਟੀ ਅਧਾਰਤ ਅਖਬਾਰ ਦੇ ਇੱਕ ਕਾਲਮਨਵੀਸ ਨੇ ਕੈਪ ਬਾਰੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਇਹ 1950 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਖਸ਼ੀ ਗੁਲਾਮ ਮੁਹੰਮਦ ਦੁਆਰਾ ਖੇਡੇ ਜਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋਇਆ ਸੀ।[13] ਪਕੋਲ ਭਾਰਤ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ, ਇਸਨੂੰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਅਫਗਾਨ ਦੁਆਰਾ ਵੀ ਵੇਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਨੇ ਉੱਤਰੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਮੁਸਲਿਮ ਬਹੁਗਿਣਤੀ ਵਾਲੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪ੍ਰਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤੀ, ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ਦੇ ਆਲੇ ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਜਿੱਥੇ ਮਰੋੜੀ ਕਿਸਮ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹੈ।[14]

ਪਕੋਲ ਦੀਆਂ ਵੱਖ ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ

ਸੋਧੋ

ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਦੇ ਅੰਦਰ, ਵੱਖ-ਵੱਖ ਨਸਲੀ ਸਮੂਹਾਂ ਅਤੇ ਖੇਤਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪਹਿਨੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮ ਦੇ ਪਕੌਲ ਹਨ। ਇਹ ਅੰਤਰ ਆਕਾਰ ਅਤੇ ਸ਼ੈਲੀ ਵਿੱਚ ਹਨ, ਅਤੇ ਕਈ ਵਾਰ ਕਿਸੇ ਖਾਸ ਖੇਤਰ ਜਾਂ ਨਸਲੀ ਸਮੂਹ ਲਈ ਵਿਲੱਖਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਰਵਾਇਤੀ ਪਕੌਲ

ਸੋਧੋ

ਪਰੰਪਰਾਗਤ ਪਕੋਲ ਟੋਪੀ ਇੱਕ ਨਰਮ, ਊਨੀ ਟੋਪੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਸਮਤਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਪਹਿਨਣ ਲਈ ਹੈੱਡਵੀਅਰ ਵਿੱਚ ਰਿਮਾਂ ਨੂੰ ਰੋਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਉੱਨ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ, ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਧਰਤੀ ਦੇ ਰੰਗ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਹਨ। ਇਹ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਖੈਬਰ ਪਖਤੂਨਖਵਾ ਸੂਬੇ, ਗਿਲਗਿਤ-ਬਾਲਟਿਸਤਾਨ, ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਕਸ਼ਮੀਰ ਘਾਟੀ ਵਿੱਚ ਪਹਿਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਚਿਤਰਾਲੀ ਪਕੋਲ

ਸੋਧੋ

ਚਿਤਰਾਲੀ ਪਕੋਲ ਉੱਤਰੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਚਿਤਰਾਲ ਸਕਾਊਟਸ ਦੁਆਰਾ ਪਹਿਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਚਿੱਟਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਮਾਰਖੋਰ ਚਿੰਨ੍ਹ ਹੈ, ਅਤੇ ਇੱਕ ਮੋਰ ਦਾ ਖੰਭ ਹੈ। ਇਹ ਚਿਤਰਾਲੀ ਭਾਈਚਾਰੇ ਵਿੱਚ ਮਾਣ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਇਸਨੂੰ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਮਹਿਮਾਨਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਕੋਲ ਦੀ ਇਹ ਸ਼ੈਲੀ ਇਸ ਖੇਤਰ ਲਈ ਵਿਲੱਖਣ ਹੈ। ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਡਾਇਨਾ, ਕੇਟ ਮਿਡਲਟਨ ਅਤੇ ਪ੍ਰਿੰਸ ਵਿਲੀਅਮ ਨੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਆਪਣੇ ਦੌਰੇ ਦੌਰਾਨ ਇਸਨੂੰ ਪਹਿਨਿਆ ਸੀ।[29]

ਮਰੋੜਿਆ ਪਕੋਲ

ਸੋਧੋ

ਮਰੋੜਿਆ ਪਕੋਲ ਪਕੋਲ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਰੂਪ ਹੈ; ਇਸ ਦੀਆਂ ਦੋ ਪਰਤਾਂ ਹਨ ਅਤੇ ਰਿਮ ਮਰੋੜੇ ਹੋਏ ਹਨ। ਇਹ ਸ਼ੁੱਧ ਉੱਨ ਨਾਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਹੈ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੰਗਾਂ ਅਤੇ ਆਕਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਮਰੋੜਿਆ ਪਕੌਲ ਖੈਬਰ ਪਖਤੂਨਖਵਾ, ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ ਵਿੱਚ ਆਮ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰ ਵਿੱਚ ਹਲਕਾ ਹੁੰਦਾ[30] ਅਤੇ ਇਸਨੂੰ ਰਵਾਇਤੀ ਨਾਲੋਂ ਵਧੇਰੇ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਐਡਜਸਟ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਵਜ਼ੀਰਿਸਤਾਨ ਪਕੋਲ

ਸੋਧੋ

ਵਜ਼ੀਰਸਤਾਨ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਕਬਾਇਲੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਪਹਿਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਕਿਸਮ ਦਾ ਪਕੋਲ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਅਤੇ ਵਜ਼ੀਰਸਤਾਨ ਦੇ ਪਸ਼ਤੂਨਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਹਿਸੂਦ, ਡਾਵਰ ਅਤੇ ਵਜ਼ੀਰ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਪਹਿਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਵਜ਼ੀਰਸਤਾਨ ਪਕੋਲ ਅਤੇ ਨਿਯਮਤ ਪਕੋਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਖਾਸ ਅੰਤਰ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਆਕਾਰ ਵਿੱਚ ਵੱਡਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਕਿਨਾਰੇ ਵਕਰਦਾਰ ਛੱਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਵਜ਼ੀਰਿਸਤਾਨ ਖੇਤਰਾਂ ਲਈ ਵਿਲੱਖਣ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਵੀ ਸ਼ੁੱਧ ਉੱਨ ਤੋਂ ਬਣਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਰਵਾਇਤੀ ਪਕੌਲ ਵਾਂਗ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਉਪਲਬਧ ਹੈ।[31] ਇਹ ਪਕਤੀਆ ਅਤੇ ਖੋਸਤ ਪ੍ਰਾਂਤਾਂ ਵਿੱਚ ਅਫਗਾਨਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਸਰਹੱਦ ਦੇ ਪਾਰ ਕਿਨ ਪਸ਼ਤੂਨ ਕਬੀਲਿਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵੀ ਪਹਿਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਵੀ ਸਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਚਿਤਰਾਲੀਆਂ ਦੇ ਉਲਟ ਜੋ ਇਸ ਨੂੰ ਖੰਭਾਂ ਨਾਲ ਸਜਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸਨੂੰ ਆਮ ਆਦਮੀਆਂ ਦਾ ਹੈੱਡਵੀਅਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ

ਸੋਧੋ
  • ਹਿਮਾਚਲੀ ਕੈਪ
  • ਬੇਰੇਟ

ਹਵਾਲੇ

ਸੋਧੋ
  1. ↑ 1.0 1.1 1.2 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000044-QINU`"'</ref>" does not exist.
  2. ↑ 2.0 2.1 2.2 "From Alexander the Great to Ahmad Shah Massoud: A Social History of the Pakol | Afghanistan Analysts Network". 3 January 2014. Retrieved 2020-02-20. Finally, Chitral's claim to the original ownership of the pakol is also supported by the fact that the place used to be at the center of the pakol's early "range of distribution", which at the beginning of the 20th century encompassed mainly Northern Swat, Gilgit, Hunza, and Nuristan.
  3. ↑ 3.0 3.1 3.2 "Grammar and vocabulary of the K̲h̲owâr dialect (Chitrâli)". digital.soas.ac.uk. 1895. p. 8. Archived from the original on 2022-02-27. Retrieved 2023-02-03. The dress worn by most men consists of a black, brown, or grey homespun cap made in the shape of a bag and rolled up until it fits the skull.
  4. ↑ 4.0 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5 Vogelsang, Willem (2006). "The Pakol: A Distinctive, but Apparently not so Very Old Headgear from the Indo-Iranian Borderlands". Khil'a. 2: 149–155. doi:10.2143/KH.2.0.2021290.
  5. ↑ 5.0 5.1 5.2 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000049-QINU`"'</ref>" does not exist.
  6. ↑ "How pakol hat is made. The male headdress of Pakistan and Afghanistan - Nationalclothing.org". nationalclothing.org. Retrieved 2022-08-15.
  7. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000004B-QINU`"'</ref>" does not exist.
  8. ↑ 8.0 8.1 Vogelsang, Willem (2006). "The Pakol: A Distinctive, but Apparently not so Very Old Headgear from the Indo-Iranian Borderlands". Khil'a. 2: 149–155. doi:10.2143/KH.2.0.2021290. So far we have seen that the pakol is a fairly recent sartorial innovation in Nuristan, being introduced, together with other types of garment, from neighbouring Chitral sometime in the late nineteenth century.
  9. ↑ 9.0 9.1 "From Alexander the Great to Ahmad Shah Massud: A social history of the pakol". Afghanistan Analysts Network - English (in ਪਸ਼ਤੋ). 2014-01-03. Retrieved 2022-03-14. According to the first proto-ethnographic accounts, the Kafirs – as the Nuristanis were known before their conversion to Islam in 1895-96 – used to go about with their heads generally uncovered. John Biddulph, in 1878, has them avoiding any headgear at all (at least the men).
  10. ↑ 10.0 10.1 Vogelsang, Willem (2006). "The Pakol: A Distinctive, but Apparently not so Very Old Headgear from the Indo-Iranian Borderlands". Khil'a. 2: 153–154. doi:10.2143/KH.2.0.2021290.
  11. ↑ 11.0 11.1 11.2 Vogelsang, Willem (2006). "The Pakol: A Distinctive, but Apparently not so Very Old Headgear from the Indo-Iranian Borderlands". Khil'a. 2: 149–155. doi:10.2143/KH.2.0.2021290. Contrary to the Afghan Pashtun, their fellow Pashtun in neighbouring Pakistan seem overwhelmingly to have adopted the pakol, especially in the main cities, as for instance in Peshawar. Only in the tribal areas along the Afghan border is the turban still popular. However, pictures from Peshawar from not so very long ago, still show a city dominated by turban wearing Pashtun instead of men covering their head with a pakol.
  12. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000050-QINU`"'</ref>" does not exist.
  13. ↑ 13.0 13.1 13.2 13.3 13.4 Naqash, Rayan (11 March 2017). "Kashmir's stylish and aspirational caps come at a hefty price". Scroll.in. Retrieved 5 July 2021.
  14. ↑ 14.0 14.1 Saxena, Shivam (4 March 2015). "Inside Delhi's lil Afghanistan: Aroma of Kabuli pulao, murmurs in Dari". Hindustan Times. Retrieved 16 March 2018. Several shops run by Afghani refugees at Sharif Manzil now have flourishing businesses of imported carpets, pakol and karakuli caps (below), shawls and vasket (jackets). "We import these caps from Kabul. They are now becoming popular in India too," says Sikander Khan, who runs a small garment shop in the area.
  15. ↑ "Pakistan wears many hats, literally". Aajentertainment.tv. 2022-02-24.
  16. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000054-QINU`"'</ref>" does not exist.
  17. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000055-QINU`"'</ref>" does not exist.
  18. ↑ 18.0 18.1 Vogelsang, Willem (2006). "The Pakol: A Distinctive, but Apparently not so Very Old Headgear from the Indo-Iranian Borderlands". Khil'a. 2: 149–155. doi:10.2143/KH.2.0.2021290.
  19. ↑ Fredricksmeyer, Ernst (1986). "Alexander the Great and the Macedonian kausia". Transactions and Proceedings of the American Philological Association. 116: 215–227. doi:10.2307/283917. JSTOR 283917.
  20. ↑ 20.0 20.1 20.2 20.3 Vogelsang, Willem (2006). "The Pakol: A Distinctive, but Apparently not so Very Old Headgear from the Indo-Iranian Borderlands". Khil'a. 2: 149–155. doi:10.2143/KH.2.0.2021290.
  21. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000059-QINU`"'</ref>" does not exist.
  22. ↑ "Grammar and vocabulary of the K̲h̲owâr dialect (Chitrâli)". digital.soas.ac.uk. Archived from the original on 2020-02-24. Retrieved 2020-02-24.
  23. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000005B-QINU`"'</ref>" does not exist.
  24. ↑ Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000005C-QINU`"'</ref>" does not exist.
  25. ↑ Vogelsang, Willem (2006). "The Pakol: A Distinctive, but Apparently not so Very Old Headgear from the Indo-Iranian Borderlands". Khil'a. 2: 149–155. doi:10.2143/KH.2.0.2021290.
  26. ↑ Vogelsang, Willem (2006). "The Pakol: A Distinctive, but Apparently not so Very Old Headgear from the Indo-Iranian Borderlands". Khil'a. 2: 149–155. doi:10.2143/KH.2.0.2021290. . Yet John Biddulph, writing in 1880, also says that the "Siah Posh" (Nuristanis) used to go bareheaded. He adds that they shave their head, leaving a small patch on the crown where the hair is left to grow, hanging down often as far as the waist.
  27. ↑ 27.0 27.1 27.2 "From Alexander the Great to Ahmad Shah Massud: A social history of the pakol". Afghanistan Analysts Network - English. 2014-01-03.
  28. ↑ 28.0 28.1 28.2 28.3 28.4 28.5 Vogelsang, Willem (2006). "The Pakol: A Distinctive, but Apparently not so Very Old Headgear from the Indo-Iranian Borderlands". Khil'a. 2: 149–155. doi:10.2143/KH.2.0.2021290.
  29. ↑ Roberts, Kayleigh (2019-10-16). "Kate Middleton and Princess Diana Both Wore Traditional Chitrali Hats While Visiting Pakistan". Harper's BAZAAR. Retrieved 2022-08-15.
  30. ↑ "Twisted Pakol". Seengar.com - Seengar Fashion. Retrieved 2022-08-15.
  31. ↑ "Waziristani Pakol". Seengar.com - Seengar Fashion. Retrieved 2022-08-15.
ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:<ref> tag defined in <references> has no name attribute.

ਹੋਰ ਪੜ੍ਹਨਾ

ਸੋਧੋ
 
ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਕਾਮਨਜ਼ ਉੱਤੇ Pakol ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਮੀਡੀਆ ਹੈ।
  • ਵਿਲੇਮ ਵੋਗੇਲਸੈਂਗ, 'ਦਿ ਪਾਕੋਲ: ਇੱਕ ਵਿਲੱਖਣ, ਪਰ ਜ਼ਾਹਰ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇੰਡੋ-ਇਰਾਨੀ ਸਰਹੱਦਾਂ ਤੋਂ ਬਹੁਤ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈੱਡਗੇਅਰ ਨਹੀਂ'। ਖਿਲਾ। ਇਸਲਾਮੀ ਸੰਸਾਰ ਦੇ ਪਹਿਰਾਵੇ ਅਤੇ ਟੈਕਸਟਾਈਲ ਲਈ ਜਰਨਲ , ਵੋਲ. 2, 2006, ਪੀ.ਪੀ. 149-155।

ਫਰਮਾ:Hats

"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਪਕੋਲ&oldid=749520" ਤੋਂ ਲਿਆ