ਰਾਧਾਅਸ਼ਟਮੀ
ਰਾਧਾਅਸ਼ਟਮੀ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਪਵਿੱਤਰ ਦਿਹਾੜਾ ਹੈ ਜੋ ਦੇਵੀ ਰਾਧਾ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਨ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀ ਮੁੱਖ ਪਤਨੀ ਹੈ।[3] ਇਹ ਉਸਦੇ ਜਨਮ ਸਥਾਨ ਬਰਸਾਨਾ ਅਤੇ ਪੂਰੇ ਬ੍ਰਜ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਭਾਦਰਪਦ ਦੇ ਮਹੀਨੇ ਦੇ ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ਦੇ ਅੱਠਵੇਂ ਦਿਨ ( ਅਸ਼ਟਮੀ ) ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਧੂਮਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[4][5] ਇਹ ਤਿਉਹਾਰ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਦੇਵੀ ਰਾਧਾ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਨਿਯੰਤਰਿਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ-ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦਾ ਇੱਕ ਪਹਿਲੂ ਹੈ।[6]
| ਰਾਧਾਅਸ਼ਟਮੀ | |
|---|---|
 ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਬਲਰਾਮ ਮੰਦਰ ਵਿਖੇ ਰਾਧਾਸ਼ਟਮੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ | |
| ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ | ਰਾਧਾ ਅਸ਼ਟਮੀ, ਰਾਧਾ ਜੈਅੰਤੀ |
| ਮਨਾਉਣ ਵਾਲੇ | ਹਿੰਦੂ |
| ਕਿਸਮ | ਧਾਰਮਿਕ, ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ |
| ਜਸ਼ਨ | ਦੁਪਹਿਰ ਦੇ ਸਮੇਂ ਸ਼੍ਰੀਂਗਾਰਾ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਆਰਤੀ, ਮਨੀਮਹੇਸ਼ ਯਾਤਰਾ[1] |
| 2023 ਮਿਤੀ | 23 ਸਤੰਬਰ (Sat)[2] |
| ਬਾਰੰਬਾਰਤਾ | Annual |
|
| ਇਤਿਹਾਸ · ਦੇਵੀ-ਦੇਵਤੇ |
| ਸੰਪ੍ਰਦਾਏ · ਆਗਮ |
| ਯਕੀਨ ਅਤੇ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ |
|---|
| ਦੁਬਾਰਾ ਜਨਮ · ਮੁਕਤੀ |
| ਕਰਮ · ਪੂਜਾ · ਮਾਇਆ |
| ਦਰਸ਼ਨ · ਧਰਮ |
| ਵੇਦਾਂਤ ·ਯੋਗ |
| ਸ਼ਾਕਾਹਾਰ · ਆਯੁਰਵੇਦ |
| ਯੱਗ · ਸੰਸਕਾਰ |
| ਭਗਤੀ {{ਹਿੰਦੂ ਫ਼ਲਸਫ਼ਾ}} |
| ਗ੍ਰੰਥ |
| ਵੇਦ ਸੰਹਿਤਾ · ਵੇਦਾਂਗ |
| ਬ੍ਰਾਹਮਣ ਗ੍ਰੰਥ · ਜੰਗਲੀ |
| ਉਪਨਿਸ਼ਦ · ਭਗਵਦ ਗੀਤਾ |
| ਰਾਮਾਇਣ · ਮਹਾਂਭਾਰਤ |
| ਨਿਯਮ · ਪੁਰਾਣ |
| ਸ਼ਿਕਸ਼ਾਪਤਰੀ · ਵਚਨਾਮ੍ਰਤ |
| ਸੰਬੰਧਿਤ ਵਿਸ਼ੇ |
| ਦੈਵੀ ਧਰਮ · |
| ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ |
| ਗੁਰੂ ਅਤੇ ਸੰਤ · ਮੰਦਿਰ ਦੇਵਸਥਾਨ |
| ਯੱਗ · ਮੰਤਰ |
| ਸ਼ਬਦਕੋਸ਼ · ਤਿਓਹਾਰ |
| ਵਿਗ੍ਰਹ |
| ਫਾਟਕ:ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ |
|
|
| ਹਿੰਦੂ ਤੱਕੜੀ ਢਾਂਚਾ |
ਇਤਿਹਾਸ
ਸੋਧੋ
ਸਕੰਦ ਪੁਰਾਣ ਦੇ ਵਿਸ਼ਨੂੰ ਖੰਡ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਭਗਵਾਨ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀਆਂ 16,000 ਗੋਪੀਆਂ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਦੇਵੀ ਰਾਧਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸੀ।[7] ਹਿੰਦੂ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਰਾਧਾਰੀ ਦਾ ਜਨਮ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੰਦਰਵਾੜੇ ( ਸ਼ੁਕਲ ਪੱਖ ) ਦੇ 8ਵੇਂ ਦਿਨ ( ਅਸ਼ਟਮੀ ) ਨੂੰ ਅਨੁਰਾਧਾ ਨਕਸ਼ਤਰ ਵਿੱਚ ਭਾਦਰਪਦ ਮਹੀਨੇ ਵਿੱਚ ਦੁਪਹਿਰ 12 ਵਜੇ ਬਰਸਾਨਾ (ਰਾਵਲ), ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਗ੍ਰੇਗੋਰੀਅਨ ਕੈਲੰਡਰ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਉਸਦੀ ਜਨਮ ਮਿਤੀ 23 ਸਤੰਬਰ 3221 ਈਸਾ ਪੂਰਵ - ਇੱਕ ਬੁੱਧਵਾਰ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ਦੇਵੀ ਰਾਧਾ ਨੂੰ ਰਾਜਾ ਵਰਸ਼ਭਾਨੂ ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਪਤਨੀ ਕੀਰਤੀਦਾ ਦੁਆਰਾ ਤਾਲਾਬ ਵਿੱਚ ਸੋਨੇ ਦੇ ਕਮਲ ਉੱਤੇ ਪਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਲੋਕ ਕਥਾਵਾਂ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਰਾਧਾ ਨੇ ਸੰਸਾਰ ਨੂੰ ਵੇਖਣ ਲਈ ਆਪਣੀਆਂ ਅੱਖਾਂ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਖੋਲ੍ਹੀਆਂ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਖੁਦ ਉਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਪ੍ਰਗਟ ਨਹੀਂ ਹੋਇਆ।[8]
ਵਰਤ ਅਤੇ ਜਸ਼ਨ
ਸੋਧੋ
ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ, ਗੌੜੀਆ ਵੈਸ਼ਨਵਵਾਦ (ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇਸਕੋਨ ਦੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ) ਦੇ ਅਨੁਯਾਈ ਅਤੇ ਦੇਵੀ ਰਾਧਾ ਦੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਰਾਧਾ ਅਸ਼ਟਮੀ ਵ੍ਰਤ (ਵਰਤ) ਨੂੰ ਦੇਖਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਇਸ ਦਿਨ ਅੱਧੇ ਦਿਨ ਦਾ ਵਰਤ ਰੱਖਦੇ ਹਨ। ਪਰ, ਇਕਾਦਸ਼ੀ ਵਾਂਗ, ਕੁਝ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਇਸ ਵਰਤ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਦਿਨ ਰੱਖਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਕੁਝ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ। ਇਸਕੋਨ ਦੇ ਮੰਦਰਾਂ ਵਿੱਚ ਇਸ ਦਿਨ ਰਾਧਾਰਣੀ ਦਾ ਮਹਾਭਿਸ਼ੇਕ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[9][10][11]
ਬ੍ਰਜ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਰਾਧਾਸ਼ਟਮੀ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ ਧੂਮਧਾਮ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਾਧਾਸ਼ਟਮੀ 'ਤੇ, ਰਾਧਾ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਦੀਆਂ ਮੂਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਰਵਾਇਤੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਫੁੱਲਾਂ ਨਾਲ ਸਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਰਾਧਾਸ਼ਟਮੀ ਇਕਲੌਤਾ ਦਿਨ ਹੈ ਜਿਸ ਦਿਨ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਰਾਧਾ ਦੇ ਚਰਨਾਂ ਦੇ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਹੋਰ ਸਾਰੇ ਦਿਨ, ਉਹ ਢੱਕੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ.[12]
ਮਹੱਤਵ
ਸੋਧੋਰਾਧਾਸ਼ਟਮੀ ਮਨੀਮਹੇਸ਼ ਝੀਲ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰ ਯਾਤਰਾ ਲਈ ਖਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਮਨੀਮਾਹੇਸ਼ ਯਾਤਰਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਸਪਾਂਸਰ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ "ਪਵਿੱਤਰ ਛੜੀ" ਹੈ, (ਯਾਤਰੂਆਂ ਦੁਆਰਾ ਆਪਣੇ ਮੋਢਿਆਂ 'ਤੇ ਚੁੱਕੀ ਗਈ ਪਵਿੱਤਰ ਸੋਟੀ)। ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਨੇ ਨੰਗੇ ਪੈਰੀਂ, ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਭਜਨ ਗਾਉਂਦੇ ਅਤੇ ਨੱਚਦੇ ਹੋਏ, ਹਡਸਰ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕੀ ਰੋਡ ਪੁਆਇੰਟ,[13] ਤੋਂ ਮਨੀਮਾਹੇਸ਼ ਝੀਲ ਤੱਕ 14 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (8.7 ਮੀਲ) ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ। ਮਨੀਮਹੇਸ਼ ਯਾਤਰਾ ਜੋ ਕਿ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਜਨਮ ਅਸ਼ਟਮੀ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪੰਦਰਾਂ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਰਾਧਾਸ਼ਟਮੀ ਦੇ ਨਾਲ ਸਮਾਪਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।[14]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
ਸੋਧੋਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Ashtami- Significance And Celebrations[permanent dead link][1]
- ↑ 2023 Radha Ashtami
- ↑ Ph.D, Lavanya Vemsani (2016-06-13). Krishna in History, Thought, and Culture: An Encyclopedia of the Hindu Lord of Many Names: An Encyclopedia of the Hindu Lord of Many Names (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). ABC-CLIO. pp. 223–224. ISBN 978-1-61069-211-3.
{{cite book}}: CS1 maint: date and year (link) - ↑ Bhadrapada Festivals
- ↑ "Radhastami celebrations at ISKCON temple today". 6 September 2019. Retrieved 16 July 2020.
- ↑ Mohanty, Prafulla Kumar (2003). "Mask and Creative Symbolisation in Contemporary Oriya Literature : Krishna, Radha and Ahalya". Indian Literature. 47 (2 (214)): 181–189. ISSN 0019-5804. JSTOR 23341400.
- ↑ "Radha Ashtami festival". Archived from the original on 2022-04-16. Retrieved 2023-03-25.
- ↑ "Radha Ashtami 2017: Significance, Mahurat Timings, Prasad and Pooja Rituals". 30 August 2017. Retrieved 16 July 2020.
- ↑ "Radhastami celebrations at ISKCON temple today". 6 September 2019. Retrieved 16 July 2020.
- ↑ "An ashtami that marks Radha's birthday". 27 August 2009. Retrieved 16 July 2020.
- ↑ "Radha Ashtami 2017: Significance, Mahurat Timings, Prasad and Pooja Rituals". 30 August 2017. Retrieved 16 July 2020.
- ↑ "An ashtami that marks Radha's birthday". 27 August 2009. Retrieved 16 July 2020.
- ↑ Village Hadsar in Chamba district
- ↑ Radhashtami is fifteen days after Krishna Janmashtami