ਵੇਨੂ ਚਿਤਾਲੇ
ਵੇਨੂ ਦੱਤਾਤ੍ਰੇਯ ਚਿਤਾਲੇ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਲੀਲਾ ਗਣੇਸ਼ ਖਰੇ (28 ਦਸੰਬਰ 1912 - 1 ਜਨਵਰੀ 1995) ਵਜੋਂ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਲੇਖਕ, ਬੀਬੀਸੀ ਰੇਡੀਓ ਪ੍ਰਸਾਰਕ, ਅਤੇ ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਸਾਲਾਂ ਦੌਰਾਨ ਜਾਰਜ ਆਰਵੇਲ ਦਾ ਸਕੱਤਰ ਸੀ।
ਵੇਨੂ ਚਿਤਾਲੇ | |
|---|---|
 1944 ਵਿੱਚ ਬੀਬੀਸੀ ਵਿਖੇ ਵੇਨੂ ਚਿਤਾਲੇ | |
| ਜਨਮ | 28 ਦਸੰਬਰ 1912 ਸ਼ਿਰੋਲ, ਕੋਲ੍ਹਾਪੁਰ, ਕੋਲ੍ਹਾਪੁਰ ਰਾਜ (ਵਰਤਮਾਨ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਭਾਰਤ) |
| ਮੌਤ | 1 ਜਨਵਰੀ 1995 (ਉਮਰ 82) ਮੁੰਬਈ, ਭਾਰਤ |
| ਕਲਮ ਨਾਮ | ਵੀਨੂ |
| ਕਿੱਤਾ | ਬੀਬੀਸੀ ਰੇਡੀਓ ਬ੍ਰਾਡਕਾਸਟਰ |
| ਭਾਸ਼ਾ | ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ, ਹਿੰਦੁਸਤਾਨੀ, ਮਰਾਠੀ |
| ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕੰਮ | ਇਨ ਟਰਾਂਜ਼ਿਟ (1950) |
ਚਿਤਾਲੇ ਦਾ ਜਨਮ ਕੋਲਹਾਪੁਰ, ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਹ 1934 ਅਤੇ 1947 ਦੇ ਅਖੀਰ ਵਿੱਚ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਸੀ। 1940 ਵਿੱਚ, ਆਕਸਫੋਰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਹਵਾਈ ਹਮਲੇ ਦੀ ਸਾਵਧਾਨੀ ਯੂਨਿਟ ਵਿੱਚ ਸਵੈ-ਇੱਛੁਕ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਓਰਵੈਲ ਨਾਲ ਕੰਮ ਕਰਨ ਲਈ ਲੰਡਨ ਚਲੀ ਗਈ, ਜੋ ਕਿ ਬੀਬੀਸੀ ਰੇਡੀਓ ਦੀ ਗੱਲਬਾਤ ਨਿਰਮਾਤਾ ਸੀ। ਉਹ ਬੀਬੀਸੀ ਦੀ ਪੂਰਬੀ ਸੇਵਾ ਦੇ ਭਾਰਤ ਸੈਕਸ਼ਨ ਦੋਵਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰਸਾਰਕ ਬਣ ਗਈ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੇ ਮਰਾਠੀ ਵਿੱਚ ਖ਼ਬਰਾਂ ਪੜ੍ਹੀਆਂ ਅਤੇ ਪਕਵਾਨਾਂ ਦਿੱਤੀਆਂ, ਅਤੇ ਬੀਬੀਸੀ ਹੋਮ ਸਰਵਿਸ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰੋਤਿਆਂ ਨੂੰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸ਼ਾਕਾਹਾਰੀ ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣਾ ਸਿਖਾਇਆ ਜਦੋਂ ਮੀਟ ਰਾਸ਼ਨ ਅਤੇ ਘੱਟ ਸਪਲਾਈ ਵਿੱਚ ਸੀ।
1944 ਦੇ ਆਸਪਾਸ, ਚਿਤਾਲੇ ਨੇ ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਇੰਡੀਆ ਲੀਗ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਮੇਨਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ। 1947 ਦੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਉੱਥੇ ਵਾਪਸ ਆ ਗਈ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਸ਼ਰਨਾਰਥੀ ਕੈਂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਜੇ ਲਕਸ਼ਮੀ ਪੰਡਿਤ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ। ਉਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਨਾਵਲ, ਇਨ ਟਰਾਂਜ਼ਿਟ, 1950 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਇਆ ਸੀ।
ਚਿਤਾਲੇ ਦਾ ਜੀਵਨ ਵਿਜੇ ਦੇਵ ਦੀ ਮਰਾਠੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ ਸਾਖੇ ਸੋਯਾਰੇ ਦੇ ਇੱਕ ਅਧਿਆਏ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੈ। 2017 ਵਿੱਚ, ਬੀਬੀਸੀ ਨੇ ਉਸ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਵੀਡੀਓ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ।
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ
ਸੋਧੋਵੇਨੂ ਚਿਤਾਲੇ ਦਾ ਜਨਮ ਸ਼ਿਰੋਲ, ਕੋਲਹਾਪੁਰ, ਮੌਜੂਦਾ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ।[1] 1939 ਦੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਅਤੇ ਵੇਲਜ਼ ਰਜਿਸਟਰ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਜਨਮ ਮਿਤੀ 28 ਦਸੰਬਰ 1910 ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ,[2] ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਦੇ ਹੂ ਇਜ਼ ਹੂ ਆਫ਼ ਇੰਡੀਅਨ ਰਾਈਟਰਜ਼ (1961) ਵਿੱਚ 1912 ਵਜੋਂ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਹੈ।[3][lower-alpha 1] ਉਹ ਸੱਤ ਬੱਚਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਦੂਜੀ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੀ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸ ਦੇ ਵੱਡੇ ਭੈਣ-ਭਰਾਵਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪਾਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।[1] ਪੁਣੇ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਣੇ ਕੁੜੀਆਂ ਦੇ ਸਕੂਲਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ, ਹਜ਼ੂਰਪਗਾ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਵਿਲਸਨ ਕਾਲਜ, ਮੁੰਬਈ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲੈਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਗਾਮਦੇਵੀ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸੇਂਟ ਕੋਲੰਬਾ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਗਈ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਇੱਕ ਬੋਰਡਰ ਸੀ।[1] ਉੱਥੇ ਉਹ ਅਫਰੀਕਨ ਅਧਿਆਪਕ ਜੋਹਾਨਾ ਐਡਰੀਆਨਾ ਕੁਇੰਟਾ ਡੂ ਪ੍ਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਮਿਲੀ, ਜੋ ਥੀਏਟਰ ਵਿੱਚ ਚਿਤਾਲੇ ਦੀ ਦਿਲਚਸਪੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਈ ਸੀ।[1]
ਚਿਤਾਲੇ ਅਤੇ ਡੂ ਪ੍ਰੀਜ਼ ਨੇ ਇਕੱਠੇ ਇੰਗਲੈਂਡ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ ਜਦੋਂ ਇੱਕ ਜੋਤਸ਼ੀ ਨੇ ਚਿਤਾਲੇ ਦੇ ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੁਸੀਬਤਾਂ ਦੀ ਭਵਿੱਖਬਾਣੀ ਕੀਤੀ ਸੀ।[1] ਉਸ ਨੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਕਾਲਜ ਲੰਦਨ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਨੇ 1934 ਵਿੱਚ ਮੋਂਟੇਸਰੀ ਸਿੱਖਣ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ।[1] 1939 ਵਿੱਚ ਦੂਜੇ ਵਿਸ਼ਵ ਯੁੱਧ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵਿੱਚ, ਉਹ ਦੋਵੇਂ ਆਕਸਫ਼ੋਰਡ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਸਨ; ਚਿਤਾਲੇ ਨੇ ਬਾਹਰੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵਜੋਂ ਰਜਿਸਟਰ ਕੀਤਾ ਜਦੋਂ ਕਿ ਡੂ ਪ੍ਰੀਜ਼ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕਰ ਰਿਹਾ ਸੀ।[1][2] ਉੱਥੇ, ਉਸ ਨੇ ਇੱਕ ਸਥਾਨਕ ਏਅਰ ਰੇਡ ਪ੍ਰੈਕਿਊਸ਼ਨ ਯੂਨਿਟ ਵਿੱਚ ਸਵੈ-ਸੇਵੀ ਕੀਤੀ, ਜਿੱਥੇ ਉਸ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਵਿੱਚ ਸਥਾਨਕ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬੰਬ ਧਮਾਕਿਆਂ ਲਈ ਸੁਚੇਤ ਕਰਨਾ ਅਤੇ ਬਚਾਅ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨਾ ਸ਼ਾਮਲ ਸੀ।[1]
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਕਰੀਅਰ
ਸੋਧੋਬੀਬੀਸੀ ਰੇਡੀਓ
ਸੋਧੋ.jpg)
1940 ਵਿੱਚ, ਜ਼ੈੱਡ ਏ ਬੁਖਾਰੀ ਦੀ ਬੇਨਤੀ 'ਤੇ, ਚਿਤਾਲੇ ਨੇ ਬੀਬੀਸੀ ਰੇਡੀਓ ਦੇ ਨਾਲ ਬੀਬੀਸੀ ਰੇਡੀਓ ਦੀ ਈਸਟਰਨ ਸਰਵਿਸ ਦੇ ਇੰਡੀਆ ਸੈਕਸ਼ਨ ਦੇ ਨਾਲ ਬੀਬੀਸੀ ਗੱਲਬਾਤ ਨਿਰਮਾਤਾ ਜਾਰਜ ਆਰਵੈੱਲ ਦੇ ਸਕੱਤਰ ਵਜੋਂ ਆਪਣਾ ਕਰੀਅਰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।[5][6][lower-alpha 2] ਉੱਥੇ, ਉਸ ਦੇ ਸਮਕਾਲੀਆਂ ਵਿੱਚ ਊਨਾ ਮਾਰਸਨ, ਮੁਲਕ ਰਾਜ ਆਨੰਦ, ਬਲਰਾਜ ਸਾਹਨੀ, ਅਤੇ ਕਪੂਰਥਲਾ ਦੀ ਰਾਜਕੁਮਾਰੀ ਇੰਦਰਾ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।[6][7] ਹਰ ਮਹੀਨੇ ਉਸ ਨੇ ਇੱਕ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਪ੍ਰੀਵਿਊ ਲਿਖਿਆ ਅਤੇ ਡਿਲੀਵਰ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਆਰਵੈੱਲ ਨੇ ਸੰਪਾਦਿਤ ਕੀਤਾ, ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਮਾਤ-ਭਾਸ਼ਾ ਮਰਾਠੀ ਵਿੱਚ ਅਨੁਵਾਦਿਤ ਲਿਪੀਆਂ ਨੂੰ ਨਿਯਮਿਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪੜ੍ਹਿਆ।[6][8]
ਇੰਡੀਆ ਲੀਗ
ਸੋਧੋ1944 ਦੇ ਆਸਪਾਸ, ਚਿਤਾਲੇ ਨੇ ਲੰਡਨ ਵਿੱਚ ਇੰਡੀਆ ਲੀਗ ਵਿੱਚ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨਾ ਮੇਨਨ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤਾ।[9] ਉੱਥੇ, ਉਸ ਦੀ ਵਿਜਯਾ ਲਕਸ਼ਮੀ ਪੰਡਿਤ ਨਾਲ ਜਾਣ-ਪਛਾਣ ਹੋ ਗਈ।[10] ਉਸ ਸਮੇਂ ਦੇ ਹੋਰ ਮੈਂਬਰਾਂ ਵਿੱਚ ਭੀਕੂ ਬਟਲੀਵਾਲਾ, ਐਲਨ ਵਿਲਕਿਨਸਨ ਅਤੇ ਐਨਿਉਰਿਨ ਬੇਵਨ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।[10] ਉਹ ਏਸ਼ੀਆਟਿਕ ਸੁਸਾਇਟੀ ਦੀ ਮੈਂਬਰ ਵੀ ਚੁਣੀ ਗਈ ਸੀ।[1]
ਮੌਤ ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤ
ਸੋਧੋਚਿਤਾਲੇ ਦੀ ਮੌਤ 1 ਜਨਵਰੀ 1995 ਨੂੰ 82 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੋਈ।[11] ਉਸ ਦਾ ਜੀਵਨ ਵਿਜੇ ਦੇਵ ਦੁਆਰਾ ਲਿਖੀ ਮਰਾਠੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕਿਤਾਬ, ਸਾਖੇ ਸੋਯਾਰੇ ਦੇ ਇੱਕ ਅਧਿਆਇ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੈ।[1] 2017 ਵਿੱਚ, ਬੀਬੀਸੀ ਨੇ ਉਸ ਬਾਰੇ ਇੱਕ ਵੀਡੀਓ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ।[1] 28 ਦਸੰਬਰ 2023 ਨੂੰ, ਉਸ ਦੇ 111ਵੇਂ ਜਨਮਦਿਨ ਦਾ ਜਸ਼ਨ ਮਨਾਉਣ ਲਈ ਇੱਕ ਗੂਗਲ ਡੂਡਲ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ।[12]
ਚੁਨਿੰਦਾ ਕੰਮ
ਸੋਧੋ- In Transit. Bombay: Hind Kitabs. 1950.
ਫੁਟਨੋਟ
ਸੋਧੋਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ 1.00 1.01 1.02 1.03 1.04 1.05 1.06 1.07 1.08 1.09 1.10 1.11 Kumar, Anu. "The Indian woman who braved World War II bombing to chart an unconventional life for herself". Scroll.in. Archived from the original on 22 July 2022. Retrieved 22 July 2022.
- ↑ 2.0 2.1 "1939 England and Wales Register". Borough- Oxford. 1939. p. 12. Retrieved 21 August 2022 – via ancestry.co.uk.
- ↑ 3.0 3.1 Who's Who Of Indian Writers. New Delhi: Sahitya Akademi. 1961. p. 165.
- ↑ ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid
<ref>tag; no text was provided for refs namedNaik1985 - ↑ Sutaria, Sejal. "Walking the Line: Venu Chitale". www.bbc.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Archived from the original on 22 July 2022. Retrieved 22 July 2022.
- ↑ 6.0 6.1 6.2 Rodrigues, Abha Sharma (1994). "George Orwell, the B.B.C. and India: a critical study". Edinburgh University. p. 105. Retrieved 28 December 2023.
This thesis focuses attention on the two years that George Orwell spent, between August 1941 and November 1943, at the Indian Section of the B.B.C., producing propaganda talks for listeners in India and elsewhere.
- ↑ Collett, Nigel (2022). "Notes". Developing the Heart: E.M. Forster and India (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). City University of Hong Kong Press. p. 232. ISBN 978-962-937-590-4.
- ↑ Orwell, George (2017). The Collected Non-Fiction: Essays, Articles, Diaries and Letters, 1903–1950 (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Penguin Books Limited. p. 1351. ISBN 978-0-241-25347-2.
- ↑ "First day's session of All India Conference". Civil & Military Gazette. Lahore. 30 December 1945. p. 5 – via British Newspaper Archive.
- ↑ 10.0 10.1 "Story". The 1928 Institute. Archived from the original on 18 ਅਪ੍ਰੈਲ 2021. Retrieved 28 August 2022.
{{cite web}}: Check date values in:|archive-date=(help) - ↑ "Venu Chitale | Making Britain". www.open.ac.uk. Archived from the original on 22 July 2022. Retrieved 22 July 2022.
- ↑ "Venu Chitale's 111st Birthday Doodle". Google Doodles (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Archived from the original on 2023-12-28. Retrieved 2023-12-28.
ਹੋਰ ਪੜ੍ਹੋ
ਸੋਧੋ- De Souza, Eunice; Pereira, Lindsay (2004). Women's voices: selections from nineteenth and early-twentieth century Indian writing in English (in English). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-566785-1. OCLC 55005746.
{{cite book}}: CS1 maint: unrecognized language (link) - Morse, Daniel Ryan (2020). Radio Empire: The BBC's Eastern Service and the Emergence of the Global Anglophone Novel. Columbia University Press. ISBN 978-0-231-55259-2.
- Through eastern eyes: the hand that rocks the cradle, then and now. Eastern transmission (1 January 1942)