ਆਰ. ਡੀ. ਸਿੰਘ
ਆਰ. ਡੀ. ਸਿੰਘ (ਪੂਰਾ ਨਾਮ: ਰਿਪੂਦਮਨ ਸਿੰਘ ਔਲਖ; ਜਨਮ: 7 ਜੂਨ 1954) ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ ਤੋਂ ਇੱਕ ਭਾਰਤੀ ਐਥਲੈਟਿਕਸ ਕੋਚ ਹੈ। ਉਹ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਦ੍ਰੋਣਾਚਾਰੀਆ ਪੁਰਸਕਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ,[1] ਉਹ ਪੈਰਾ-ਖੇਡਾਂ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਦ੍ਰੋਣਾਚਾਰੀਆ ਪੁਰਸਕਾਰ ਕੋਚ ਹੈ।
ਨਿੱਜੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ
ਸੋਧੋ- ਉਹ ਜਰਨੈਲ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਬਲਵੰਤ ਕੌਰ ਦੇ 8 ਬੱਚੇ ਦੇ ਇੱਕ ਪਰਿਵਾਰ ਦਾ ਤੀਜਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ ਜੋ ਸ੍ਰੀਗੰਗਾਨਗਰ, ਰਾਜਸਥਾਨ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਛੋਟੇ ਜਿਹੇ ਪਿੰਡ ਕਰਾਡਵਾਲਾ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ।
- ਉਸਦਾ ਵਿਆਹ ਸ਼੍ਰੀਮਤੀ ਇੰਦਰਜੀਤ ਕੌਰ ਨਾਲ 22 ਜਨਵਰੀ 1986 ਨੂੰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਇੱਕ ਬੇਟਾ ਨਵਦੀਪ ਸਿੰਘ ਹੈ ਅਤੇ ਉਹ ਇਲੈਕਟ੍ਰਾਨਿਕਸ ਇੰਜੀਨੀਅਰ ਹੈ।
- ਉਹ 1990 ਤੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ ਵਿੱਚ ਦਰੋਣਾਚਾਰੀਆ ਹੋਸਟਲ ਦੇ ਨਾਮ ਨਾਲ ਆਪਣਾ ਹੋਸਟਲ ਚਲਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਹੋਸਟਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਮੇਂ 16 ਐਥਲੀਟ ਬੈਠ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਹੋਸਟਲ ਸਿਰਫ ਬੀਪੀਐਲ (ਗਰੀਬੀ ਰੇਖਾ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ) ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ ਤੌਰ 'ਤੇ ਚੁਣੌਤੀ ਵਾਲੇ ਐਥਲੀਟਾਂ ਲਈ ਹੈ। ਇਸ ਕਿਸਮ ਦੇ ਐਥਲੀਟ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਕੀਮਤ ਦੇ ਦਾਖਲਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।
ਸਿੱਖਿਆ
ਸੋਧੋ- ਆਪਣੀ ਮੁੱਢਲੀ ਵਿੱਦਿਆ ਪਿੰਡ ਕਰਾੜਵਾਲਾ ਵਿਖੇ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਸਦੂਲਸ਼ਹਿਰ ਤਹਿਸੀਲ ਦੇ ਹਾਈ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ।
- ਉਸਨੇ ਅਜਮੇਰ ਦੇ ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਬੀ.ਏ. ਗ੍ਰੈਜੂਏਸ਼ਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਉਸਨੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਤੋਂ ਇਤਿਹਾਸ, ਰਾਜਨੀਤੀ ਸ਼ਾਸਤਰ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਐਮ.ਏ. ਕੀਤੀ।
- ਪੇਸ਼ੇਵਰ ਸਿੱਖਿਆ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਯੂਨੀ ਤੋਂ ਐਲ.ਐਲ.ਬੀ. ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਕੀਤੀ। ਅਜਮੇਰ ਦੇ ਅਤੇ ਡੀ.ਪੀ.ਈ.ਡੀ. ਅਤੇ ਐਮ.ਪੀ.ਈ.ਡੀ. ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ ਆਫ਼ ਫਿਜ਼ੀਕਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ, ਪਟਿਆਲਾ ਤੋਂ। ਉਸਨੇ ਪਟਿਆਲਾ ਵਿਖੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਸਪੋਰਟਸ ਤੋਂ ਕੋਚਿੰਗ ਵਿੱਚ ਡਿਪਲੋਮਾ ਵੀ ਹਾਸਲ ਕੀਤਾ।
ਅਥਲੀਟ ਵਜੋਂ ਕਰੀਅਰ
ਸੋਧੋ
- ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਸ਼ਾਟ ਪੁਟ, ਡਿਸਕਸ ਥ੍ਰੋ ਅਤੇ ਬਾਸਕਿਟਬਾਲ ਵਿੱਚ ਸਕੂਲ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੋਨ ਜਿੱਤਿਆ। ਕਾਲਜ ਦੇ ਦਿਨਾਂ ਵਿਚ, ਉਹ ਯੂਨੀਕੋ ਵਿਖੇ ਕਾਲਜ ਪੱਧਰ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਅਥਲੈਟਿਕਸ, ਹੈਂਡਬਾਲ, ਵਾਲੀਬਾਲ, ਵੇਟਲਿਫਟਿੰਗ, ਬਾਸਕਟਬਾਲ ਵਰਗੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਕਰਕੇ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਥਲੀਟ ਬਣ ਗਿਆ।
- ਉਸਨੇ ਅਥਲੈਟਿਕਸ ਮੁਕਾਬਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਟ ਪੁਟ, ਡਿਸਕਸ ਥ੍ਰੋ, ਜੈਵਲਿਨ ਥਰੋਅ ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ ਅਤੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਸੋਨੇ ਦੇ ਤਗਮੇ ਜਿੱਤੇ।
- ਵੇਟਲਿਫਟਿੰਗ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਅੰਤਰ ਯੂਨੀ ਵੇਟਲਿਫਟਿੰਗ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਵਿੱਚ ਚਾਂਦੀ ਦਾ ਤਗਮਾ ਜਿੱਤਿਆ।
- ਹੈਂਡਬਾਲ ਵਿੱਚ ਉਸਨੇ ਟੂਰਨਾਮੈਂਟ ਦੇ ਸਰਬੋਤਮ ਖਿਡਾਰੀ ਨਾਲ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਲਈ ਸੋਨ ਤਗਮਾ ਜਿੱਤਿਆ।
- ਵਾਲੀਬਾਲ ਵਿਚ ਉਸਨੇ ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਲਈ ਸੋਨ ਤਗਮਾ ਜਿੱਤਿਆ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਦੀ ਬਾਕੀ ਟੀਮ ਲਈ ਖੇਡਿਆ।
- ਉਸਨੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਬਾਸਕਿਟਬਾਲ ਟੀਮ ਲਈ ਬਾਸਕਟਬਾਲ ਖਿਡਾਰੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਹਨੂਮਾਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਅਜਮੇਰ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਖੇਡਿਆ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਰਾਜਸਥਾਨ ਲਈ 3 ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੋਨ ਅਤੇ 1 ਚਾਂਦੀ ਦਾ ਤਗਮਾ ਜਿੱਤਿਆ।
- ਉਸਨੂੰ ਸ਼੍ਰੀ ਭੂਰਾ ਸਿੰਘ, ਸ੍ਰੀ ਕੇਨੇਥ ਓਵੇਨ ਬੋਸਨ ਅਤੇ ਸ੍ਰੀ ਸਾਗਰ ਸਰ ਵਰਗੇ ਕੋਚਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।
ਕੋਚ ਵਜੋਂ ਕਰੀਅਰ
ਸੋਧੋ- ਇੱਕ ਅਥਲੀਟ ਵਜੋਂ ਇੱਕ ਵਧੀਆ ਕੈਰੀਅਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ 1981 ਵਿੱਚ ਡਾਇਰੈਕਟਰ ਫਿਜ਼ੀਕਲ ਐਜੂਕੇਸ਼ਨ ਵਜੋਂ ਹਨੂੰਮਾਨਗੜ੍ਹ ਦੇ ਐਨ ਐਮ ਪੀਜੀ ਕਾਲਜ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲਿਆ। ਸੇਵਾ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਐਥਲੀਟਾਂ ਨੂੰ 1985 ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਕੋਚਿੰਗ ਦੇਣ ਲਈ ਰਾਜਪਾਲ ਦਾ ਪੁਰਸਕਾਰ ਮਿਲਿਆ।
- ਉਸਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਇੰਟਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 500 ਸਿੱਖਿਆਰਥੀ ਖੇਡੇ ਗਏ। ਉਹ 1990 ਤੋਂ ਸਰੀਰਕ ਅਪਾਹਜਾਂ ਅਤੇ ਬੀਪੀਐਲ ਐਥਲੀਟਾਂ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ।
- 1997 ਵਿੱਚ ਉਸਨੂੰ ਸਕੂਲ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿੱਚ ਦੇਵੇਂਦਰ ਝਾਝਰੀਆ ਮਿਲਿਆ। 2004 ਵਿੱਚ ਉਸਦੇ ਸਿੱਖਿਆਰਥੀ ਦੇਵੇਂਦਰ ਝਜਾਰੀਆ ਪੈਰਾ ਓਲੰਪਿਕ ਵਿੱਚ ਸੋਨ ਤਮਗਾ ਜੇਤੂ ਬਣੇ।[2]
- 2005 ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਰਾਜਸਥਾਨ ਦੇ ਉਸ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਸਨਮਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।
- 2007 ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਪੈਰਾ-ਸਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਉਸਦੀਆਂ ਮਹਾਨ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਲਈ ਭਾਰਤ ਦਾ ਵੱਕਾਰੀ ਦ੍ਰੋਣਾਚਾਰੀਆ ਪੁਰਸਕਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਨਾਲ ਹੀ ਉਹ ਪੈਰਾ-ਸਪੋਰਟਸ ਲਈ ਪਹਿਲਾ ਅਤੇ ਇਕਲੌਤਾ ਦ੍ਰੋਣਾਚਾਰੀਆ ਪੁਰਸਕਾਰ ਬਣ ਗਿਆ।
- 2010 ਵਿੱਚ ਹੀਰੋ ਹੌਂਡਾ ਨੇ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਲਈ ਉਸਦਾ ਸਨਮਾਨ ਵੀ ਕੀਤਾ। ਸਾਲ 2010 ਦੀਆਂ ਏਸ਼ੀਅਨ ਪੈਰਾ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੇ ਸਿੱਖਿਆਰਥੀ ਜਗਸੀਰ ਸਿੰਘ ਨੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸੋਨ ਤਗਮਾ ਜਿੱਤਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਭਾਰਤ ਲਈ ਸੋਨ ਤਗਮਾ ਹੈ।
- ਉਸ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰਮੰਡਲ ਖੇਡਾਂ 2010, ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ 2010 ਏਸ਼ੀਅਨ ਪੈਰਾ ਖੇਡਾਂ, ਗੁਆਂਗਜ਼ੂ ਵਿੱਚ ਪੈਰਾ ਅਥਲੈਟਿਕਸ ਟੀਮ ਦੇ ਮੁੱਖ ਕੋਚ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।[3]
- ਉਸਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਚੇਲੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮੈਡਲ ਜਿੱਤ ਚੁੱਕੇ ਹਨ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨਾਮਵਰ ਅਰਜੁਨ ਪੁਰਸਕਾਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ।[4]
- ਦਵਿੰਦਰ ਝਝਾਰਿਆ ( ਅਰਜੁਨ ਪੁਰਸਕਾਰ ਜੇਤੂ ) - ਇਕੱਲਾ ਸੋਨੇ ਦਾ ਤਮਗਾ ਵਾਲਾ ਭਾਰਤੀ ਅਥਲੀਟ।[5][6]
- ਜਗਸੀਰ ਸਿੰਘ ( ਅਰਜੁਨ ਐਵਾਰਡ ਜੇਤੂ ) -ਭਾਰਤ ਲਈ ਏਸ਼ੀਅਨ ਪੈਰਾ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਗੋਲਡ ਮੈਡਲਿਸਟ।[7]
- ਸੰਦੀਪ ਸਿੰਘ ਮਾਨ ( ਅਰਜੁਨ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵਿਜੇਤਾ )-ਏਸ਼ੀਅਨ ਪੈਰਾ ਖੇਡਾਂ ਵਿੱਚ ਚਾਂਦੀ ਦਾ ਤਗਮਾ ਜਿੱਤਣ ਵਾਲਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਅਥਲੀਟ।[8]
- ਦੀਪਾ ਮਲਿਕ ( ਅਰਜੁਨ ਪੁਰਸਕਾਰ ਵਿਜੇਤਾ ) - ਇੱਕ ਅਥਲੀਟ ਜਿਸਨੇ ਆਈਪੀਸੀ ਐਥਲੈਟਿਕਸ ਵਰਲਡ ਚੈਂਪੀਅਨਸ਼ਿਪ ਵਿੱਚ ਚਾਂਦੀ ਦਾ ਤਗਮਾ ਜਿੱਤਿਆ. ਉਸਦੀ ਮੁੱਢਲੀ ਸਿਖਲਾਈ ਉਸ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।[9]
- ਜਗਦੀਪ ਸਿੰਘ- ਉਹ ਦ੍ਰੋਣਾਚਾਰੀਆ ਆਰ ਡੀ ਸਿੰਘ ਦਾ ਭਤੀਜਾ ਹੈ ਅਤੇ ਹੁਣ ਉਹ ਭਾਰਤੀ ਬਾਸਕਟਬਾਲ ਟੀਮ ਵਿੱਚ ਖੇਡ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਸਦੀ ਮੁਢਲੀ ਸਿਖਲਾਈ ਉਸ ਦੁਆਰਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "List of awardees of dronacharya award". Archived from the original on 20 November 2012. Retrieved 14 February 2010.
- ↑ "All you need to know about Devendra Jhajharia: First Indian Paralympian to win two golds | Latest News & Updates at Daily News & Analysis" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2016-09-14. Retrieved 2016-09-15.
- ↑ "Para-sport coach aims high at CWG". Times of India. 2010-10-01. Retrieved 2010-10-01.
- ↑ "JAGSEER BOUNCES BACK FROM THE SHOCK OF HIS LIFE". Times of India. 2009-11-25. Archived from the original on 2012-09-02. Retrieved 2010-11-25.
{{cite news}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Turning disability into his strength(devendra)". Deccan Herald. 2010-01-10. Retrieved 2011-05-10.
- ↑ "I am more of Dronacharya to Nakul: RD Singh, coach of Paraolympic [sic] gold medalist Devendra Jhajharia". 2016-09-15. Retrieved 2016-09-15.
- ↑ "Arjuna awardee adds another feather to his cap, bags gold at 2010 para asian games". The Tribune. 2010-12-19. Retrieved 2011-05-10.
- ↑ "संदीप को अर्जुन व महाराणा प्रताप अवार्ड एक ही दिन". 2016-08-19. Retrieved 2016-09-15.
- ↑ "Deepa Malik`s transformation from a paralytic to medal hope". Zee News. 2010-09-29. Retrieved 2011-05-10.