ਦਕਸ਼ੇਸ਼ਵਰ ਮਹਾਦੇਵ ਮੰਦਿਰ
ਦਕਸ਼ੇਸ਼ਵਰ ਮਹਾਦੇਵ ਮੰਦਿਰ ਜਾਂ ਦਕਸ਼ ਮਹਾਦੇਵ ਮੰਦਿਰ ਇੱਕ ਹਿੰਦੂ ਮੰਦਰ ਹੈ ਜੋ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਕਨਖਲ ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ, ਲਗਭਗ 4. ਹਰਿਦੁਆਰ, ਉੱਤਰਾਖੰਡ, ਭਾਰਤ ਤੋਂ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੂਰ ਇਸ ਦਾ ਨਾਂ ਸਤੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਰਾਜਾ ਦਕਸ਼ ਪ੍ਰਜਾਪਤੀ ਦੇ ਨਾਂ 'ਤੇ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।[1] ਦਕਸ਼ ਚੌਦਾਂ ਪ੍ਰਜਾਪਤੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ, ਸਿਰਜਣਹਾਰ ਦੇਵਤਿਆਂ, ਜੋ ਪ੍ਰਜਨਨ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਮਿਥਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਜੀਵਨ ਦੇ ਰੱਖਿਅਕ ਹਨ।
ਮੌਜੂਦਾ ਮੰਦਰ ਨੂੰ ਰਾਣੀ ਧਨਕੌਰ ਨੇ 1810 ਵਿੱਚ ਬਣਾਇਆ ਸੀ ਅਤੇ 1962 ਵਿੱਚ ਦੁਬਾਰਾ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਹ ਮਹਾਂ ਸ਼ਿਵਰਾਤਰੀ 'ਤੇ ਸ਼ੈਵੈਤ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਲਈ ਤੀਰਥ ਸਥਾਨ ਹੈ।[2]
ਦਕਸ਼ ਦੀ ਕਥਾ
ਸੋਧੋ
ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਮਹਾਭਾਰਤ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਧਰਮ ਦੇ ਹੋਰ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਸ਼ਿਵ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਪਤਨੀ ਸਤੀ ਦੇ ਪਿਤਾ ਰਾਜਾ ਦਕਸ਼ ਪ੍ਰਜਾਪਤੀ ਨੇ ਉਸ ਸਥਾਨ 'ਤੇ ਯੱਗ ਕੀਤਾ ਜਿੱਥੇ ਮੰਦਰ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਹਾਲਾਂਕਿ ਸਤੀ ਨੇ ਅਪਮਾਨ ਮਹਿਸੂਸ ਕੀਤਾ ਜਦੋਂ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਨੇ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਰਸਮ ਲਈ ਨਹੀਂ ਬੁਲਾਇਆ, ਉਹ ਯੱਗ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਹੋਈ। ਉਸਨੇ ਦੇਖਿਆ ਕਿ ਸ਼ਿਵ ਨੂੰ ਉਸਦੇ ਪਿਤਾ ਦੁਆਰਾ ਤਿਆਗ ਦਿੱਤਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਯੱਗ ਕੁੰਡ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਾੜ ਦਿੱਤਾ। ਸ਼ਿਵ ਨੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਆਪਣੇ ਗਣਾਂ, ਭਿਆਨਕ ਵੀਰਭੱਦਰ ਅਤੇ ਭਦਰਕਾਲੀ ਨੂੰ ਰਸਮ ਲਈ ਭੇਜਿਆ।[3] ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਨਿਰਦੇਸ਼ਨ 'ਤੇ, ਵੀਰਭੱਦਰ ਤੂਫਾਨ ਦੀ ਹਵਾ ਵਾਂਗ ਦਕਸ਼ ਦੀ ਸਭਾ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਸ਼ਿਵ ਦੇ ਗਣਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪ੍ਰਗਟ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਦਕਸ਼ ਦਾ ਸਿਰ ਕਲਮ ਕਰਨ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਮੌਜੂਦ ਦੇਵਤਿਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਨਾਲ ਭਿਆਨਕ ਯੁੱਧ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੱਕਰੀ ਦਾ ਸਿਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਬ੍ਰਹਮਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਦੇਵਤਿਆਂ ਦਾ ਇਸ਼ਾਰੇ। ਦਕਸ਼ ਦੇ ਅਸ਼ਵਮੇਧ ਯੱਗ ( ਘੋੜੇ ਦੀ ਬਲੀ ) ਦਾ ਬਹੁਤਾ ਵੇਰਵਾ ਵਾਯੂ ਪੁਰਾਣ ਵਿੱਚ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
ਹੋਰ ਬਣਤਰ
ਸੋਧੋ
ਮੁੱਖ ਮੰਦਰ ਦੇ ਨਾਲ ਖੜ੍ਹਾ ਦਾਸ ਮਹਾਵਿਦਿਆ ਮੰਦਰ ਹੈ, ਜੋ ਮਹਾਵਿਦਿਆ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਹੈ। ਇਹ ਦੇਵੀ ਦੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂਆਂ ਲਈ ਨਵਰਾਤਰੀ ਦੇ ਜਸ਼ਨਾਂ ਦੌਰਾਨ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਪੂਜਾ ਲਈ ਇਕੱਠੇ ਹੋਣ ਦਾ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਕੰਪਲੈਕਸ ਵਿੱਚ ਗੰਗਾ ਨੂੰ ਸਮਰਪਿਤ ਇੱਕ ਮੰਦਰ ਵੀ ਹੈ। ਮੰਦਰ ਦੇ ਅੱਗੇ ਗੰਗਾ 'ਤੇ ਦਕਸ਼ ਘਾਟ ਹੈ ਅਤੇ ਨੇੜੇ ਹੀ ਨੀਲੇਸ਼ਵਰ ਮਹਾਦੇਵ ਮੰਦਰ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ The Story of Daksh Archived 2018-06-06 at the Wayback Machine.. Sati, the consort of Shiva was the daughter of Daksha...
- ↑ Daksheswar Mahadev Temple
- ↑ the Horse-sacrifice of the Prajapati Daksha The Mahabharata translated by Kisari Mohan Ganguli (1883 -1896], Book 12: Santi Parva: Mokshadharma Parva: Section CCLXXXIV. p. 317. "I am known by the name of Virabhadra’’ and I have sprung from the wrath of Rudra. This lady (who is my companion) is called Bhadrakali and hath sprung from the wrath of the goddess."
ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ
ਸੋਧੋ
Das Mahavidya temple ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਮੀਡੀਆ ਵਿਕੀਮੀਡੀਆ ਕਾਮਨਜ਼ ਉੱਤੇ ਹੈ- Religious Places in Haridwar district
- The story of Daksha - kankhal Archived 2013-12-09 at the Wayback Machine.
