ਮੇਘਨਾਦ ਬਧ ਕਾਵਿਆ
ਮੇਘਨਾਦ ਬਦ ਕਾਵਿਆ (ਬੰਗਾਲੀ: মেঘনাদবধ কাব্য ; ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ: The Slaying of Meghnada) ਮਾਈਕਲ ਮਧੂਸੂਦਨ ਦੱਤਾ ਦੁਆਰਾ ਇੱਕ ਬੰਗਾਲੀ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਹੈ। ਬੰਗਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਕੇਂਦਰੀ ਰਚਨਾ ਅਤੇ ਦੱਤਾ ਦੀ ਮਹਾਨ ਸਾਹਿਤਕ ਰਚਨਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਬੰਗਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਸਾਹਿਤ ਦੀਆਂ ਮਹਾਨ ਰਚਨਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।[1] ਮੇਘਨਾਦ ਬਧ ਕਾਵਿਆ ਮੇਘਨਾਦ (ਉਰਫ਼ ਇੰਦਰਜੀਤ), ਕਲਾਸਿਕ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਰਾਮਾਇਣ ਵਿੱਚ ਲੰਕਾ ਦੇ ਰਾਜਾ ਰਾਵਣ ਦਾ ਪੁੱਤਰ।[2]
ਕਵਿਤਾ ਨੂੰ 9 ਖੰਡਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।[3] ਹਰ ਭਾਗ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਘਟਨਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਰਾਵਣ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਬੀਰਬਾਹੂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਕੇ, ਇਹ ਮੇਘਨਾਦ ਦੀ ਪਿਆਰੀ ਪਤਨੀ ਪ੍ਰਮੀਲਾ ਦੇ ਸਤੀ-ਦਾਹਾ (ਵਿਧਵਾਵਾਂ ਨੂੰ ਮਰੇ ਹੋਏ ਪਤੀ ਦੇ ਨਾਲ ਜ਼ਿੰਦਾ ਸਾੜਨ ਦੀ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਰੀਤ) ਤੱਕ ਜਾਰੀ ਹੈ।
ਆਲੋਚਨਾਤਮਕ ਸਮੀਖਿਆ
ਸੋਧੋਮੇਘਨਾਦ ਜਾਂ ਇੰਦਰਜੀਤ ਰਾਵਣ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਰਾਮਾਇਣ ਵਿਚ 670 ਮਿਲੀਅਨ ਵਨਾਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਬ੍ਰਹਮਾਸਤਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਮੇਘਨਾਦ ਦਾ ਚਾਚਾ ਵਿਭੀਸ਼ਨ ਦੁਆਰਾ ਧੋਖੇ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਲੰਕਾ ਦੇ ਸ਼ਾਹੀ ਮੰਦਿਰ ਵਿੱਚ ਦੇਵੀ ਨਿਕੁਮਵਿਲਾ ਦੀ ਪੂਜਾ ਕਰਦੇ ਸਮੇਂ ਲਕਸ਼ਮਣ ਦੁਆਰਾ ਉਸਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਮੇਘਨਾਦ ਨੇ ਲਕਸ਼ਮਣ ਨੂੰ ਡਰਪੋਕ ਕਹਿ ਕੇ ਝਿੜਕਦੇ ਹੋਏ, ਇੱਕ ਨਿਹੱਥੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਲੜਾਈ ਨਾ ਕਰਨ ਲਈ ਕਿਹਾ; ਪਰ ਲਕਸ਼ਮਣ ਨੇ ਮਜਬੂਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਇਹ ਇਸ ਮਹਾਂਕਾਵਿ ਦਾ ਕੇਂਦਰੀ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ।
ਇੱਥੇ ਬੰਗਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਦੇ ਕੁਝ ਮੋਢੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਹਨ:
- "... ਹੋਮਰ ਅਤੇ ਮਿਲਟਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਵਾਲਮੀਕੀ ਲਈ, ਉਹ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਰਿਣੀ ਹੈ, ਅਤੇ ਉਸਦੀ ਕਵਿਤਾ ਸਮੁੱਚੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਆਧੁਨਿਕ ਬੰਗਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਕੀਮਤੀ ਰਚਨਾ ਹੈ।" - ਬੰਕਿਮ ਚੰਦਰ ਚਟੋਪਾਧਿਆਏ[4]
- "ਮਹਾਕਾਵਿ ਮੇਘਨਾਦ-ਬਧ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਬੰਗਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਦੁਰਲੱਭ ਖਜ਼ਾਨਾ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਲਿਖਤਾਂ ਰਾਹੀਂ, ਬੰਗਾਲੀ ਸਾਹਿਤ ਦੀ ਅਮੀਰੀ ਦਾ ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ।" - ਰਾਬਿੰਦਰਨਾਥ ਟੈਗੋਰ[4]
- "ਮੇਘਨਾਦਬਧ ਇੱਕ ਸਰਵਉੱਚ ਕਵਿਤਾ ਹੈ।" - ਈਸ਼ਵਰ ਚੰਦਰ ਵਿਦਿਆਸਾਗਰ[4]
ਕਵੀ ਦੇ ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋਦੱਤਾ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੱਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਵਾਰ ਇਸ ਗੀਤ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਕੀਤਾ ਸੀ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੁਝ ਸੂਚੀਬੱਧ ਹਨ:
- "ਸ਼ਾਇਦ ਸੀਤਾ ਦੇ ਅਗਵਾ ਦਾ ਕਿੱਸਾ (ਚੌਥੀ ਕਿਤਾਬ) ਨੂੰ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਸੀ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਕਹਾਣੀ ਦੀ ਪ੍ਰਗਤੀ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਪਰ ਕੀ ਤੁਸੀਂ ਆਪਣੀ ਮਰਜ਼ੀ ਨਾਲ ਇਸ ਨਾਲ ਹਿੱਸਾ ਲੈਂਦੇ ਹੋ? ਇੱਥੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕ ਉਸ ਕਿਤਾਬ ਨੂੰ ਪੰਜਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਤਮ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ..." (1860)[3]
- " . . . ਮੈਨੂੰ ਬੁਖਾਰ ਦਾ ਤੇਜ਼ ਹਮਲਾ ਹੋਇਆ ਅਤੇ ਮੈਨੂੰ ਛੇ ਜਾਂ ਸੱਤ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ। ਇਹ ਇੱਕ ਸੰਘਰਸ਼ ਸੀ ਕਿ ਮੇਘਨਾਦ ਮੈਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰੇਗਾ ਜਾਂ ਮੈਂ ਉਸਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਾਂਗਾ। ਸਵਰਗ ਦਾ ਧੰਨਵਾਦ. ਮੈਂ ਜਿੱਤ ਲਿਆ ਹੈ। ਉਹ ਮਰ ਗਿਆ ਹੈ, ਭਾਵ, ਮੈਂ ਲਗਭਗ 750 ਲਾਈਨਾਂ ਵਿੱਚ VI ਕਿਤਾਬਾਂ ਖਤਮ ਕਰ ਦਿੱਤੀਆਂ ਹਨ। ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਲਈ ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤ ਹੰਝੂਆਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ਚੁਕਾਉਣੀ ਪਈ।" (1860)[3]
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ Azad, Humayun (2007). "Bangla Literature in the Nineteenth Century". In Islam, Sirajul (ed.). History of Bangladesh 1704-1971. Vol. 3: Social and Cultural History. Dhaka: The Asiatic Society of Bangladesh. p. 239. ISBN 984 512 337 6.
- ↑ "The Slaying of Meghanada". home.uchicago.edu. Retrieved 2018-06-04.
- ↑ 3.0 3.1 3.2 Read the whole ballad in Bangla
- ↑ 4.0 4.1 4.2 Read more about the poet Archived 2011-12-04 at the Wayback Machine.