ਵਿਕੀਪੀਡੀਆ

ਮੌਸਮੀ ਤਬਦੀਲੀ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ

ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ: Climate Change and Agriculture) ਦੋਵੇਂ ਆਪਸੀ ਸਬੰਧਿਤ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਹਨ, ਅਤੇ ਇਹ ਦੋਵੇਂ ਗਲੋਬਲ ਪੈਮਾਨੇ ਤੇ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਔਸਤਨ ਤਾਪਮਾਨ, ਬਾਰਸ਼ ਅਤੇ ਜਲਵਾਯੂ ਦੀਆਂ ਅਤਿ ਆਧੁਨਿਕ ਤਬਦੀਲੀਆਂ (ਉਦਾਹਰਣ ਵਜੋਂ ਗਰਮੀ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ) ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ; ਕੀੜਿਆਂ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ; ਵਾਯੂਮੰਡਲ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨੀ-ਪੱਧਰ ਦੇ ਓਜ਼ੋਨ ਗਾੜ੍ਹਾਪਣ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ; ਕੁਝ ਭੋਜਨਾਂ ਦਾ ਪੋਸ਼ਣ ਗੁਣਵੱਤਾ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀ;[1] ਅਤੇ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਪੱਧਰ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ।[2]

ਵਿਸ਼ਵ ਭਰ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਚੋਣਵੇਂ ਖੰਡੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁੱਧ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਦਾ ਗ੍ਰਾਫ। ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਸ਼ਟਰ ਤੋਂ ਮਿਲੇ ਕੱਚੇ ਅੰਕੜੇ।[1] Archived 2016-11-22 at the Wayback Machine.

ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ, ਪ੍ਰਭਾਵ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਅਸਪਸ਼ਟ ਤੌਰ ਤੇ ਵੰਡੇ ਗਏ ਹਨ।[3] ਭਵਿੱਖ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਸੰਭਾਵਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਨੀਵੇਂ ਵਿਥਕਾਰ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰੇਗੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਉੱਤਰੀ ਵਿਥਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਭਾਵ ਸਕਾਰਾਤਮਕ ਜਾਂ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ।[3] ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਸ਼ਾਇਦ ਕੁਝ ਕਮਜ਼ੋਰ ਸਮੂਹਾਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗਰੀਬਾਂ ਲਈ ਭੋਜਨ ਦੀ ਅਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਖਤਰਾ ਵਧਾਏਗੀ।[4] ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ CO2 ਗ੍ਰੀਨਹਾਉਸ ਗੈਸ ਉਤਪਾਦਨ ਲਈ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ਵ ਦੇ ਮੀਥੇਨ ਦੀ ਇੱਕ ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ, ਅਤੇ ਭਵਿੱਖ ਵਿੱਚ ਭੂਮੀ ਬਾਂਝਪਨ, ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਸਪੀਸੀਜ਼ ਦਾ ਉਜਾੜੇ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ।

ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਗ੍ਰੀਨਹਾਉਸ ਗੈਸਾਂ ਦੇ ਐਂਥ੍ਰੋਪੋਜੇਨਿਕ ਨਿਕਾਸ ਅਤੇ ਗੈਰ-ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਜਿਵੇਂ ਜੰਗਲਾਂ ਨੂੰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਭੂਮੀ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕਰਨ ਨਾਲ ਦੋਵਾਂ ਕਾਰਨਾਂ ਕਰਕੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਲਿਆਉਂਦੀ ਹੈ।[5] ਖੇਤੀਬਾੜੀ, ਜੰਗਲਾਤ ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਵਰਤੋਂ ਬਦਲਾਅ ਨੇ ਸਾਲ 2010 ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਸਾਲਾਨਾ ਨਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਤਕਰੀਬਨ 20 ਤੋਂ 25% ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ।[6]

ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ 'ਤੇ ਨਕਾਰਾਤਮਕ ਮੌਸਮੀ ਤਬਦੀਲੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦੇ ਜੋਖਮ ਨੂੰ ਘਟਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ[7][8] ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸੈਕਟਰ ਤੋਂ ਗ੍ਰੀਨਹਾਉਸ ਗੈਸ ਨਿਕਾਸ ਨੂੰ ਵੀ।[9][10][11]

ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉੱਪਰ ਮੌਸਮੀ ਤਬਦੀਲੀ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ

ਸੋਧੋ
 
ਹਰ ਪੌਦੇ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਲਈ, ਪੌਦਿਆਂ ਦੇ ਵਾਧੇ ਲਈ ਇਕ ਸਰਬੋਤਮ ਤਾਪਮਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਪਮਾਨ ਵਧਣ ਜਾਂ ਘਟਣ ਨਾਲ ਵਿਕਾਸ ਘਟਦਾ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਾਪਮਾਨਾਂ ਦੀ ਇਕ ਸੀਮਾ ਹੈ ਜਿਸ ਅੰਦਰ ਇਕ ਪੌਦਾ ਬੀਜ ਪੈਦਾ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਸੀਮਾ ਦੇ ਬਾਹਰ, ਪੌਦਾ ਦੁਬਾਰਾ ਪ੍ਰਜਨਨ ਨਹੀਂ ਕਰੇਗਾ। ਜਿਵੇਂ ਗ੍ਰਾਫ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਮੱਕੀ 95°F (35°C) ਤੋਂ ਉਪਰ ਤਾਪਮਾਨ ਤੇ ਮੁੜ ਉਤਪਾਦਨ ਕਰਨ ਵਿਚ ਅਸਫਲ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ ਅਤੇ ਸੋਇਆਬੀਨ 102°F (38.8°C) ਦੇ ਉੱਪਰ।[12]

ਤਕਨੀਕੀ ਤਰੱਕੀ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਜਿਵੇਂ ਸੁਧਰੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ, ਜੈਨੇਟਿਕ ਤੌਰ ਤੇ ਸੋਧੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂ ਅਤੇ ਸਿੰਚਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੇ ਬਾਵਜੂਦ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਮਿੱਟੀ ਦੀਆਂ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮੌਸਮ ਅਜੇ ਵੀ ਇਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਾਰਕ ਹੈ। ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉੱਪਰ ਮੌਸਮ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ, ਵਿਸ਼ਵ ਜਲਵਾਯੂ ਪੈਟਰਨ ਦੀ ਬਜਾਏ ਸਥਾਨਕ ਮੌਸਮ ਵਿਚ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ। 1880 ਤੋਂ ਧਰਤੀ ਦੇ ਔਸਤਨ ਸਤਹ ਤਾਪਮਾਨ ਵਿਚ 1.5°F (0.83°C) ਦਾ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ, ਮੁਲਾਂਕਣ ਕਰਨ ਸਮੇਂ ਖੇਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀਆਂ ਨੂੰ ਹਰੇਕ ਸਥਾਨਕ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਵਿਚਾਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਦੂਜੇ ਪਾਸੇ, ਹਾਲ ਹੀ ਦੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਵਪਾਰ ਵਿੱਚ ਵਾਧਾ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਅਤੇ ਹੁਣ ਵੱਡੇ ਆਯਾਤ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ ਤੇ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਨਿਰਯਾਤ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਅਰਾਮਦੇਹ ਆਮਦਨੀ, ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਮੁਹੱਈਆ ਕਰਵਾਉਂਦੀ ਹੈ। ਭੋਜਨ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦੇ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪਹਿਲੂ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਕਿ ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਮੌਸਮ ਤਬਦੀਲੀ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਬਾਰੇ ਵੀ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

ਸਾਇੰਸ ਜਰਨਲ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਇੱਕ 2008 ਦੇ ਅਧਿਐਨ ਨੇ ਸੁਝਾਅ ਦਿੱਤਾ ਕਿ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਦੇ ਕਾਰਨ, "ਦੱਖਣੀ ਅਫਰੀਕਾ 2030 ਤੱਕ ਆਪਣੀ ਮੁੱਖ ਫਸਲ, ਮੱਕੀ ਦਾ 30% ਤੋਂ ਵੱਧ ਗੁਆ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਦੱਖਣੀ ਏਸ਼ੀਆ ਵਿੱਚ ਚੌਲਾਂ, ਬਾਜਰੇ ਅਤੇ ਮੱਕੀ ਵਰਗੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰੀ ਪਹਾੜੀਆਂ ਦਾ 10% ਤੱਕ ਨੁਕਸਾਨ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।[13][14]

ਅੰਤਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਪੈਨਲ ਆਨ ਮੌਸਮ ਤਬਦੀਲੀ (ਆਈ.ਪੀ.ਸੀ.ਸੀ.) ਨੇ ਕਈ ਰਿਪੋਰਟਾਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀਆਂ ਹਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੌਸਮ ਤਬਦੀਲੀ ਬਾਰੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਮੁਲਾਂਕਣ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਆਈ.ਪੀ.ਸੀ.ਸੀ. ਦੀ ਤੀਜੀ ਮੁਲਾਂਕਣ ਰਿਪੋਰਟ, ਜੋ 2001 ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਗਈ, ਨੇ ਸਿੱਟਾ ਕੱਢਿਆ ਕਿ ਪਾਣੀ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਵਿੱਚ ਕਮੀ, ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਜਾਂ ਬਦਲੀ ਹੋਈ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜਿਆਂ ਦੇ ਕਾਰਨ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗਰਮ ਦੇਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਉਪ-ਖੰਡੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਝਾੜ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਆਉਣ ਨਾਲ ਸਭ ਤੋਂ ਗਰੀਬ ਦੇਸ਼ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਣਗੇ। ਅਫਰੀਕਾ ਅਤੇ ਲਾਤੀਨੀ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਬਾਰਸ਼ ਵਾਲੀਆਂ ਕਈ ਫਸਲਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਤਾਪਮਾਨ ਸਹਿਣਸ਼ੀਲਤਾ ਦੇ ਨਜ਼ਦੀਕ ਹਨ, ਤਾਂ ਜੋ ਮੌਸਮ ਦੇ ਛੋਟੇ ਬਦਲਾਂ ਲਈ ਵੀ ਝਾੜ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਘਟਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ; 21 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀ ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਵਿੱਚ 30% ਤੱਕ ਦੀ ਗਿਰਾਵਟ ਦਾ ਅਨੁਮਾਨ ਹੈ। ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੀਵਨ ਅਤੇ ਮੱਛੀਆਂ ਫੜਨ ਦਾ ਉਦਯੋਗ ਵੀ ਕੁਝ ਥਾਵਾਂ ਤੇ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਹੋਏਗਾ।

ਗ੍ਰੀਨਹਾਉਸ ਗੈਸਾਂ ਦੇ ਵਧਣ ਨਾਲ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਆਉਣ ਵਾਲੇ ਫਸਲਾਂ ਨੂੰ ਖੇਤਰ ਤੋਂ ਵੱਖਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕਰਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਲਈ, ਮੌਸਮ ਵਿਭਾਗ ਦੇ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਅਨੁਸਾਰ inਸਤਨ ਫਸਲੀ ਝਾੜ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਘਟ ਕੇ 50% ਰਹਿ ਜਾਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਕਿ ਯੂਰਪ ਵਿੱਚ ਮੱਕੀ ਦਾ ਉਤਪਾਦਨ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਾਈਡ੍ਰੋਲੋਜਿਕ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ 25% ਤੱਕ ਵਧਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ।

ਝਾੜ 'ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਅਨੁਕੂਲ ਪ੍ਰਭਾਵ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਵਾਧੇ ਅਤੇ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਦੇ ਸੰਭਾਵਤ ਤੌਰ' ਤੇ ਲਾਭਕਾਰੀ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਦੀ ਬੋਧ ਅਤੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਵਿਚ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਦੇ ਵਾਧੇ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸੰਭਾਵਤ ਝਾੜ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਦੇ ਵਧਣ ਦੇ ਅਰਸੇ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ, ਪਾਣੀ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਅਤੇ ਮਾੜੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਹੈ।

ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਮੌਸਮੀ ਤਬਦੀਲੀ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ:

  • ਉਤਪਾਦਕਤਾ - ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਅਤੇ ਗੁਣਵੱਤਾ ਦੇ ਅਧਾਰ ਤੇ।
  • ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਅਭਿਆਸ - ਪਾਣੀ ਵਰਤਣ ਦੀ ਤਬਦੀਲੀ (ਸਿੰਚਾਈ) ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨਿਵੇਸ਼ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਨਦੀਨ-ਨਾਸ਼ਕ, ਕੀਟਨਾਸ਼ਕ ਅਤੇ ਖਾਦਾਂ।
  • ਵਾਤਾਵਰਣ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ - ਖ਼ਾਸਕਰ ਮਿੱਟੀ ਚੋ ਪਾਣੀ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਦੀ ਬਾਰੰਬਾਰਤਾ ਅਤੇ ਤੀਬਰਤਾ (ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਲੀਚਿੰਗ), ਭੌਂ ਖੁਰਣ, ਫਸਲਾਂ ਦੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਵਿੱਚ ਕਮੀ ਦੇ ਸੰਬੰਧ ਵਿੱਚ।
  • ਪੇਂਡੂ ਸਪੇਸ - ਕਾਸ਼ਤ ਕੀਤੀ ਜ਼ਮੀਨਾਂ ਦੇ ਨੁਕਸਾਨ ਅਤੇ ਲਾਭ, ਜ਼ਮੀਨੀ ਅਟਕਲਾਂ, ਜ਼ਮੀਨੀ ਤਿਆਗ, ਅਤੇ ਹਾਈਡ੍ਰੌਲਿਕ ਸਹੂਲਤਾਂ ਦੁਆਰਾ।
  • ਅਨੁਕੂਲਤਾ - ਜੀਵ ਜਿਆਦਾ ਜਾਂ ਘੱਟ ਪ੍ਰਤੀਯੋਗੀ ਬਣ ਸਕਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਮਨੁੱਖ ਵਧੇਰੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਾਲੇ ਜੀਵ-ਜੰਤੂਆਂ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਹੜ੍ਹ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧਕ ਜਾਂ ਲੂਣ ਪ੍ਰਤੀਰੋਧੀ ਚੌਲਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਤੁਰੰਤਤਾ ਪੈਦਾ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।

ਬੇਪਰਦਾ ਕਰਨ ਲਈ ਵੱਡੀਆਂ ਅਨਿਸ਼ਚਿਤਤਾਵਾਂ ਹਨ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਕਿਉਂਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖਾਸ ਸਥਾਨਕ ਖੇਤਰਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੀ ਘਾਟ ਹੈ, ਅਤੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਵਿਸ਼ਾਲਤਾ, ਉਤਪਾਦਕਤਾ ਉੱਤੇ ਤਕਨੀਕੀ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ, ਵਿਸ਼ਵਵਿਆਪੀ ਭੋਜਨ ਮੰਗਾਂ ਅਤੇ ਅਨੁਕੂਲਣ ਦੀਆਂ ਅਨੇਕਾਂ ਸੰਭਾਵਨਾਵਾਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।

ਬਹੁਤੇ ਖੇਤੀ ਵਿਗਿਆਨੀ ਮੰਨਦੇ ਹਨ ਕਿ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਉਤਪਾਦਨ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਦੀ ਤੀਬਰਤਾ ਅਤੇ ਗਤੀ ਨਾਲ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏਗਾ, ਨਾ ਕਿ ਜਲਵਾਯੂ ਦੇ ਹੌਲੀ ਰੁਝਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ। ਜੇ ਤਬਦੀਲੀ ਹੌਲੀ ਹੈ, ਬਾਇਓਟਾ ਐਡਜਸਟਮੈਂਟ ਲਈ ਕਾਫ਼ੀ ਸਮਾਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਜਲਵਾਯੂ ਤਬਦੀਲੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੀ ਖੇਤੀ ਨੂੰ ਨੁਕਸਾਨ ਪਹੁੰਚਾ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਖ਼ਾਸਕਰ ਉਹ ਜਿਹੜੇ ਪਹਿਲਾਂ ਹੀ ਮਾੜੀ ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਮੌਸਮ ਦੇ ਮਾੜੇ ਹਾਲਾਤਾਂ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਕੁਦਰਤੀ ਚੋਣ ਅਤੇ ਅਨੁਕੂਲਤਾ ਲਈ ਅਨੁਕੂਲ ਸਮਾਂ ਹੈ।

ਪਰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਅਜੇ ਵੀ ਅਣਜਾਣ ਹੈ ਕਿ ਮੌਸਮੀ ਤਬਦੀਲੀ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਖੇਤੀ ਅਤੇ ਭੋਜਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਤ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਰਵੱਈਏ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਮੌਸਮ ਦੇ ਮਾਡਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਸਮਝਣੀ ਔਖੀ ਹੈ। ਉਦਾਹਰਣ ਦੇ ਲਈ, ਓਨਟਾਰੀਓ ਕਨੈਡਾ ਵਿੱਚ ਗੈਲਫ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਦੇ ਇੱਕ ਭੂਗੋਲ ਲੇਖਕ, ਇਵਾਨ ਫਰੇਜ਼ਰ ਨੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤੇ ਹਨ ਜੋ ਇਹ ਦਰਸਾਉਂਦੇ ਹਨ ਕਿ ਖੇਤੀ ਦੇ ਸਮਾਜਿਕ-ਆਰਥਿਕ ਪ੍ਰਸੰਗ ਵਿੱਚ ਇਹ ਨਿਰਧਾਰਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ ਕਿ ਸੋਕੇ ਦਾ ਫਸਲ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ 'ਤੇ ਕੋਈ ਵੱਡਾ, ਜਾਂ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਣ ਅਸਰ ਹੈ।[15][16] ਕੁਝ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਜਾਪਦਾ ਹੈ ਕਿ ਮਾਮੂਲੀ ਸੋਕੇ ਦਾ ਵੀ ਭੋਜਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਉੱਤੇ ਬਹੁਤ ਵੱਡਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪੈਂਦਾ ਹੈ (ਜਿਵੇਂ ਕਿ 1980 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਇਥੋਪੀਆ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ, ਜਿਥੇ ਇੱਕ ਮਾਮੂਲੀ ਸੋਕੇ ਨੇ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਕਾਲ਼ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ), ਇਸਦੇ ਬਨਾਮ, ਕਈ ਮਾਮਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਜਿੱਥੇ ਕਿ ਮੁਕਾਬਲਤਨ ਵੱਡੀ ਮੌਸਮ ਤਬਦੀਲੀ ਨੂੰ ਵੀ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਮੁਸ਼ਕਲ ਦੇ ਅਪਨਾ ਲਿਆ ਗਿਆ।[17] ਇਵਾਨ ਫਰੇਜ਼ਰ ਸਮਾਜਿਕ-ਆਰਥਿਕ ਮਾਡਲਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਜਲਵਾਯੂ ਮਾਡਲਾਂ ਨੂੰ ਜੋੜਦੀ ਹੈ, “ਕਮਜ਼ੋਰਤਾ ਵਾਲੇ ਹੌਟਸਪੌਟਸ” ਦੀ ਪਛਾਣ ਕਰਨ ਲਈ [16] ਅਜਿਹੇ ਇੱਕ ਅਧਿਐਨ ਨੇ ਯੂਐਸ ਮੱਕੀ (ਮੱਕੀ) ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਖਾਸ ਤੌਰ ਤੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਲਈ ਕਮਜ਼ੋਰ ਦੱਸਿਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਦੇ ਬਦਤਰ ਸੋਕੇ ਦੇ ਸਾਹਮਣਾ ਕੀਤੇ ਜਾਣ ਦੀ ਉਮੀਦ ਹੈ, ਪਰ ਇਸ ਵਿਚ ਸਮਾਜਿਕ-ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀਆਂ ਨਹੀਂ ਹਨ ਜੋ ਸੁਝਾਅ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਕਿਸਾਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਦਲਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦੇ ਅਨੁਕੂਲ ਹੋਣਗੇ।[18] ਹੋਰ ਅਧਿਐਨ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਮੌਸਮ ਸੰਬੰਧੀ ਜਾਂ ਖੇਤੀਬਾੜੀ-ਜਲਵਾਯੂ ਸੂਚਕਾਂਕ, ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਵੱਧ ਰਹੇ ਮੌਸਮ ਦੀ ਲੰਬਾਈ, ਪੌਦੇ ਦੇ ਗਰਮੀ ਦੇ ਤਣਾਅ, ਜਾਂ ਖੇਤ ਦੇ ਕੰਮਕਾਜ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ, ਭੂਮੀ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਦੇ ਹਿੱਸੇਦਾਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪਛਾਣੇ ਗਏ ਅਤੇ ਜੋ ਵਾਹਨ ਚਲਾਉਣ ਵਾਲੇ ਮਾਹੌਲ ਤੇ ਲਾਭਕਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਦੇ ਅਨੁਮਾਨਾਂ 'ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜੋ ਖੇਤੀਬਾੜੀ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵ ਪਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।[19][20]

ਮੌਸਮੀ ਤਬਦੀਲੀ ਉੱਪਰ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਭਾਵ

ਸੋਧੋ
 
ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਤੋਂ ਗ੍ਰੀਨਹਾਉਸ ਗੈਸ ਨਿਕਾਸ, ਖੇਤਰ ਦੁਆਰਾ, 1990-2010.

ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਖੇਤਰ, ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲੀ ਲਿਆਉਣ ਲਈ ਸੋਚਿਆ ਜਾਂਦਾ ਗੈਸ ਨਿਕਾਸ ਅਤੇ ਭੂਮੀ ਵਰਤੋਂ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਚਾਲਕ ਸ਼ਕਤੀ ਹੈ। ਜੈਵਿਕ ਬਾਲਣ ਦੇ ਜ਼ਮੀਨੀ ਅਤੇ ਖਪਤਕਾਰ ਦੇ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਉਪਭੋਗਤਾ ਹੋਣ ਦੇ ਨਾਲ, ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਚੌਲਾਂ ਦੇ ਉਤਪਾਦਨ ਅਤੇ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੇ ਪਾਲਣ ਪੋਸ਼ਣ ਵਰਗੇ ਅਭਿਆਸਾਂ ਦੁਆਰਾ ਗ੍ਰੀਨਹਾਉਸ ਗੈਸ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਵਿਚ ਸਿੱਧੇ ਤੌਰ 'ਤੇ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ;[21] ਮੌਸਮ ਤਬਦੀਲੀ ਬਾਰੇ ਅੰਤਰ-ਸਰਕਾਰੀ ਪੈਨਲ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਪਿਛਲੇ 250 ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਵੇਖੇ ਗਏ ਗ੍ਰੀਨਹਾਉਸ ਗੈਸਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਧੇ ਦੇ ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਜੈਵਿਕ ਇੰਧਨ, ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਤੇ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਹਨ।[22]

ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ

ਸੋਧੋ

ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਗ੍ਰੀਨਹਾਉਸ ਗੈਸ ਨੂੰ ਚਾਰ ਮੁੱਖ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਜ਼ਮੀਨੀ ਵਰਤੋਂ ਰਾਹੀਂ ਵਧਾਉਣ ਵਿਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਉਂਦੀ ਹੈ:

  • CO2 ਰੀਲੀਜ਼ ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੈ।
  • ਚੌਲਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਤੋਂ ਮਿਥੇਨ ਰਿਲੀਜ਼ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
  • ਮੀਥੇਨ ਪਸ਼ੂਆਂ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲ ਹੋਣ ਵਾਲੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਰਿਹਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।
  • ਖਾਦ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਤੋਂ ਨਾਈਟ੍ਰਸ ਆਕਸਾਈਡ ਜਾਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਇਕੱਠੇ ਮਿਲ ਕੇ, ਇਹ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਮਿਥੇਨ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਦੇ 54%, ਲਗਭਗ 80% ਨਾਈਟ੍ਰਸ ਆਕਸਾਈਡ ਨਿਕਾਸ, ਅਤੇ ਲਗਭਗ ਸਾਰੇ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਦੇ ਨਿਕਾਸ ਨੂੰ ਧਰਤੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾਲ ਜੋੜਦੀਆਂ ਹਨ।[23]

ਪਸ਼ੂ

ਸੋਧੋ

ਪਸ਼ੂਆਂ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਅਤੇ ਵਧ ਰਹੀ ਬਾਲਣ-ਸੰਘਣੀ ਖੇਤੀ ਦੀਆਂ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆਵਾਂ ਮਨੁੱਖ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਏ ਗ੍ਰੀਨਹਾਉਸ ਗੈਸ ਨਿਕਾਸ ਦੇ 18%[24] ਤੋਂ ਵੱਧ ਲਈ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹਨ:

ਹਵਾਲੇ

ਸੋਧੋ
  1. ↑ Milius, Susan (December 13, 2017). "Worries grow that climate change will quietly steal nutrients from major food crops". Science News. Retrieved January 21, 2018.
  2. ↑ Hoffmann, U., Section B: Agriculture - a key driver and a major victim of global warming, in: Lead Article, in: Chapter 1, in Hoffmann 2013
  3. ↑ 3.0 3.1 Porter, J.R., et al., Executive summary, in: Chapter 7: Food security and food production systems (archived 5 November 2014), in IPCC AR5 WG2 A 2014
  4. ↑ Paragraph 4, in: SUMMARY AND RECOMMENDATIONS, in: HLPE 2012
  5. ↑ Section 4.2: Agriculture’s current contribution to greenhouse gas emissions, in: HLPE 2012
  6. ↑ Blanco, G., et al., Section 5.3.5.4: Agriculture, Forestry, Other Land Use, in: Chapter 5: Drivers, Trends and Mitigation (archived 30 December 2014), in: IPCC AR5 WG3 2014. Emissions aggregated using 100-year global warming potentials from the IPCC Second Assessment Report.
  7. ↑ Porter, J.R., et al., Section 7.5: Adaptation and Managing Risks in Agriculture and Other Food System Activities, in Chapter 7: Food security and food production systems (archived 5 November 2014), in IPCC AR5 WG2 A 2014
  8. ↑ Oppenheimer, M., et al., Section 19.7. Assessment of Response Strategies to Manage Risks, in: Chapter 19: Emergent risks and key vulnerabilities (archived 5 November 2014), in IPCC AR5 WG2 A 2014
  9. ↑ SUMMARY AND RECOMMENDATIONS, in: HLPE 2012
  10. ↑ Current climate change policies are described in Annex I NC 2014 and Non-Annex I NC 2014
  11. ↑ Smith, P., et al., Executive summary, in: Chapter 5: Drivers, Trends and Mitigation (archived 30 December 2014), in: IPCC AR5 WG3 2014
  12. ↑   This article incorporates public domain material from the US Global Change Research Program (USGCRP) document: Corn and Soybean Temperature Response "Archived copy". Archived from the original on 12 ਮਈ 2013. Retrieved 30 ਮਈ 2013. {{cite web}}: Unknown parameter |deadurl= ignored (|url-status= suggested) (help)CS1 maint: archived copy as title (link), in: Agriculture, in: Karl, T.R.; et al. (2009), Global Climate Change Impacts in the United States, Cambridge University Press, ISBN 978-0-521-14407-0
  13. ↑ "Climate 'could devastate crops'". BBC News. 31 January 2008.
  14. ↑ "Prioritizing climate change adaptation needs for food security in 2030". Science. 319 (5863): 607–10. February 2008. doi:10.1126/science.1152339. PMID 18239122.
  15. ↑ Fraser, E (2007a). "Travelling in antique lands: Studying past famines to understand present vulnerabilities to climate change". Climate Change. 83 (4): 495–514. doi:10.1007/s10584-007-9240-9.
  16. ↑ 16.0 16.1 Simelton, E.; Fraser, E.; Termansen, M. (2009). "Typologies of crop-drought vulnerability: an empirical analysis of the socio-economic factors that influence the sensitivity and resilience to drought of three major food crops in China (1961–2001)". Environmental Science & Policy. 12 (4): 438–452. doi:10.1016/j.envsci.2008.11.005.
  17. ↑ Fraser, E.; Termansen, M.; Sun, N.; Guan, D.; Simelton, E.; Dodds, P.; Feng, K.; Yu, Y. (2008). "Quantifying socio economic characteristics of drought sensitive regions: evidence from Chinese provincial agricultural data". Comptes Rendus Geoscience. 340 (9–10): 679–688. Bibcode:2008CRGeo.340..679F. doi:10.1016/j.crte.2008.07.004.
  18. ↑ Fraser, E. D. G.; Simelton, E.; Termansen, M.; Gosling, S. N.; South, A. (2013). "'Vulnerability hotspots': integrating socio-economic and hydrological models to identify where cereal production may decline due to climate change induced drought". Agricultural and Forest Meteorology. 170: 195–205. doi:10.1016/j.agrformet.2012.04.008.
  19. ↑ Harding, A. E.; Rivington, M.; Mineter, M. J.; Teff, S. F. B. (2015). "Agro-meteorological indices and climate model uncertainty over the UK". Climatic Change. 128 (1): 113–126. Bibcode:2015ClCh..128..113H. doi:10.1007/s10584-014-1296-8.
  20. ↑ Monier, E.; Xu, L.; Snyder, R. L. (2016). "Uncertainty in future agro-climate projections in the United States and benefits of greenhouse gas mitigation". Environmental Research Letters. 11 (5): 055001. Bibcode:2016ERL....11e5001M. doi:10.1088/1748-9326/11/5/055001.
  21. ↑ Food and Agriculture Organization of the UN Archived 25 June 2008 at the Wayback Machine. retrieved 25 June 2007
  22. ↑ Intergovernmental Panel on Climate Change Archived 1 May 2007 at the Wayback Machine. (IPCC)
  23. ↑ Intergovernmental Panel on Climate Change Special Report on Emissions Scenarios retrieved 26 June 2007
  24. ↑ 24.0 24.1 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-0000002A-QINU`"'</ref>" does not exist.,
ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:<ref> tag defined in <references> has no name attribute.
"https://pa.wikipedia.org/w/index.php?title=ਮੌਸਮੀ_ਤਬਦੀਲੀ_ਅਤੇ_ਖੇਤੀਬਾੜੀ&oldid=599790" ਤੋਂ ਲਿਆ