ਰੂਪਨਗਰ
ਰੂਪਨਗਰ[1][2] (/ˈrʊpnəɡər/ ਪਹਿਲਾਂ ਰੋਪੜ ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਭਾਰਤ ਦੇ ਪੰਜਾਬ ਰਾਜ ਵਿੱਚ ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਅਤੇ ਇੱਕ ਨਗਰ ਕੌਂਸਲ ਹੈ। ਰੂਪਨਗਰ ਪੰਜਾਬ ਦਾ ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਪੰਜਵਾਂ ਡਿਵੀਜ਼ਨਲ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰੂਪਨਗਰ, ਮੋਹਾਲੀ, ਅਤੇ ਇਸਦੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੇ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਇਹ ਸਿੰਧੂ ਘਾਟੀ ਸਭਿਅਤਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਵੱਡੀਆਂ ਥਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ। ਰੂਪਨਗਰ 43 km (27 mi) ਦੇ ਕਰੀਬ ਹੈ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮ ਵੱਲ (ਨੇੜਲਾ ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ)। ਇਹ ਉੱਤਰ ਵੱਲ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਪੱਛਮ ਵੱਲ ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਹੈ।[3]
ਰੂਪਨਗਰ | |
|---|---|
ਸ਼ਹਿਰ | |
 ,_Punjab,_India.jpg)   ਸਤਲੁਜ (ਰੂਪਨਗਰ), ਸਿੰਧ ਘਾਟੀ ਸਭਿਅਤਾ (ਰੂਪਨਗਰ), ਆਈਆਈਟੀ ਰੋਪੜ, ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ ਦਾ ਪੁਲ ਦੇ ਕੰਢੇ ਸਥਿਤ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਿੱਬੀ ਸਾਹਿਬ। | |
| ਉਪਨਾਮ: ਰੋਪੜ | |
  ਰੂਪਨਗਰ  ਰੂਪਨਗਰ | |
| ਗੁਣਕ: 30°57′59″N 76°31′59″E / 30.9664°N 76.5331°E | |
| ਦੇਸ਼ |  ਭਾਰਤ |
| ਰਾਜ | ਪੰਜਾਬ |
| ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ | ਰੂਪਨਗਰ |
| ਸਥਾਪਨਾ | 19ਵੀਂ ਸਦੀ (2000 ਬੀਸੀ) |
| ਸਰਕਾਰ | |
| • ਕਿਸਮ | ਮਿਊਂਸੀਪਲ ਕੌਂਸਲ |
| • ਬਾਡੀ | ਰੋਪੜ ਐੱਮਸੀ |
| ਖੇਤਰ | |
| • ਕੁੱਲ | 13.65 km2 (5.27 sq mi) |
| ਉੱਚਾਈ | 262 m (860 ft) |
| ਆਬਾਦੀ (2011) | |
| • ਕੁੱਲ | 56,000 |
| • ਘਣਤਾ | 4,100/km2 (11,000/sq mi) |
| ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ | |
| • ਸਰਕਾਰੀ | ਪੰਜਾਬੀ |
| ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ | ਯੂਟੀਸੀ+5:30 (IST) |
| ਪਿੰਨ ਕੋਡ | 140 001 |
| ਟੈਲੀਫੋਨ ਕੋਡ | 91-1881 |
| ਵਾਹਨ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ | PB-12 |
| ਵੈੱਬਸਾਈਟ | rupnagar |
ਰੂਪਨਗਰ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭੱਠਾ ਸਾਹਿਬ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਭੁਬੌਰ ਸਾਹਿਬ, ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਸੋਲਖੀਆਂ ਅਤੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਟਿੱਬੀ ਸਾਹਿਬ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[ਹਵਾਲਾ ਲੋੜੀਂਦਾ]
ਇਤਿਹਾਸ
ਸੋਧੋਵ੍ਯੁਤਪਤੀ
ਸੋਧੋਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਰੂਪਨਗਰ ਦੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਸਬੇ ਦਾ ਨਾਮ ਇੱਕ ਰਾਜਾ ਰੋਕੇਸ਼ਰ ਦੁਆਰਾ ਰੱਖਿਆ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸਨੇ 11ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੌਰਾਨ ਰਾਜ ਕੀਤਾ ਸੀ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਨਾਮ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਰੂਪ ਸੇਨ ਦੇ ਨਾਮ ਉੱਤੇ ਰੱਖਿਆ ਸੀ[4]
ਰੂਪਨਗਰ ਘੱਗਰ-ਹਕੜਾ ਬੈੱਡਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਸਿੰਧ ਘਾਟੀ ਦੇ ਸਥਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ।[6] ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਅਜਾਇਬ ਘਰ[7] ਹੈ ਜੋ ਸਾਲ 1998 ਵਿੱਚ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਖੋਲ੍ਹਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਅਜਾਇਬ ਘਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਖੁਦਾਈ ਕੀਤੀ ਥਾਂ ਦੇ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਅਵਸ਼ੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਸੁਤੰਤਰ ਭਾਰਤ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਹੜੱਪਾ ਸਾਈਟ।[8] ਇਹ ਖੁਦਾਈ ਹੜੱਪਾ ਤੋਂ ਮੱਧਕਾਲੀ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਇੱਕ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਕ੍ਰਮ ਨੂੰ ਪ੍ਰਗਟ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਕੁਝ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਹੜੱਪਾ ਸਮੇਂ ਦੀਆਂ ਪੁਰਾਤਨ ਵਸਤਾਂ, ਚੰਦਰਗੁਪਤ ਦੇ ਸੋਨੇ ਦੇ ਸਿੱਕੇ ਅਤੇ ਤਾਂਬੇ ਅਤੇ ਕਾਂਸੀ ਦੇ ਸੰਦ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[8]
ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਿਛੋਕੜ
ਸੋਧੋਸਿਆਲਬਾ ਦੇ ਸ: ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰਈਸ ਨੇ 1763 ਈ : ਵਿਚ ਰੋਪੜ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਲਿਆ। ਅਤੇ ਆਪਣਾ ਰਾਜ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ। ਸ: ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਪੁੱਤਰ ਚੜ੍ਹਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਰੋਪੜ ਨੂੰ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਣਾਇਆ।[9]
ਸਿਆਲਬਾ ਦੇ ਸ: ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਰਈਸ ਨੇ 1763 ਈ: ਵਿਚ ਰੋਪੜ ਨੂੰ ਜਿੱਤ ਕੇ ਆਪਣਾ ਰਾਜ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ। ਉਸ ਦੇ ਪੁੱਤਰ ਚੜ੍ਹਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਰੋਪੜ ਨੂੰ ਰਾਜ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਣਾਇਆ।
ਭੂਗੋਲ
ਸੋਧੋਰੂਪਨਗਰ ਵਿਖੇ ਸਥਿਤ ਹੈ30°58′N 76°32′E / 30.97°N 76.53°E[10] ਇਸਦੀ ਔਸਤ ਉਚਾਈ 260 metres (850 ft) । ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਸਤਲੁਜ ਦਰਿਆ ਦੇ ਕੰਢੇ ਵਸਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਅਤੇ ਸ਼ਿਵਾਲਿਕ ਪਹਾੜੀ ਲੜੀ ਦਰਿਆ ਦੇ ਉਲਟ ਕੰਢੇ ਫੈਲੀ ਹੋਈ ਹੈ।
ਆਵਾਜਾਈ
ਸੋਧੋਰੂਪਨਗਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ ਵਿੱਚ ਆਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਨਾਲ ਸਿੰਗਲ ਲਾਈਨ ਰੇਲਵੇ ਟਰੈਕ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਜਲੰਧਰ, ਲੁਧਿਆਣਾ, ਮੋਰਿੰਡਾ, ਊਨਾ (HP) ਅਤੇ ਨੰਗਲ ਡੈਮ ਰਾਹੀਂ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਰੋਡ
ਸੋਧੋਰੂਪਨਗਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਪਿੰਡਾਂ ਅਤੇ ਕਸਬਿਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਊਨਾ, ਬੱਦੀ, ਲੁਧਿਆਣਾ, ਜਲੰਧਰ, ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਸਮੇਤ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸੜਕੀ ਨੈੱਟਵਰਕ ਹੈ। ਰੂਪਨਗਰ ਨੈਸ਼ਨਲ ਹਾਈਵੇ ਸਿਸਟਮ ਦੁਆਰਾ ਨਿਮਨਲਿਖਤ ਰਾਜਮਾਰਗ ਮਾਰਗਾਂ ਦੁਆਰਾ, ਨਿਮਨਲਿਖਤ ਨੇੜਲੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ:
</img> NH 205 ਜੋ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ, ਕੁਰਾਲੀ ਨੂੰ ਕੀਰਤਪੁਰ ਸਾਹਿਬ, ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਾਇਆ ਰੂਪਨਗਰ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ[11]
</img> NH 103A ਹੁਸ਼ਿਆਰਪੁਰ ਨੂੰ ਰੂਪਨਗਰ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ।[12]
</img> NH 344A ਰੂਪਨਗਰ ਨੂੰ ਫਗਵਾੜਾ, ਜਲੰਧਰ ਰਾਹੀਂ ਨਵਾਂਸ਼ਹਿਰ, ਬਲਾਚੌਰ ਅਤੇ ਬੰਗਾ ਨੂੰ ਬਲਾਚੌਰ ਵਿਖੇ NH103A ਰਾਹੀਂ ਜੋੜਦਾ ਹੈ।
ਜਨਸੰਖਿਆ
ਸੋਧੋ2011 ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ,[13] ਰੂਪਨਗਰ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 56,038 ਸੀ। ਮਰਦ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 52.8% ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ 47.2% ਹਨ। ਰੂਪਨਗਰ ਦੀ ਔਸਤ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 82.19% ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਔਸਤ 74.04% ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ: ਮਰਦ ਸਾਖਰਤਾ 87.50%, ਅਤੇ ਔਰਤਾਂ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ 76.42% ਹੈ।[14][15][16]
ਸਿੱਖਿਆ
ਸੋਧੋ
ਸਕੂਲ
ਸੋਧੋਰੂਪਨਗਰ ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਸਕੂਲ ਹਨ ਜੋ ਕੇਂਦਰੀ ਸੈਕੰਡਰੀ ਸਿੱਖਿਆ ਬੋਰਡ (CBSE) ਜਾਂ ਪੰਜਾਬ ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ਬੋਰਡ (PSEB) ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹਨ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ 10+2 ਯੋਜਨਾ ਦੀ ਪਾਲਣਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।[17]
ਉੱਚ ਸਿੱਖਿਆ
ਸੋਧੋਰੂਪਨਗਰ ਵਿੱਚ ਇੰਡੀਅਨ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ ਰੋਪੜ ਹੈ ਜੋ ਸਤੁਲਜ ਦੇ ਕਿਨਾਰੇ 525 ਏਕੜ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ,[18] ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਇੰਜਨੀਅਰਿੰਗ ਐਂਡ ਟੈਕਨਾਲੋਜੀ, ਭੱਦਲ,[19] ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਕਾਲਜ, ਰੋਪੜ[20] ( ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ।[21] ).
ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਲੋਕ
ਸੋਧੋ- ਹਿਮਾਂਸ਼ੀ ਖੁਰਾਣਾ, ਭਾਰਤੀ ਮਾਡਲ
- ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ, ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸਤਦਾਨ[22][23]
- ਸੁਰਜੀਤ ਬਿੰਦਰਖੀਆ, ਪੰਜਾਬੀ ਗਾਇਕ[24][25]
ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ
ਸੋਧੋਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ "Ropar | India | Britannica". www.britannica.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2022-06-22.
- ↑ "Rupnagar | Districts Profile | NRI Affairs Department". nripunjab.gov.in. Archived from the original on 2022-06-25. Retrieved 2022-06-22.
- ↑ "Map of District | Rupnagar Web Portal | India" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2022-06-22.
- ↑ "rupnagar city etymology". Archived from the original on 19 ਜੁਲਾਈ 2020. Retrieved 22 June 2022.
- ↑ "Indus civilization | History, Location, Map, Artifacts, Language, & Facts | Britannica". www.britannica.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2022-06-22.
- ↑ Kodwani, Sunny (2016-09-11). Harappan Towns and Cities: Indus Valley Civilization, Indian Historical Tales (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). CreateSpace Independent Publishing Platform. ISBN 978-1-5375-4228-7.
- ↑ "Archeological Museum | Rupnagar Web Portal | India" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2022-06-22.
- ↑ 8.0 8.1 "ASI Museum - Rupnagar". rupnagar.nic.in. Retrieved 2017-07-12.
- ↑ "Districts of India- Socio-economic statistical data of Rupnagar District, Punjab". www.indiastatdistricts.com. Retrieved 2022-06-22.
- ↑ Falling Rain Genomics, Inc - Rupnagar
- ↑ "Relation: NH205 (3210477)". OpenStreetMap (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2022-06-22.
- ↑ "National Highway 103A (NH103A) Travel Guide - Roadnow". roadnow.in. Retrieved 2022-06-22.
- ↑ "Census of India 2011: Data from the 2011 Census". rupnagar.nic.in. Census Commission of India. 22 June 2022. Archived from the original on 2004-06-16. Retrieved 2008-11-01.
- ↑ "Rupnagar District Population Census 2011-2022, Punjab literacy sex ratio and density". www.census2011.co.in. Retrieved 2022-06-22.
- ↑ Experts, Arihant (2019-06-04). Know Your State Punjab (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Arihant Publications India limited. ISBN 978-93-131-6766-2.
- ↑ Census of India, 2011: pt.1. Provisional population totals (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Directorate of Census Operations, Punjab. 2011.
- ↑ "Schools | Rupnagar Web Portal | India" (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). Retrieved 2022-06-22.
- ↑ "Indian Institute of Technology Ropar | भारतीय प्रौद्योगिकी संस्थान रोपड़". www.iitrpr.ac.in. Retrieved 2022-06-22.
- ↑ "Home page - Best colleges in Chandigarh IETBhaddal". ietbhaddal.edu.in. Retrieved 2022-06-22.
- ↑ "Govt College Ropar". www.govtcollegeropar.org. Retrieved 2022-06-22.
- ↑ "Punjabi University, Patiala | Higher Education Institute | NAAC "A" Grade | Punjab". www.punjabiuniversity.ac.in. Retrieved 2022-06-22.
- ↑ "How 'manyavar' Kanshiram stood up for a colleague and changed Indian politics". ThePrint (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2018-10-09. Retrieved 2022-06-22.
- ↑ "Kanshi Ram – A Great Indian Politician and Social Reformer". www.beaninspirer.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਮਰੀਕੀ)). 2020-10-15. Archived from the original on 2022-06-22. Retrieved 2022-06-22.
- ↑ "Surjit Bindrakhia". Spotify (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Retrieved 2022-06-22.
- ↑ "PTC Punjabi- Live Gurbani | World's No.1 Punjabi Entertainment Channel". PTC Punjabi (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). 2020-04-15. Retrieved 2022-06-22.