ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ

ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ
(ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਤੋਂ ਮੋੜਿਆ ਗਿਆ)


ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ (INC), ਬੋਲਚਾਲ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਪਾਰਟੀ ਜਾਂ ਸਿਰਫ਼ ਕਾਂਗਰਸ, ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ ਹੈ ਜਿਸ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਭਾਰਤ ਦੇ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਡੂੰਘੀਆਂ ਹਨ। 28 ਦਸੰਬਰ 1885 ਨੂੰ ਸਥਾਪਿਤ, ਇਹ ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਅਫਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਉਭਰਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਆਧੁਨਿਕ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਲਹਿਰ ਸੀ। 19ਵੀਂ ਸਦੀ ਦੇ ਅੰਤ ਤੋਂ, ਅਤੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ 1920 ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ, ਕਾਂਗਰਸ ਭਾਰਤੀ ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਅੰਦੋਲਨ ਦੀ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨੇਤਾ ਬਣ ਗਈ। ਕਾਂਗਰਸ ਨੇ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਯੂਨਾਈਟਿਡ ਕਿੰਗਡਮ ਤੋਂ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਬਸਤੀਵਾਦ ਵਿਰੋਧੀ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦੀ ਅੰਦੋਲਨਾਂ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਤੌਰ 'ਤੇ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਕੀਤਾ।[3][4][5]

ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ
भारतीय राष्ट्रीय काँग्रेस
ਛੋਟਾ ਨਾਮਕਾਂਗਰਸ
ਚੇਅਰਪਰਸਨਮੱਲਿਕਾਰਜੁਨ ਖੜਗੇ
ਲੋਕ ਸਭਾ ਲੀਡਰਰਾਹੁਲ ਗਾਂਧੀ (ਵਿਰੋਧੀ ਧਿਰ ਦੇ ਨੇਤਾ)
ਰਾਜ ਸਭਾ ਲੀਡਰਮੱਲਿਕਾਰਜੁਨ ਖੜਗੇ
ਸੰਸਥਾਪਕਏ.ਓ. ਹਿਊਮ
ਡਬਲਯੂ.ਸੀ. ਬੋਨਰਜੀ
ਐਸ.ਐਨ. ਬੈਨਰਜੀ
ਮੋਨੋਮੋਹਨ ਘੋਸ਼
ਵਿਲੀਅਮ ਵੈਡਰਬਰਨ
ਦਾਦਾਭਾਈ ਨੌਰੋਜੀ
ਬਦਰੂਦੀਨ ਤਾਇਬਜੀ
ਫਿਰੋਜ਼ਸ਼ਾਹ ਮਹਿਤਾ
ਦਿਨਸ਼ਾਵ ਵਾਚਾ
ਮਹਾਦੇਵ ਰਾਨਾਡੇ
ਸਥਾਪਨਾ28 ਦਸੰਬਰ 1885; 138 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ (1885-12-28)
ਮੁੱਖ ਦਫ਼ਤਰ24, ਅਕਬਰ ਰੋਡ, ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ
ਅਖ਼ਬਾਰਕਾਂਗਰਸ ਸੰਦੇਸ਼
ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਵਿੰਗਕੌਮੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਸੰਗਠਨ
ਨੌਜਵਾਨ ਵਿੰਗਭਾਰਤੀ ਯੁਵਾ ਕਾਂਗਰਸ
ਔਰਤ ਵਿੰਗਮਹਿਲਾ ਕਾਂਗਰਸ
ਮਜ਼ਦੂਰ ਵਿੰਗਭਾਰਤੀ ਕੌਮੀ ਟ੍ਰੈਡ ਯੂਨੀਅਨ ਕਾਂਗਰਸ
ਵਿਚਾਰਧਾਰਾਲੁਭਾਊ
ਲਿਬਰਲ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ
ਸੋਸ਼ਲ ਲੋਕਤੰਤਰ
ਡੈਮੋਕਰੈਟਿਕ ਸਮਾਜਵਾਦ
ਗਾਂਧੀਵਾਦੀ ਸਮਾਜਵਾਦ
ਅੰਦਰੂਨੀ ਧੜੇ:
 • ਸੋਸ਼ਲ ਲਿਬਰਲ
 • ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖਤਾ  • ਕੇਂਦਰਕ
ਸਿਆਸੀ ਥਾਂCentre[1]
ਰੰਗਕੇਸਰ ਚਿੱਟਾ ਹਰਾ
ਈਸੀਆਈ ਦਰਜੀਕੌਮੀ ਪਾਰਟੀ[2]
ਗਠਜੋੜਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟਲ ਇਨਕਲੂਸਿਵ ਅਲਾਇੰਸ (INDIA) ਸੰਯੁਕਤ ਪ੍ਰਗਤੀਸ਼ੀਲ ਗਠਜੋੜ (ਯੂ ਪੀ UPA)
ਚੋਣ ਨਿਸ਼ਾਨ
ਵੈੱਬਸਾਈਟ
www.inc.in

ਕਾਂਗਰਸ ਇੱਕ "ਵੱਡਾ ਤੰਬੂ" ਪਾਰਟੀ ਹੈ ਜਿਸ ਨੂੰ ਭਾਰਤੀ ਸਿਆਸੀ ਸਪੈਕਟ੍ਰਮ ਦੇ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਬੈਠਾ ਦੱਸਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਪਹਿਲਾ ਇਜਲਾਸ 1885 ਵਿੱਚ ਬੰਬਈ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਜਿੱਥੇ ਡਬਲਯੂ.ਸੀ. ਬੋਨਰਜੀ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਪ੍ਰਧਾਨਗੀ ਕੀਤੀ। 1947 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਕਾਂਗਰਸ ਇੱਕ ਕੈਚ-ਆਲ ਅਤੇ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਪਾਰਟੀ ਵਜੋਂ ਉਭਰੀ, ਜਿਸ ਨੇ ਅਗਲੇ 50 ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਰਾਜਨੀਤੀ ਉੱਤੇ ਹਾਵੀ ਰਿਹਾ। ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਨੇ ਯੋਜਨਾ ਕਮਿਸ਼ਨ ਬਣਾ ਕੇ, ਪੰਜ ਸਾਲਾ ਯੋਜਨਾਵਾਂ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਕਰਕੇ, ਮਿਸ਼ਰਤ ਆਰਥਿਕਤਾ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕਰਕੇ ਅਤੇ ਧਰਮ ਨਿਰਪੱਖ ਰਾਜ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕਰਕੇ ਸਮਾਜਵਾਦੀ ਨੀਤੀਆਂ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਨ ਲਈ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ।

ਇਤਿਹਾਸ

ਸੋਧੋ
 
ਇੰਡੀਅਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕਾਂਗਰਸ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਅਜਲਾਸ,ਬੰਬਈ, 28–31 ਦਸੰਬਰ 1885.

ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ, 72 ਪ੍ਰਤੀਨਿਧੀਆਂ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਦੇ ਨਾਲ 28 ਦਸੰਬਰ 1885 ਨੂੰ ਮੁੰਬਈ ਦੇ ਗੋਕੁਲਦਾਸ ਤੇਜਪਾਲ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ ਮਹਾਂਵਿਦਿਆਲਾ ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਜਨਰਲ ਸਕੱਤਰ ਏ.ਓ ਹਿਊਮ ਸਨ ਅਤੇ ਕੋਲਕਾਤਾ ਦੇ ਵੋਮੇਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੈਨਰਜੀ ਪਹਿਲੇ ਪਾਰਟੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਨ। ਆਪਣੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਦਿਨਾਂ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਇੱਕ ਅਭਿਜਾਤ ਵਰਗੀ ਸੰਸਥਾ ਦਾ ਸੀ। ਇਸ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਮੈਂਬਰ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੁੰਬਈ ਅਤੇ ਮਦਰਾਸ ਪ੍ਰੈਜੀਡੈਂਸੀ ਤੋਂ ਸਨ। ਸਵਰਾਜ ਦਾ ਟੀਚਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਾਲ ਗੰਗਾਧਰ ਤਿਲਕ ਨੇ ਅਪਨਾਇਆ ਸੀ।

ਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸਭਾਰਤੀ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਾਂਗਰਸ

ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਵਿੱਚ

ਸੋਧੋ
ਸਾਲ ਆਮ ਚੋਣਾਂ ਸੀਟਾਂ ਜਿੱਤੀਆਂ ਸੀਟ ਪਰਿਵਰਤਨ ਵੋਟਾਂ ਦੀ % ਵੋਟ ਫਰਕ
1951 ਪਹਿਲੀ ਲੋਕ ਸਭਾ 364 44.99%
1957 ਦੂਜੀ ਲੋਕ ਸਭਾ 371  7 47.78%   2.79%
1962 ਤੀਜੀ ਲੋਕ ਸਭਾ 361  10 44.72%   3.06%
1967 ਚੌਥੀ ਲੋਕ ਸਭਾ 283  78 40.78%  2.94%
1971 5ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ 352  69 43.68%  2.90%
1977 6ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ 153  199 34.52%  9.16%
1980 7ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ 351  198 42.69%  8.17%
1984 8ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ 415  64 49.01%  6.32%
1989 9ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ 197  218 39.53%  9.48%
1991 10ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ 244  47 35.66%  3.87%
1996 11ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ 140  104 28.80%  7.46%
1998 12ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ 141  1 25.82%  2.98%
1999 13ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ 114  27 28.30%  2.48%
2004 14ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ 145  32 26.7%  1.6%
2009 15ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ 206  61 28.55%  2.02%
2014 16ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ 44  162 19%  9.55%
2019 17ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ 52  8 19.49 %  0.02%
2024 18ਵੀਂ ਲੋਕ ਸਭਾ 101  49 21.19%  4.02%

ਇਹ ਵੀ ਵੇਖੋ

ਸੋਧੋ

ਹਵਾਲੇ

ਸੋਧੋ
  1. "Indian National Congress – about INC, history, symbol, leaders and more". Elections.in. 7 February 2014. Archived from the original on 24 ਦਸੰਬਰ 2018. Retrieved 3 May 2014. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help)
  2. "List of Political Parties and Election Symbols main Notification Dated 18.01.2013" (PDF). India: Election Commission of India. 2013. Retrieved 9 May 2013.
  3. Rastogi, P.N. (1975). The nature and dynamics of factional conflict. Macmillan Co. of India. {{cite book}}: Unknown parameter |p.= ignored (help)
  4. Parliamentary Debates. Council of States Secretariat. 1976. {{cite conference}}: Unknown parameter |Issue= ignored (|issue= suggested) (help)
  5. Gavit, Manikrao Hodlya; Chand, Attar (1989). Indian National Congress: A Select Bibliography. U.D.H. Publishing House. p. 451.{{cite book}}: CS1 maint: multiple names: authors list (link)