ਰੁਦਰਪੁਰ
ਰੁਦਰਪੁਰ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉਤਰਾਖੰਡ ਰਾਜ ਦੇ ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਇੱਕ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਲਗਪਗ 250 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਅਤੇ ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਦੇ 250 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (160 ਮੀਲ) ਦੱਖਣ ਵੱਲ ਸਥਿਤ ਰੁਦਰਪੁਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ 500 ਸਾਲ ਤੋਂ ਵੀ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੁਰਾਣਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਗਰ ਨੂੰ 16 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿਚ ਕੁਮਾਊਂ ਦੇ ਰਾਜਾ ਰੁਦਰ ਚੰਦ ਦੁਆਰਾ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਇਥੇ ਕੁਮਾਓਂ ਦੇ ਤਰਾਈ ਇਲਾਕੇ ਦਾ ਗਵਰਨਰ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਅੱਜ ਵੀ ਸ਼ਹਿਰ ਉਦਮ ਸਿੰਘ ਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦਾ ਹੈੱਡਕੁਆਰਟਰ ਹੋਣ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਇਕ ਵੱਡਾ ਉਦਯੋਗਿਕ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਕੇਂਦਰ ਹੈ। ਰੁਦਰਪੁਰ ਉਪਜਾਊ ਤਾਰਾਈ ਖੇਤਰ ਵਿਚ 27.65 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲਾ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੀ 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਮੁਤਾਬਕ 140,857 ਦੀ ਅਬਾਦੀ ਦੇ ਨਾਲ, ਰੁਦਰਪੁਰ ਕੁਮਾਊਂ ਦਾ ਦੂਜਾ, ਅਤੇ ਉਤਰਾਖੰਡ ਦਾ ਪੰਜਵਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ।
ਰੁਦਰਪੁਰ | |
|---|---|
 | |
| ਦੇਸ਼ |  ਭਾਰਤ |
| ਸੂਬਾ | ਉੱਤਰਾਖੰਡ |
| ਜ਼ਿਲ੍ਹਾ | ਊਧਮ ਸਿੰਘ ਨਗਰ |
| ਸਥਾਪਿਤ | 1588 |
| ਮੁਨਿਸਿਪਾਲਿਟੀ | 1942 |
| ਬਾਨੀ | ਰੁਦਰ ਚੰਦ |
| ਨਾਮ-ਆਧਾਰ | ਰੁਦਰ ਚੰਦ |
| ਸਰਕਾਰ | |
| • ਕਿਸਮ | ਮੇਯਰ-ਕਾਉਂਸਿਲ |
| • ਬਾਡੀ | ਰੁਦਰਪੁਰ ਮੁਨਿਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ |
| • ਮੇਯਰ | ਰਾਮਪਾਲ ਸਿੰਘ (ਬੀਜੇਪੀ) |
| • ਮੁਨਿਸਿਪਲ ਕਮਿਸ਼ਨਰ | ਮਹੇਸ਼ ਚੰਦਰ ਪਾਠਕ, ਆਈਏਏਸ |
| ਖੇਤਰ | |
| • ਸ਼ਹਿਰ | 27.65 km2 (10.68 sq mi) |
| ਆਬਾਦੀ (2011)[1] | |
| • ਸ਼ਹਿਰ | 1,40,857 |
| • ਘਣਤਾ | 5,100/km2 (13,000/sq mi) |
| • ਮੈਟਰੋ | 1,54,485 |
| ਭਾਸ਼ਾ | |
| • ਸਰਕਾਰੀ | ਹਿੰਦੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤ |
| • ਸਥਾਨਕ | ਕੁਮਾਊਂਨੀ |
| ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ | ਯੂਟੀਸੀ+5:30 (ਆਈਐਸਤੀ) |
| ਪਿੰਨ ਕੋਡ | 263153 |
| Telephone code | +91-5944 |
| ਵਾਹਨ ਰਜਿਸਟ੍ਰੇਸ਼ਨ | ਯੂਕੇ-06 |
| ਵੈੱਬਸਾਈਟ | nagarnigamrudrapur |
ਇਤਿਹਾਸ
ਸੋਧੋਰੁਦਰਪੁਰ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 16 ਵੀਂ ਸਦੀ ਵਿੱਚ ਅਲਮੋੜਾ ਦੇ ਰਾਜਾ ਰੁਦਰ ਚੰਦ ਨੇ ਕੀਤੀ ਸੀ।[3]: 6 ਦੱਖਣ ਦੇ ਮੁਸਲਮਾਨ ਰਾਜੇ ਦੁਆਰਾ ਤਰਾਈ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਮਲਾਂ ਨੂੰ ਦੂਰ ਕਰਨ ਲਈ, ਉਸ ਨੇ ਇਕ ਫੌਜੀ ਡੇਰੇ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ, ਅਤੇ ਉਸਨੂੰ ਰੁਦਰਪੁਰ ਨਾਮ ਦਿਤਾ। ਰਾਜਾ ਬਾਜ ਬਹਾਦੁਰ ਚੰਦ ਦੇ ਸ਼ਾਸਨਕਾਲ ਦੇ ਸਮੇਂ ਤੋਂ ਤਾਰਾਈ ਖੇਤਰ ਦੇ ਗਵਰਨਰ ਦੀ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਵੀ ਇਥੇ ਹੀ ਹੋ ਗਈ।[4]: 81 1744 ਵਿੱਚ, ਚੰਦ ਅਤੇ ਰੂਹੇਲਾ ਰਾਜਾ ਦੀਆਂ ਫੌਜਾਂ ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਲੜ੍ਹੀਆਂ ਰਦਰਪੁਰ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਵ ਦੇਵ ਜੋਸ਼ੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਕੁਮਾਊਂਨੀ ਸੈਨਾ ਨੂੰ ਗੰਭੀਰ ਹਾਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ।[4]: 92 ਇਸ ਲਈ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ, ਰਾਜਾ ਦੀਪ ਚੰਦ ਨੇ ਰੁਹੇਲਾ ਦੀਆਂ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਲਈ ਰੁਦਰਪੁਰ ਵਿਚ ਇਕ ਕਿਲ੍ਹਾ ਬਣਾਇਆ।[3]: 8 [4]: 95
ਜਨਸੰਖਿਆ
ਸੋਧੋ| Population growth | |||
|---|---|---|---|
| Census | Pop. | %± | |
| 1961 | 9,662 | — | |
| 1971 | 25,173 | 160.5% | |
| 1981 | 34,658 | 37.7% | |
| 1991 | 61,280 | 76.8% | |
| 2001 | 88,676 | 44.7% | |
| 2011 | 1,40,857 | 58.8% | |
| Source: DCHB: Udham Singh Nagar[5]: 369 | |||
2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਰੁਦਰਪੁਰ ਅਰਬਨ ਐਗਲੋਮੀਰੇਸ਼ਨ (ਰੁਦਰਪੁਰ ਯੂਏ) ਦੀ ਅਬਾਦੀ 1,54,485 ਹੈ,[2][6] ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹਿਰੀ ਖੇਤਰ ਦਾ ਯੋਗਦਾਨ 1,40,884 ਹੈ।[1] ਰੁਦਰਪੁਰ ਅਰਬਨ ਐਗਲੋਮੀਰੇਸ਼ਨ ਵਿਚ ਰੁਦਰਪੁਰ ਮੁਨਿਸਿਪਲ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਰੁਦਰਪੁਰ ਸਿਡਕੂਲ ਦੇ ਇਲਾਵਾ ਜਗਤਪੁਰਾ ਅਤੇ ਰਮਪੁਰਾ ਖੇਤਰ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ।[7] ਇਸੀ ਲਈ ਰੁਦਰਪੁਰ ਕੁਮਾਉਂ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ, ਅਤੇ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਦਾ ਪੰਜਵਾਂ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਹੈ। ਰੁਦਰਪੁਰ ਦੀ ਲਗਭਗ 80% ਆਬਾਦੀ ਸਰਕਾਰੀ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਨਾਜਾਇਜ਼ ਕਬਜ਼ਿਆਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀ ਹੈ।[8] ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਰੁਦਰਪੁਰ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ ਦਾ 41.95% ਹਿੱਸਾ ਸਲੱਮ ਬਸਤੀਆਂ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ।[9]
ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਸਮੇਂ ਅਬਾਦੀ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਵੱਧਦੀ ਗਈ ਹੈ. ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਸਾਲ 1961-1971 ਦੌਰਾਨ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਲਗਭਗ ਤਿੰਨ ਗੁਣਾ ਵਧੀ ਅਤੇ 1981-1991 ਦੌਰਾਨ ਲਗਭਗ ਦੁੱਗਣੀ ਹੋ ਗਈ।[10] ਰੁਦਰਪੁਰ ਨੇ 1971 ਵਿੱਚ ਜਸਪੁਰ ਅਤੇ 2011 ਵਿੱਚ ਕਾਸ਼ੀਪੁਰ ਨੂੰ ਪਛਾੜਦਿਆਂ ਅਤੇ ਇਹ ਕੁਮਾਉਂ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਵਾਲਾ ਸ਼ਹਿਰ ਬਣ ਗਿਆ।[5] ਜਨਸੰਖਿਆ ਦੀ ਉੱਚ ਵਿਕਾਸ ਦਰ ਦਾ ਕਾਰਨ ਉੱਚ ਪਹਾੜੀਆਂ ਤੋਂ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਪਰਵਾਸ ਅਤੇ ਪਿਛਲੇ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿਡਕੂਲ ਉਦਯੋਗਿਕ ਅਸਟੇਟ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਨੂੰ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ।
2001 ਦੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਰੁਦਰਪੁਰ ਦੀ ਆਬਾਦੀ 88,676 ਸੀ,[11] ਜੋ ਕਿ 2011 ਵਿੱਚ ਵੱਧ ਕੇ 1,40,857 ਹੋ ਗਈ। ਸਾਲ 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਅਨੁਸਾਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਪੁਰਸ਼ 53% ਅਤੇ ਮਹਿਲਾ 47% ਹਨ।[9] ਰੁਦਰਪੁਰ ਦੀ ਸਾਖਰਤਾ ਦਰ 71% ਹੈ: 78% ਪੁਰੁਸ਼ ਅਤੇ 63% ਮਹਿਲਾ ਸਾਖਰ ਹਨ।[9] ਰੁਦਰਪੁਰ ਵਿੱਚ, 14% ਆਬਾਦੀ ਦੀ ਉਮਰ 6 ਸਾਲ ਤੋਂ ਘੱਟ ਹੈ।[9]
ਧਰਮ
ਸੋਧੋਭਾਰਤ ਦੀ 2011 ਦੀ ਮਰਦਮਸ਼ੁਮਾਰੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਰੁਦਰਪੁਰ ਵਿੱਚ 80.29% ਲੋਕ ਹਿੰਦੂ ਸਨ।[12] 15.76% ਲੋਕ ਇਸਲਾਮ ਦਾ ਪਾਲਣ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਧਰਮ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿਚ 0.43% ਲੋਕ ਇਸਾਈ ਧਰਮ ਨੂੰ, 0.12% ਲੋਕ ਜੈਨ ਧਰਮ ਨੂੰ, 3.17% ਲੋਕ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਨੂੰ ਅਤੇ 3.17% ਲੋਕ ਬੁੱਧ ਧਰਮ ਨੂੰ ਮਾਣਦੇ ਹਨ।[12] ਲਗਭਗ 0.03% ਲੋਕਾਂ ਨੇ 'ਹੋਰ ਧਰਮ' ਦੱਸਿਆ, ਜਦਕਿ ਲਗਭਗ 0.17% ਨੇ 'ਕੋਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਧਰਮ' ਨਹੀਂ ਦੱਸਿਆ।[12]
ਆਵਾਜਾਈ
ਸੋਧੋਪੈਂਟਨਗਰ ਹਵਾਈ ਅੱਡੇ ਦੁਆਰਾ ਪੈਂਨਟਗਰ ਵਿਖੇ ਸ਼ਹਿਰ ਦੀ ਸੇਵਾ 12.2 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (7.6 ਮੀਲ) ਦੇ ਵਿਚਕਾਰ ਹੈ। ਹਵਾਈ ਅੱਡਾ ਏਅਰਪੋਰਟ ਅਥਾਰਟੀ ਆਫ ਇੰਡੀਆ ਚਲਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਦੇਹਰਾਦੂਨ ਲਈ ਘਰੇਲੂ ਉਡਾਣਾਂ ਦੀ ਪੂਰਤੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਇਕੋ ਰਨਵੇਅ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੀ ਲੰਬਾਈ 4,500 ਫੁੱਟ (1,400 ਮੀਟਰ) ਹੈ ਅਤੇ ਟਰਬੋਪ੍ਰੌਪ ਜਹਾਜ਼ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ।
ਰੁਦਰਪੁਰ ਵਿਚ ਰੇਲ ਸੇਵਾ 1986 ਵਿਚ, ਬਰੇਲੀ-ਕਾਠਗੋਡਮ ਲਾਈਨ 'ਤੇ ਲਾਲਕੁਆਂ ਨੂੰ ਰਾਮਪੁਰ ਨਾਲ ਜੋੜ ਕੇ ਬ੍ਰਾਂਚ ਲਾਈਨ ਦੇ ਨਿਰਮਾਣ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਰੁਦਰਪੁਰ ਰੇਲਵੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਰਾਮਪੁਰ-ਲਾਲਕੁਆਨ ਬ੍ਰਾਡ ਗੇਜ ਰੇਲਵੇ ਲਾਈਨ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸ਼ਹਿਰ ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਦੇ ਉੱਤਰ ਪੂਰਬੀ ਰੇਲਵੇ ਜ਼ੋਨ ਦੇ ਇਜ਼ਤਨਗਰ ਰੇਲਵੇ ਵਿਭਾਗ ਅਧੀਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।
ਤਿੰਨ ਵੱਡੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਰਾਜਮਾਰਗ ਰੁਦਰਪੁਰ ਤੋਂ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਨੈਸ਼ਨਲ ਹਾਈਵੇਅ 9, ਜੋ ਕਿ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਮਲੌਤ ਤੋਂ ਉਤਰਾਖੰਡ ਦੇ ਪਿਥੌਰਾਗੜ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਰੁਦਰਪੁਰ ਤੋਂ ਹੁੰਦਾ ਹੋਇਆ ਲੰਘਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਹਾਈਵੇ ਰੁਦਰਪੁਰ ਨੂੰ ਕਈ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਜਿਵੇਂ ਦਿੱਲੀ, ਰਾਮਪੁਰ, ਰੋਹਤਕ, ਹਿਸਾਰ, ਸਿਤਾਰਗੰਜ, ਖਤੀਮਾ, ਤਨਕਪੁਰ ਅਤੇ ਪਿਥੌਰਾਗੜ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ। ਰੁਦਰਾਪੁਰ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਦੂਜੇ ਰਾਜਮਾਰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਨੈਸ਼ਨਲ ਹਾਈਵੇਅ 109 ਅਤੇ ਨੈਸ਼ਨਲ ਹਾਈਵੇਅ 309 ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। ਰੁਦਰਪੁਰ ਬੱਸ ਸਟੇਸ਼ਨ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਟਰਾਂਸਪੋਰਟ ਬੱਸਾਂ ਲਈ ਕੇਂਦਰੀ ਬੱਸ ਅੱਡੇ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ ਜੋ ਸ਼ਹਿਰ ਤੋਂ ਇੰਟਰ ਸਟੇਟ ਰੂਟਾਂ ਤੇ ਚੱਲਦਾ ਹੈ। ਸਟੇਸ਼ਨ 1960 ਵਿਆਂ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਲਗਭਗ 4 ਏਕੜ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਉਦਯੋਗ
ਸੋਧੋਉਦਯੋਗਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਵੱਡਾ ਕਾਰਨ ਰਾਜ ਦੇ ਬੁਨਿਆਦੀ ਢਾਂਚੇ ਅਤੇ ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਲਿਮਟਿਡ (ਸਿਡਕੂਲ) ਦੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਵਿਕਾਸ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ਾਲ ਏਕੀਕ੍ਰਿਤ ਉਦਯੋਗਿਕ ਜਾਇਦਾਦ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ ਕਸਬੇ ਨੂੰ ਸਨਅਤੀ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਦੇ ਮੋਹਰੇ ਵੱਲ ਲਿਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਐਲਐਸਸੀ ਇੰਫਰਾਟੈਕ ਲਿਮਟਿਡ, ਡੈਲਟਾ ਪਾਵਰ ਸਲਿ ,ਸ਼ਨਜ਼, ਟਾਟਾ ਮੋਟਰਜ਼, ਕੁਮਾਰ ਆਟੋਹੀਲਜ਼ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਵਰਗੀਆਂ ਕੰਪਨੀਆਂ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਲਿਮਟਿਡ, ਰੌਕੇਟ ਰਿਧੀ ਸਿੱਧੀ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਲਿਮਟਿਡ, ਨੇਸਲ ਇੰਡੀਆ, ਬਜਾਜ ਆਟੋ, ਡਾਬਰ ਇੰਡੀਆ ਲਿਮਟਿਡ, ਟੀਵੀਐਸ ਮੋਟਰਜ਼ ਯੂਨੀਮੈਕਸ ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ, ਯੂਨਿਮੈਕਸ ਸਕੈਫੋਲਡਿੰਗਜ਼, ਬ੍ਰਿਟਨੀਆ ਇੰਡਸਟਰੀਜ਼, ਮਹਿੰਦਰਾ ਟਰੈਕਟਰ, ਮਾਈਕ੍ਰੋਮੈਕਸ, ਫੋਰਮ ਮੋਬਾਈਲ, ਗ੍ਰੀਨਪਲਾਈ ਇੰਡਸਟਰੀਜ਼ ਲਿਮਟਿਡ, ਪਾਰਲੇ ਐਗਰੋ, ਐਚਪੀ, ਹਿੰਦੁਸਤਾਨ ਜ਼ਿੰਕ ਲਿਮਟਿਡ, ਅਸ਼ੋਕ ਲੇਲੈਂਡ , ਗਣੇਸ਼ਾ ਪੋਲੀਟੈਕਸ, ਗੁਰੂਟੀਏਟਕਾੱਮ, ਕਲਪਨਾ ਸੋਫਟੈਕ - ਵੈਬ ਡਿਵੈਲਪਮੈਂਟ ਕੰਪਨੀ, ਬਾਇਓਕੈਮ ਲੈਬਾਰਟਰੀਜ਼ (ਵਾਟਰ ਟ੍ਰੀਟਮੈਂਟ ਕੈਮੀਕਲ, ਪੌਦੇ ਅਤੇ ਸਪੇਅਰਜ਼ ਕੰਪਨੀ), ਆਦਿ. ਸ਼ਹਿਰ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਾਹਨ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਅਧਾਰਤ ਉਦਯੋਗਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਇੱਕ ਵੱਡੇ ਉਦਯੋਗਿਕ ਕੇਂਦਰ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਿਆ ਹੈ।
ਹਵਾਲੇ
ਸੋਧੋ- ↑ 1.0 1.1 "Cities having population 1 lakh and above, Provisional Population Totals, Census of India 2011" (pdf). Office of the Registrar General and Census Commissioner, Ministry of Home Affairs, Government of India. Retrieved 25 August 2013.
- ↑ 2.0 2.1 "Urban Agglomerations/Cities having population 1 lakh and above, Provisional Population Totals, Census of India 2011" (pdf). Office of the Registrar General and Census Commissioner, Ministry of Home Affairs, Government of India. Retrieved 25 August 2013.
- ↑ 3.0 3.1 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000023-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ 4.0 4.1 4.2 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000024-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ 5.0 5.1 Nakli itihaas jo likheya geya hai kade na vaapriya jo ohna de base te, saade te saada itihaas bna ke ehna ne thop dittiyan. anglo sikh war te ek c te 3-4 jagaha te kiwe chal rahi c ikko war utto saal 1848 jdo angrej sara punjab 1845 ch apne under kar chukke c te oh 1848 ch kihna nal jang ladd rahe c. Script error: The function "citation198.168.27.221 14:54, 13 ਦਸੰਬਰ 2024 (UTC)'"`UNIQ--ref-00000025-QINU`"'</ref>" does not exist.
- ↑ "Rudrapur Metropolitan Urban Region Population 2011 Census". www.census2011.co.in. Retrieved 12 July 2017.
- ↑ "CONSTITUENTS OF URBAN AGGLOMERATIONS HAVING POPULATION 1 LAKH & ABOVE, CENSUS 2011" (PDF). Retrieved 2017-06-15.
{{cite web}}: Cite has empty unknown parameter:|dead-url=(help) - ↑ "रुद्रपुर की 17 नजूल की कालोनियों पर 87 हजार से अधिक की आबादी है काबिज" (in ਹਿੰਦੀ). Udham Singh Nagar: Amar Ujala. 23 November 2016. Retrieved 12 July 2017.
- ↑ 9.0 9.1 9.2 9.3 9.4 "Rudrapur City Census 2011 data". Census2011. Retrieved 9 March 2017.
- ↑ "Historical Census of India". Archived from the original on 2013-02-17. Retrieved 2019-08-26.
{{cite web}}: Unknown parameter|dead-url=ignored (|url-status=suggested) (help) - ↑ "Census of India 2001: Data from the 2001 Census, including cities, villages and towns (Provisional)". Census Commission of India. Archived from the original on 2004-06-16. Retrieved 2008-11-01.
- ↑ 12.0 12.1 12.2 12.3 "C-1 Population By Religious Community". Government of India, Ministry of Home Affairs. Retrieved 11 May 2016. On this page, select "Uttarakhand" from the download menu. "Rudrapur (NPP + OG)" is at line 345 of the excel file.
<ref> tag defined in <references> has no name attribute.