ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ

ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ
ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ
	ਉੱਤਰ ਪੂਰਬੀ ਖੇਤਰ (NER)
	ਗੁਣਕ: 26°N 91°E / 26°N 91°E
ਦੇਸ਼	ਭਾਰਤ
ਰਾਜ	ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼; ਅਸਾਮ; ਮਨੀਪੁਰ; ਮੇਘਾਲਿਆ; ਮਿਜ਼ੋਰਮ; ਨਾਗਾਲੈਂਡ; ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ; ਸਿੱਕਮ;
ਸਭਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ	ਗੁਹਾਟੀ
ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰ (2011 ਭਾਰਤ ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ)	ਅਗਰਤਲਾ; ਆਈਜ਼ੋਲ; ਇੰਫਾਲ; ਈਟਾਨਗਰ; ਸਿਲਚਰ; ਸ਼ਿਲਾਂਗ; ਡਿਬਰੂਗੜ੍ਹ; ਦੀਮਾਪੁਰ; ਕੋਹੀਮਾ;
ਖੇਤਰ
• ਕੁੱਲ	262,179 km2 (1,01,228 sq mi)
ਆਬਾਦੀ (2011)
• ਕੁੱਲ	4,57,72,188
• Estimate (2022)	5,16,70,000
• ਘਣਤਾ	173/km2 (450/sq mi)
ਵਸਨੀਕੀ ਨਾਂ	ਉੱਤਰ ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤੀ
ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ	ਯੂਟੀਸੀ+5:30 (ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ)
ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ	ਅਸਾਮੀ; ਬੰਗਾਲੀ; ਬੋਡੋ; ਮੇਤੇ (ਮਨੀਪੁਰੀ); ਨੇਪਾਲੀ;
ਰਾਜ/ਖੇਤਰੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ	ਅਸਾਮੀ (ਅਸਾਮ); ਬੰਗਾਲੀ (ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ ਅਤੇ ਬਰਕ ਵੈਲੀ); ਬੋਡੋ (ਬੋਡੋਲੈਂਡ); ਕਕਬਰਕ (ਤ੍ਰਿਪੁਰੀ) (ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ); ਮਿਜ਼ੋ (ਮਿਜ਼ੋਰਮ); ਮੇਤੇ (ਮਨੀਪੁਰੀ) (ਮਨੀਪੁਰ); ਨੇਪਾਲੀ (ਸਿੱਕਮ); ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਮੇਘਾਲਿਆ ਅਤੇ ਨਾਗਾਲੈਂਡ); ਸਿੱਕਮੀ (ਸਿੱਕਮ);

ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ (ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਉੱਤਰ ਪੂਰਬੀ ਖੇਤਰ (NER)) ਭਾਰਤ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੂਰਬੀ ਖੇਤਰ ਹੈ ਜੋ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਭੂਗੋਲਿਕ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤਿਕ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਕੀ ਵੰਡ ਦੋਵਾਂ ਦੀ ਨੁਮਾਇੰਦਗੀ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਅੱਠ ਰਾਜ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ- ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਅਸਾਮ, ਮਨੀਪੁਰ, ਮੇਘਾਲਿਆ, ਮਿਜ਼ੋਰਮ, ਨਾਗਾਲੈਂਡ ਅਤੇ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ (ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ "ਸੱਤ ਭੈਣਾਂ" ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ), ਅਤੇ "ਭਰਾ" ਰਾਜ ਸਿੱਕਮ।^[17]

ਇਹ ਖੇਤਰ ਕਈ ਗੁਆਂਢੀ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਨਾਲ 5,182 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (3,220 ਮੀਲ) (ਇਸਦੀ ਕੁੱਲ ਭੂਗੋਲਿਕ ਸੀਮਾ ਦਾ ਲਗਭਗ 99 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ) ਦੀ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸਰਹੱਦ ਸਾਂਝਾ ਕਰਦਾ ਹੈ - 1,395 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (867 ਮੀਲ) ਉੱਤਰ ਵਿੱਚ ਤਿੱਬਤ ਨਾਲ, 1,640 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (1,020 ਮੀਲ) ਮਿਆਂਮਾਰ ਦੇ ਨਾਲ, ਪੂਰਬ, ਦੱਖਣ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਨਾਲ 1,596 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (992 ਮੀਲ), ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਨੇਪਾਲ ਨਾਲ 97 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (60 ਮੀਲ), ਅਤੇ ਉੱਤਰ-ਪੱਛਮ ਵਿੱਚ ਭੂਟਾਨ ਨਾਲ 455 ਕਿਲੋਮੀਟਰ (283 ਮੀਲ)।^[18] ਇਸ ਵਿੱਚ 262,230 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ (101,250 ਵਰਗ ਮੀਲ) ਦਾ ਖੇਤਰ ਸ਼ਾਮਲ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਭਾਰਤ ਦਾ ਲਗਭਗ 8 ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਹੈ। ਸਿਲੀਗੁੜੀ ਕਾਰੀਡੋਰ ਇਸ ਖੇਤਰ ਨੂੰ ਬਾਕੀ ਮੁੱਖ ਭੂਮੀ ਭਾਰਤ ਨਾਲ ਜੋੜਦਾ ਹੈ।

ਉੱਤਰ ਪੂਰਬੀ ਖੇਤਰ ਦੇ ਰਾਜ ਉੱਤਰ ਪੂਰਬੀ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਕਾਰਜਕਾਰੀ ਏਜੰਸੀ ਵਜੋਂ 1971 ਵਿੱਚ ਗਠਿਤ ਉੱਤਰ ਪੂਰਬੀ ਕੌਂਸਲ (ਐਨਈਸੀ) ਦੇ ਅਧੀਨ ਅਧਿਕਾਰਤ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹਨ। NEC ਨੂੰ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਸਿੱਕਮ ਨੇ 2002 ਵਿੱਚ ਅੱਠਵੇਂ ਰਾਜ ਵਜੋਂ ਉੱਤਰ ਪੂਰਬੀ ਖੇਤਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਬਣਾਇਆ।^[17]^[19]^[20] ਭਾਰਤ ਦੇ ਲੁੱਕ-ਈਸਟ ਕਨੈਕਟੀਵਿਟੀ ਪ੍ਰੋਜੈਕਟ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਆਸੀਆਨ ਨਾਲ ਜੋੜਦੇ ਹਨ। ਅਸਾਮ ਵਿੱਚ ਗੁਹਾਟੀ ਸ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਉੱਤਰ ਪੂਰਬ ਦਾ ਗੇਟਵੇ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਉੱਤਰ ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਮਹਾਂਨਗਰ ਹੈ।

ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ

ਹਵਾਲੇ

↑ "Indian cities by population" (PDF). Archived (PDF) from the original on 23 July 2013. Retrieved 30 May 2018.
↑ https://uidai.gov.in/images/StateWiseAge_AadhaarSat_Rep_31082022_Projected-2022-Final.pdf
↑ ^3.0 ^3.1 ^3.2 ^3.3 ^3.4 "Languages Included in the Eighth Schedule of the Indian Constitution | Department of Official Language | Ministry of Home Affairs | GoI". rajbhasha.gov.in. Retrieved 2022-07-31.
↑ "Manipuri language | Britannica". www.britannica.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ).
↑ ^5.0 ^5.1 ^5.2 ^5.3 ^5.4 ^5.5 ^5.6 ^5.7 "Report of the Commissioner for linguistic minorities: 47th report (July 2008 to June 2010)" (PDF). Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, Government of India. pp. 84–89. Archived from the original (PDF) on 13 May 2012. Retrieved 16 February 2012.
↑ Nath, Monoj Kumar (2021-03-29). The Muslim Question in Assam and Northeast India (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Taylor & Francis. p. 57. ISBN 978-1-000-37027-0.
↑ ^7.0 ^7.1 Chakravarti, Sudeep (2022-01-06). The Eastern Gate: War and Peace in Nagaland, Manipur and India's Far East (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Simon and Schuster. p. 421. ISBN 978-93-92099-26-7.
↑ ^8.0 ^8.1 Kumāra, Braja Bihārī (2007). Problems of Ethnicity in the North-East India (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Concept Publishing Company. p. 88. ISBN 978-81-8069-464-6.
↑ Wadley, Susan S. (2014-12-18). South Asia in the World: An Introduction: An Introduction (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Routledge. p. 76. ISBN 978-1-317-45959-0.
↑ Oinam, Bhagat; Sadokpam, Dhiren A. (2018-05-11). Northeast India: A Reader (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Taylor & Francis. p. 164. ISBN 978-0-429-95320-0.
↑ Deb, Bimal J. (2006). Ethnic Issues, Secularism, and Conflict Resolution in North East Asia (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Concept Publishing Company. p. 21. ISBN 978-81-8069-134-8.
↑ ^12.0 ^12.1 Britannica. Student Britannica India 7 Vols (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Popular Prakashan. p. 174. ISBN 978-0-85229-762-9.
↑ Brenzinger, Matthias (2015-07-31). Language Diversity Endangered (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Walter de Gruyter GmbH & Co KG. p. 322. ISBN 978-3-11-090569-4.
↑ Experts, Arihant (2019-06-04). General Knowledge 2020 (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Arihant Publications India limited. p. 531. ISBN 978-93-131-9167-4.
↑ https://sikkim.gov.in/department/departmentmenudetails?url=Menu%3Dsikkim-legislative-assembly%2Flanguage-used-in-assembly#:~:text=The%20business%20of%20the%20Assembly,Sikkim%2C%20namely%20Nepali%2C%20Bhutia.
↑ https://sikkim.gov.in/department/departmentmenudetails?url=Menu%3Dsikkim-legislative-assembly%2Flanguage-used-in-assembly#:~:text=The%20business%20of%20the%20Assembly,Sikkim%2C%20namely%20Nepali%2C%20Bhutia.
↑ ^17.0 ^17.1 "North Eastern Council". Archived from the original on 15 April 2012. Retrieved 25 March 2012.
↑ "Problems of border areas in Northeast India" (PDF). Archived (PDF) from the original on 23 January 2022. Retrieved 30 April 2018.
↑ ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Integration of Sikkim in North Eastern Council
↑ "Evaluation of NEC funded projects in Sikkim" (PDF). NEC. Archived from the original (PDF) on 8 September 2017. Retrieved 4 June 2017.

ਸਰੋਤ

Casson, Lionel (1989). The Periplus Maris Erythraei: Text With Introduction, Translation, and Commentary. Princeton University Press. ISBN 978-0-691-04060-8.
Sircar, D C (1990), "Pragjyotisha-Kamarupa", in Barpujari, H K (ed.), The Comprehensive History of Assam, vol. I, Guwahati: Publication Board, Assam, pp. 59–78
Dikshit, K.; Dikshit, Jutta (2014). "Weather and Climate of North–East India". North–East India: Land, People and Economy. Springer Netherlands. pp. 149–173. doi:10.1007/978-94-007-7055-3_6. ISBN 978-94-007-7054-6.
ਫਰਮਾ:Linguistic Survey of India
Lahiri, Nayanjot (1991). Pre-Ahom Assam: Studies in the Inscriptions of Assam between the Fifth and the Thirteenth Centuries AD. Munshiram Manoharlal Publishers Pvt Ltd.
Masica, Colin P. (1993), Indo-Aryan Languages, Cambridge University Press, ISBN 9780521299442, archived from the original on 26 July 2020, retrieved 26 September 2017
Moral, Dipankar (1997), "North-East India as a Linguistic Area" (PDF), Mon-Khmer Studies, 27: 43–53, archived (PDF) from the original on 24 February 2021, retrieved 19 December 2020
Sharma, Benudhar, ed. (1972), An Account of Assam, Gauhati: Assam Jyoti
Taher, M (2001), "Assam: An Introduction", in Bhagawati, A K (ed.), Geography of Assam, New Delhi: Rajesh Publications, pp. 1–17
Watters, Thomas (1905). Davids, T. W. Rhys; Bushell, S. W. (eds.). On Yuan Chwang's Travels in India. Vol. 2. London: Royal Asiatic Society. ISBN 9780524026779. Archived from the original on 4 July 2014. Retrieved 29 January 2013.
Nandy, S N (2014), "Agro-Economic Indicators—A Comparative Study of North-Eastern States of India", Journal of Land and Rural Studies, 2: 75–88, doi:10.1177/2321024913515127, S2CID 128485864
van Driem, George (2012), ""Glimpses of the Ethnolinguistic Prehistory of Northeastern India".", in Huber, Toni (ed.), Origins and Migrations in the Extended Eastern Himalayas, Leiden: Brill
Sadangi, H. C. (2008). Emergent North-East: A Way Forward. Gyan Publishing House. ISBN 9788182054370.

ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ

Ministry of Development of North Eastern Region
Know India/States
Northeast India Tourism Archived 2020-12-02 at the Wayback Machine.
ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ travel guide from Wikivoyage

[Indian_cities_by_population-1] "Indian cities by population" (PDF). Archived (PDF) from the original on 23 July 2013. Retrieved 30 May 2018.

[2] ttps://uidai.gov.in/images/StateWiseAge_AadhaarSat_Rep_31082022_Projected-2022-Final.pdf

[scheduledlanguages-3] 3.0 ^3.1 ^3.2 ^3.3 ^3.4 "Languages Included in the Eighth Schedule of the Indian Constitution | Department of Official Language | Ministry of Home Affairs | GoI". rajbhasha.gov.in. Retrieved 2022-07-31.

[4] "Manipuri language | Britannica". www.britannica.com (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ).

[langoff-5] 5.0 ^5.1 ^5.2 ^5.3 ^5.4 ^5.5 ^5.6 ^5.7 "Report of the Commissioner for linguistic minorities: 47th report (July 2008 to June 2010)" (PDF). Commissioner for Linguistic Minorities, Ministry of Minority Affairs, Government of India. pp. 84–89. Archived from the original (PDF) on 13 May 2012. Retrieved 16 February 2012.

[6] Nath, Monoj Kumar (2021-03-29). The Muslim Question in Assam and Northeast India (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Taylor & Francis. p. 57. ISBN 978-1-000-37027-0.

[Chakravarti_421-7] 7.0 ^7.1 Chakravarti, Sudeep (2022-01-06). The Eastern Gate: War and Peace in Nagaland, Manipur and India's Far East (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Simon and Schuster. p. 421. ISBN 978-93-92099-26-7.

[Kumāra_2007_88-8] 8.0 ^8.1 Kumāra, Braja Bihārī (2007). Problems of Ethnicity in the North-East India (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Concept Publishing Company. p. 88. ISBN 978-81-8069-464-6.

[9] Wadley, Susan S. (2014-12-18). South Asia in the World: An Introduction: An Introduction (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Routledge. p. 76. ISBN 978-1-317-45959-0.

[10] Oinam, Bhagat; Sadokpam, Dhiren A. (2018-05-11). Northeast India: A Reader (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Taylor & Francis. p. 164. ISBN 978-0-429-95320-0.

[11] Deb, Bimal J. (2006). Ethnic Issues, Secularism, and Conflict Resolution in North East Asia (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Concept Publishing Company. p. 21. ISBN 978-81-8069-134-8.

[Britannica_174-12] 12.0 ^12.1 Britannica. Student Britannica India 7 Vols (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Popular Prakashan. p. 174. ISBN 978-0-85229-762-9.

[13] Brenzinger, Matthias (2015-07-31). Language Diversity Endangered (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Walter de Gruyter GmbH & Co KG. p. 322. ISBN 978-3-11-090569-4.

[14] Experts, Arihant (2019-06-04). General Knowledge 2020 (in ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ). Arihant Publications India limited. p. 531. ISBN 978-93-131-9167-4.

[15] ttps://sikkim.gov.in/department/departmentmenudetails?url=Menu%3Dsikkim-legislative-assembly%2Flanguage-used-in-assembly#:~:text=The%20business%20of%20the%20Assembly,Sikkim%2C%20namely%20Nepali%2C%20Bhutia.

[16] ttps://sikkim.gov.in/department/departmentmenudetails?url=Menu%3Dsikkim-legislative-assembly%2Flanguage-used-in-assembly#:~:text=The%20business%20of%20the%20Assembly,Sikkim%2C%20namely%20Nepali%2C%20Bhutia.

[North_Eastern_Council-17] 17.0 ^17.1 "North Eastern Council". Archived from the original on 15 April 2012. Retrieved 25 March 2012.

[Borders_of_Northeast_India-18] "Problems of border areas in Northeast India" (PDF). Archived (PDF) from the original on 23 January 2022. Retrieved 30 April 2018.

[Integration_of_Sikkim_in_North_Eastern_Council-19] ਹਵਾਲੇ ਵਿੱਚ ਗ਼ਲਤੀ:Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Integration of Sikkim in North Eastern Council

[Inclusion_of_Sikkim_by_NEC-20] "Evaluation of NEC funded projects in Sikkim" (PDF). NEC. Archived from the original (PDF) on 8 September 2017. Retrieved 4 June 2017.

[17]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[18]

[19]

[20]

ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ
ਉੱਤਰ ਪੂਰਬੀ ਖੇਤਰ (NER)

ਗੁਣਕ: 26°N 91°E / 26°N 91°E / 26; 91
ਦੇਸ਼	ਭਾਰਤ
ਰਾਜ	ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਸਾਮ ਮਨੀਪੁਰ ਮੇਘਾਲਿਆ ਮਿਜ਼ੋਰਮ ਨਾਗਾਲੈਂਡ ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ ਸਿੱਕਮ
ਸਭਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸ਼ਹਿਰ	ਗੁਹਾਟੀ
ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰ (2011 ਭਾਰਤ ਦੀ ਜਨਗਣਨਾ)^[1]	ਅਗਰਤਲਾ ਆਈਜ਼ੋਲ ਇੰਫਾਲ ਈਟਾਨਗਰ ਸਿਲਚਰ ਸ਼ਿਲਾਂਗ ਡਿਬਰੂਗੜ੍ਹ ਦੀਮਾਪੁਰ ਕੋਹੀਮਾ
ਖੇਤਰ
• ਕੁੱਲ	262,179 km² (1,01,228 sq mi)
ਆਬਾਦੀ (2011)
• ਕੁੱਲ	4,57,72,188
• Estimate (2022)^[2]	5,16,70,000
• ਘਣਤਾ	173/km² (450/sq mi)
ਵਸਨੀਕੀ ਨਾਂ	ਉੱਤਰ ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤੀ
ਸਮਾਂ ਖੇਤਰ	ਯੂਟੀਸੀ+5:30 (ਭਾਰਤੀ ਮਿਆਰੀ ਸਮਾਂ)
ਅਨੁਸੂਚਿਤ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ	ਅਸਾਮੀ^[3] ਬੰਗਾਲੀ^[3] ਬੋਡੋ^[3] ਮੇਤੇ (ਮਨੀਪੁਰੀ)^[3]^[4] ਨੇਪਾਲੀ^[3]
ਰਾਜ/ਖੇਤਰੀ ਅਧਿਕਾਰਤ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ	ਅਸਾਮੀ (ਅਸਾਮ)^[5]^[6] ਬੰਗਾਲੀ (ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ^[5]^[7]^[8] ਅਤੇ ਬਰਕ ਵੈਲੀ^[5]^[9]) ਬੋਡੋ (ਬੋਡੋਲੈਂਡ)^[5]^[10]^[11] ਕਕਬਰਕ (ਤ੍ਰਿਪੁਰੀ) (ਤ੍ਰਿਪੁਰਾ)^[5]^[7]^[8] ਮਿਜ਼ੋ (ਮਿਜ਼ੋਰਮ)^[5]^[12] ਮੇਤੇ (ਮਨੀਪੁਰੀ) (ਮਨੀਪੁਰ)^[5]^[12]^[13]^[14] ਨੇਪਾਲੀ (ਸਿੱਕਮ)^[15] ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ (ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਮੇਘਾਲਿਆ ਅਤੇ ਨਾਗਾਲੈਂਡ)^[5] ਸਿੱਕਮੀ (ਸਿੱਕਮ)^[16]