ਹਾਈਡਰੋਜਨ

ਹਾਈਡਰੋਜਨ (ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ: Hydrogen) ਇੱਕ ਰਸਾਇਣਕ ਤੱਤ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣੂ-ਅੰਕ 1 ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ H ਹੈ। ਆਮ ਤਾਪਮਾਨ ਅਤੇ ਦਬਾਅ ਤੇ ਹਾਈਡਰੋਜਨ ਇੱਕ ਬੇਰੰਗ, ਗੰਧਹੀਣ, ਅਧਾਤੀ, ਬੇਸੁਆਦਾ, ਅਤੇ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜਲਦੀ ਨਾਲ ਅੱਗ ਲੱਗਣ ਵਾਲਾ ਤੱਤ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਅਣੂਦਾਰ ਫ਼ਾਰਮੂਲਾ H₂ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਪ੍ਰਮਾਣੂ-ਭਾਰ 1.0079 4 amu ਹੈ ਅਤੇ ਇਹ ਸਭ ਤੋਂ ਹਲਕਾ ਤੱਤ ਹੈ। ਹਾਈਡਰੋਜਨ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਿਲਣ ਵਾਲਾ ਰਸਾਇਣਕ ਤੱਤ ਹੈ, ਅਤੇ ਬ੍ਰਹਿਮੰਡ ਦੇ ਪ੍ਰਮਾਣੂ-ਭਾਰ ਵਿੱਚੋਂ 75% ਹਾਈਡਰੋਜਨ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਖੋਜ ਹੈਨਰੀ ਕੇਵਨਡਿਸ਼ ਨੇ ਕੀਤੀ।

ਹਾਈਡਰੋਜਨ

{{#if:0.07099| }}

ਹਾਈਡਰੋਜਨ
1H
– ↑ H ↓ Li ਮਿਆਦੀ ਪਹਾੜਾ – ← ਹਾਈਡਰੋਜਨ → ਹੀਲੀਅਮ
ਦਿੱਖ
ਰੰਗਹੀਨ ਗੈਸ ਪਲਾਜ਼ਾ ਅਵਸਥਾ 'ਚ ਬੈਂਗਣੀ ਰੰਗ ਸਪੈਕਟਮ ਲਾਈਨ
ਆਮ ਲੱਛਣ
ਨਾਂ, ਨਿਸ਼ਾਨ, ਅੰਕ	ਹਾਈਡਰੋਜਨ, H, 1
ਉਚਾਰਨ	/ˈhaɪdrədʒən/
ਧਾਤ ਸ਼੍ਰੇਣੀ	diatomic nonmetal could be considered metalloid
ਸਮੂਹ, ਪੀਰੀਅਡ, ਬਲਾਕ	1, 1, s
ਮਿਆਰੀ ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਭਾਰ	(1.00784–1.00811)
ਬਿਜਲਾਣੂ ਬਣਤਰ	1s1 1
History
ਖੋਜ	ਹੈਨਰੀ ਕੈਵਨਡਿਸ਼ (1766)
ਇਸ ਵੱਲੋਂ ਨਾਂ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ	ਅੰਟੋਇਨੇ ਲਾਵੋਓਸਰ (1783)
ਭੌਤਿਕੀ ਲੱਛਣ
	colorless
ਅਵਸਥਾ	gas
ਘਣਤਾ	(0 °C, 101.325 ਪਾਸਕਲ) 0.08988 g/L
ਪਿ.ਦ. 'ਤੇ ਤਰਲ ਦਾ ਸੰਘਣਾਪਣ	0.07 ਗ੍ਰਾਮ·ਸਮ−3
[[ਉਬਾਲ ਦਰਜਾ|ਉਃ ਦਃ] 'ਤੇ ਤਰਲ ਦਾ ਸੰਘਣਾਪਣ	0.07099 ਗ੍ਰਾਮ·ਸਮ−3
ਪਿਘਲਣ ਦਰਜਾ	13.99 K, −259.16 °C, −434.49 °F
ਉਬਾਲ ਦਰਜਾ	20.271 K, −252.879 °C, −423.182 °F
ਤੀਹਰਾ ਦਰਜਾ	13.8033 K (-259°C), 7.041 kPa
ਨਾਜ਼ਕ ਦਰਜਾ	32.938 K, 1.2858 MPa
ਇਕਰੂਪਤਾ ਦੀ ਤਪਸ਼	(H2) 0.117 kJ·mol−1
Heat of	(H2) 0.904 kJ·mol−1
Molar heat capacity	(H2) 28.836 J·mol−1·K−1
pressure
P (Pa) 1 10 100 1 k 10 k 100 k at T (K) 15 20
ਪ੍ਰਮਾਣੂ ਲੱਛਣ
ਆਕਸੀਕਰਨ ਅਵਸਥਾਵਾਂ	−1, +1 ((ਇਕ ਅੈਮਫੋਟੇਰਿਸਮ ਆਕਸਾਈਡ))
ਇਲੈਕਟ੍ਰੋਨੈਗੇਟਿਵਟੀ	2.20 (ਪੋਲਿੰਗ ਸਕੇਲ)
energies	1st: {{{ਪਹਿਲੀ ਆਇਓਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਊਰਜਾ}}} ਕਿਲੋਜੂਲ·ਮੋਲ−1
ਸਹਿ-ਸੰਯੋਜਕ ਅਰਧ-ਵਿਆਸ	31±5 pm
ਵਾਨ ਦਰ ਵਾਲਸ ਅਰਧ-ਵਿਆਸ	120 pm
ਨਿੱਕ-ਸੁੱਕ
ਬਲੌਰੀ ਬਣਤਰ	hexagonal
Magnetic ordering	ਪ੍ਰਤੀ ਚੁੰਬਕੀ
ਤਾਪ ਚਾਲਕਤਾ	0.1805 W·m−੧·K−੧
ਅਵਾਜ਼ ਦੀ ਗਤੀ	1310 m·s−੧
CAS ਇੰਦਰਾਜ ਸੰਖਿਆ	1333-74-0
ਸਭ ਤੋਂ ਸਥਿਰ ਆਈਸੋਟੋਪ
Main article: ਹਾਈਡਰੋਜਨ ਦੇ ਆਇਸੋਟੋਪ
iso NA ਅਰਥ ਆਯੂ ਸਾਲ DM DE (MeV) DP 1H 99.9885% 1H is ਆਈਸੋਟੋਪ with 0 ਨਿਊਟਰਾਨ 2H 0.0115% 2H is ਸਥਿਰ with 1 ਨਿਊਟਰਾਨ 3H ਟ੍ਰੇਸ ਰੇਡੀਓਆਇਸੋਟੋਪ 12.32 ਸਾਲ β− 0.01861 3He

ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਸਪੈਕਟ੍ਰਮ ਟੈਸਟ

ਉਤਪਤੀ

ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਦੀ ਮੂਲ ਰੂਪ ਉਤਪਤੀ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਹੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸੇ ਕਾਰਨ ਕਰਕੇ ਇਸਦਾ ਨਾਂ ਯੂਨਾਨੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਦੋ ਅੱਖਰਾਂ– ਹਾਈਡਰੋ ਮਤਲਬ ਪਾਣੀ ਤੇ ਜੀਨ ਮਤਲਬ ਪੈਦਾ ਹੋਣਾ; ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਇਸਦਾ ਪੂਰਾ ਮਤਲਬ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਪੈਦਾ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਹੈ।

ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾ

ਇਹ ਵੀ ਦੇਖੋ

• ਹਾਈਡ੍ਰੋਜਨ ਪਰਔਕਸਾਈਡ

ਬਾਹਰੀ ਕੜੀਆਂ

• ਪਟਰੋਲ ਦੇ ਬੁਹਰਾਨ ਦਾ ਹੱਲ, ਹਾਈਡਰੋਜਨ ਨਾਲ ਚੱਲਣ ਵਾਲੀ ਕਾਰ ਬਣ ਗਈ Archived 2016-03-10 at the Wayback Machine.
• The Truth About Hydrogen; Popular Mechanics Archived 2007-05-22 at the Wayback Machine.
• Basic Hydrogen Calculations of Quantum Mechanics Archived 2006-06-12 at the Wayback Machine.
• National Hydrogen Association Archived 2009-03-12 at the Wayback Machine.
• Hydrogen phase diagram
• RIKEN Beam Science Laboratory, Japan — Heavy hydrogen research Archived 2007-08-03 at the Wayback Machine.
• Wavefunction of hydrogen
• Zinc Powder Will Drive your Hydrogen Car